Deze stof helpt tegen een breed scala van ontstekingsziekten, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Ananas wordt van oudsher in Centraal- en Zuid-Amerika gebruikt bij maag-darmproblemen en ontstekingen. Heden ten dage lijkt een extract van deze vrucht − bromelaïne genaamd − veelbelovend bij aandoeningen als artrose, reuma, astma, voorhoofdsholteontsteking, spijsverteringsproblemen, postoperatieve zwellingen en zelfs kanker.

Wat is bromelaïne?

Bromelaïne wordt gewonnen uit de stengels en het sap van de ananasplant (Ananas comosus). Het is een mengsel van proteolytische enzymen − enzymen die eiwit verteren. Tot dusver werd algemeen aangenomen dat de meeste enzymen als ze worden gegeten worden vernietigd door de maagsappen voordat ze in het lichaam worden opgenomen. Maar nieuw onderzoek bevat aanwijzingen dat een groot deel intact blijft, waardoor het enzym ook buiten het spijsverteringskanaal zijn werking heeft.

Inderdaad blijkt bromelaïne behalve een populair middel bij maagklachten een krachtige ontstekingsremmer te zijn, een pijnstiller, een oppepper van het immuunsysteem en te werken tegen micro-organismen. Het is daardoor een waardevol supplement bij een scala van gezondheidsproblemen.

Wat doet bromelaïne?

Uit onderzoek blijkt dat supplementen − met alleen bromelaïne of in combinatie met andere voedingstoffen – heilzaam kunnen zijn bij een indrukwekkende reeks ziekten en aandoeningen, vooral als deze gepaard gaan met infecties.

Artrose
In een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek met 90 artrosepatiënten werd een supplement dat 90 mg bromelaïne bevatte in combinatie met 48 mg van het enzym trypsine en 100 mg van het flavonoïde rutine vergeleken met de prostaglandinesynthetaseremmer (NSAID) diclofenac (50 mg). Na een onderzoeksduur van zes weken bleek uit de resultaten dat het enzymsupplement (drie maal daags twee tabletten) even goed de pijn, gewrichtsstijfheid en het lichamelijk functioneren verbeterde als diclofenac (twee maal daags één tablet). Bovendien werd het supplement beter verdragen1.

Reumatiek
Ander bewijs suggereert dat bromelaïne kan helpen bij reumatoïde artritis. In een klein onderzoek − zonder controlegroep − werd deze stof drie tot dertien maanden lang gegeven aan 29 patiënten met artritische gewrichtszwelling, van wie 25 leden aan reumatoïde artritis. Toen bromelaïne werd toegevoegd aan de corticosteroïden die zij al kregen, vond bij 21 van hen een significante tot complete vermindering plaats van de zwelling in de weke delen2.

Ademhalingsproblemen
Verschillende onderzoeken uit de jaren zestig wezen uit dat bromelaïne een heilzaam effect had op sinusitis – ontsteking van de voorhoofdsholten door een virale of bacteriële infectie. In één onderzoek bemerkte 85 procent van de patiënten die bromelaïne kregen dat de ontstekingsverschijnselen van het neusslijmvlies en hun ademhalingsproblemen volledig verdwenen. In de controlegroep was dat slechts bij 40-50 procent het geval2.
Een recenter onderzoek bij 116 kinderen met sinusitis bevatte aanwijzingen dat behandeling met bromelaïne de duur van hun klachten bekortte en dat het herstel sneller intrad dan bij de standaardbehandeling3.
De stof is ook veelbelovend bij astma. In dieronderzoeken aan de University of Connecticut werd ontdekt dat bromelaïne luchtwegreacties en gevoeligheid voor irriterende stoffen verminderde. Ook kwam hierdoor minder longontsteking voor4,5. Deze resultaten zijn echter nog niet in onderzoek bij mensen bevestigd.

Letsels van het bewegingsapparaat
In een onderzoek zonder controlepersonen van 59 patiënten met stomp letsel van het bewegingsapparaat resulteerde behandeling met bromelaïne in een reductie van de zwellingen, pijn en gevoeligheid6. In een andere studie leverde het gebruik van een enzympreparaat met bromelaïne in combinatie met voedingsadvies en acupunctuur een beter herstel op van een peesontsteking van de rotatorcuff in de schouder dan de gangbare oefentherapie7. De stof blijkt ook het verdwijnen van blauwe plekken en bloeduitstortingen te bespoedigen.

Chronische darmontstekingen
In een laboratoriumonderzoek aan de Duke University testten de onderzoekers het effect van bromelaïne op biopten van dikkedarmweefsel van 51 patiënten. Twintig van hen leden aan colitis ulcerosa en 23 aan de ziekte van Crohn (allebei vormen van chronische darmontsteking). De biopten vergeleken ze met die van acht controlepersonen. Ze werden behandeld met bromelaïne en vervolgens werd de productie gemeten van de enzymen die bij darmontstekingen een rol spelen. De uitkomst was dat bromelaïne de productie van deze enzymen significant bleek te verminderen en ‘een nieuwe therapie voor ontstekingsziekten van de darm’ zou kunnen bieden8.
Eerst is nu klinisch onderzoek nodig, maar er bestaan al veelbelovende case reports (gevalsbeschrijvingen) waaruit blijkt dat bromelaïne succesvol kan zijn bij de behandeling van colitis ulcerosa. Twee patiënten die niet reageerden op de conventionele behandeling namen in aanvulling op hun medicijnen bromelaïne en zagen een snelle verbetering van hun symptomen. Endoscopie bevestigde dat de patiënten ook werkelijk een fysieke verbetering hadden ondergaan.

