Eeuwenlang al worden over de hele wereld, met name in Azië, paddestoelen gewaardeerd als voedsel en geneesmiddel tegelijkertijd. Momenteel begint men ook hier in het Westen aandacht te besteden aan sommige soorten van het uitgebreide rijk van paddestoelen.
In de oosterse geneeskunde maakt men reeds meer dan 7000 jaar gebruik van de geneeskrachtige werking van paddestoelen. In westerse landen is de aandacht voor de geneeskrachtige mogelijkheden van deze bruikbare paddestoelen van recente datum. Nadat gedurende tientallen jaren uitgebreid nauwkeurig onderzoek heeft plaatsgevonden, is het nu wel duidelijk dat enkele rassen paddestoelen inderdaad veelbelovend zijn voor de bestrijding van uiteenlopende ziekten.
Een krachtig middel tegen kanker
Sommige bestanddelen van paddestoelen stimuleren het immuunsysteem en remmen de groei van tumoren. Met name de zogenaamde polysachariden (suikers bestaande uit lange ketens) werken stimulerend op het immuunsysteem en remmend op kankerweefsel, zo is herhaaldelijk bewezen. Cancer Research UK, het uitgebreidste literatuuronderzoek over het onderwerp, vermeldt en bevestigt eveneens de kankerbestrijdende werking van polysachariden uit paddestoelen, in het bijzonder van reishi (Ganoderma lucidum), shiitake (Lentilula edodes), maitake (Grifola frondosa) en kawaratake (Coriolus versicolor).
De paddestoel shiitake met zijn polysacharide lentinan is het vaakst onderzocht. Uit talrijke onderzoeken komt naar voren dat lentinan niet zozeer de kankercellen zelf aanvalt, maar veel eerder krachtige immunostimulerende effecten bezit, die de natuurlijke afweer van het lichaam bevorderen1. Lentinan werd in 1970 voor het eerst geïsoleerd. Al snel bleek dat het een krachtiger middel was dan andere uit andere paddestoelen afkomstige polysachariden en dat het effectief was tegen bepaalde (niet alle) typen kanker2. In Japan heeft lentinan een belangrijke ondersteunende rol bij de behandeling van verschillende typen tumoren, met name bij maag- en dikkedarm/einddarmkanker.
In een onderzoek onder patiënten met maagkanker in een vergevorderd stadium bleek dat de patiënten die twee keer per week een injectie met lentinan kregen als aanvulling op hun chemotherapie, significant langer leefden en een betere kwaliteit van leven hadden dan de patiënten die alleen maar chemotherapie kregen3. Ook verlichtte lentinan de bijwerkingen van chemotherapie zoals misselijkheid, pijn, haaruitval en verlaagde weerstand aanzienlijk.
In dierproeven blijkt lentinan bij orale toediening colonkanker (kanker van de dikke darm) te bestrijden4. In een onderzoek van een halfjaar bij meer dan zestig patiënten dat in de VS werd uitgevoerd, bleek echter dat bij orale toediening aan patiënten met prostaatkanker er maar vier baat hadden bij het middel. Bij hen kwam het proces tot stilstand5.
De paddestoel kawaratake (Coriolus) houdt meer beloften in. Als thee is hij reeds lang als huismiddel bekend tegen alle vormen van kanker. Twee extracten, het polysacharide-K (PSK/krestin) en het polysacharopeptide PSP, hebben een sterke anti-kankerwerking wanneer ze oraal worden ingenomen. Krestin is dan ook een van de meest verkochte anti-kanker werkende stoffen ter wereld, misschien is het sowieso wel een van de meest verkochte middelen. Het heeft nauwelijks bijwerkingen en is dan ook uitermate geschikt voor oudere en/of verzwakte patiënten6.
In een gerandomiseerd placebo-gecontroleerd onderzoek onder meer dan honderd patiënten die chirurgische therapie voor kanker hadden ondergaan, bleek dat van degenen die tien jaar PSK hadden gekregen, er meer nog in leven waren en vrij van kanker dan de patiënten die in die tien jaar een placebo hadden gekregen7.
In een Japans onderzoek onder meer dan 400 patiënten bij wie chirurgisch was ingegrepen voor colorectale kanker (kanker van de dikke en/of de einddarm), was 75 procent van degenen die chemotherapie plus PSK kregen na drie jaar nog in leven. Daarentegen was nog maar 40 procent in leven van degenen die in die drie jaar alleen chemotherapie hadden gekregen8.
In een follow-up studie van patiënten die radiotherapie hadden gehad voor longkanker, was ongeveer 40 procent van hen die PSK kregen, na vijf jaar nog in leven. Van degenen die geen PSK kregen, was na vijf jaar nog maar 16 procent