Postoperatieve zwelling
In een gecontroleerd onderzoek van 60 patiënten die geopereerd waren aan botbreuken bleek bromelaïne in combinatie met trypsine en rutine effectiever de zwellingen na de operatie te bestrijden dan de medicijnen die doorgaans hiervoor worden gegeven. Het bromelaïne-preparaat bleek ook een analgetisch (pijnstillend) effect te hebben9.
Andere onderzoeken bevatten aanwijzingen dat de zwelling na het trekken van een tand of kies hiermee vermindert10 en tevens de zwellingen, bloeduitstortingen en pijn bij episiotomie (het zogenoemde ‘inknippen’ van het perineum bij de bevalling)11. Bovendien lijkt het erop dat inname van bromelaïne vóór een operatie het volledig herstel van pijn en ontstekingen na afloop bespoedigt.

Kanker
Er is enig bewijs gevonden dat bromelaïne bruikbaar is als middel tegen kanker. In een recent reageerbuisonderzoek van borstkankercellen lokte de stof een proces genaamd autofagie uit, wat tot apoptose leidt, de geprogrammeerde celdood van de kankercellen12. In onderzoek bij muizen vertoonde bromelaïne zowel een preventief als een anti-tumoreffect13,14.

Hoewel klinisch onderzoek nog ontbreekt, worden wel bij mensen proteolytische enzympreparaten als bromelaïne gebruikt als complementaire kankertherapie. Onderzoek heeft uitgewezen dat deze middelen de symptomen van de tumor en bijwerkingen van de behandeling – zoals misselijkheid, maag-darmproblemen, vermoeidheid, gewichtsverlies en lichamelijke onrust – significant verminderden en de kwaliteit van leven verbeterden15.

Wat zijn de risico’s?
In klinische onderzoeken worden zelden bijwerkingen gezien, hoewel het middel maag-darmproblemen als misselijkheid, winderigheid en diarree kan geven, evenals hoofdpijn, vermoeidheid en een droge mond16. Soms veroorzaakt het een allergische reactie bij mensen met een allergie voor ananas, tarwe, selderij, papaïne (uit papaja’s), wortelen, venkel, cipres- of graspollen. Eén onderzoek bevat aanwijzingen dat personen met hoge bloeddruk na een hoge dosis bromelaïne tachycardie kunnen krijgen (versnelde hartslag)17.

Vanwege een mogelijke wisselwerking met medicijnen (bromelaïne kan de hoeveelheid antibiotica die door het lichaam wordt opgenomen verhogen, evenals het effect van bloedverdunners uit de groep van coumarinederivaten18) is het raadzaam het advies van een gekwalificeerd medisch professional in te winnen als u overweegt om dit middel te gaan gebruiken en u al andere medicijnen slikt.

De slotsom
De ontstekingsremmende en andere fysiologische eigenschappen van bromelaïne maken het tot een waardevol supplement bij een breed scala van aandoeningen – van artrose tot kanker. Er is echter nog veel meer kwalitatief goed klinisch onderzoek nodig, vooral naar het gebruik van bromelaïne alleen, en niet in combinatie met andere nutriënten en therapieën. In sommige onderzoeken was het onmogelijk om te bepalen of het heilzame effect was toe te schrijven aan de bromelaïne of aan de andere proteolytische enzymen in het supplement, of dat de werking lag aan een synergetisch effect van de nutriënten.

Niettemin hebben zowel dierexperimenteel als laboratoriumonderzoek laten zien dat bromelaïne verschillende werkingsmechanismen heeft die bij verwonding en ziekte heilzaam zijn voor het lichaam. Het goede veiligheidsprofiel in aanmerking nemend, kan het geen kwaad eens wat meer aandacht te besteden aan dit supplement, dat zo vaak over het hoofd wordt gezien.

Joanna Evans

Bronnen:
1Clin Exp Rheumatol, 2006; 24: 25-30
2Altern Med Rev, 2010; 15: 361-368
3In Vivo, 2005; 19: 417-421
4Evid Based Complement Alternat Med, 2008; 5: 61-69
5Cell Immunol, 2005; 237: 68-75
6Fortschr Med, 1995; 113: 303-306
7Arthritis Rheum, 2009; 61: 1037-1045
8Clin Immunol, 2008; 126: 345-352
9Acta Chir Orthop Traumatol Cech, 2001; 68: 45-49
10Eur Rev Med Pharmacol Sci, 2010; 14: 771-774
11Obstet Gynecol, 1967; 29: 275-278
12Biofactors, 2010; 36: 474-482
13Cancer Lett, 2009; 282: 167-176
14Toxicol Appl Pharmacol, 2008; 226: 30-37
15Integr Cancer Ther, 2008; 7: 311-316
16Evid Based Complement Alternat Med, 2004; 1: 251-257
17Hawaii Med J, 1978; 37: 143-146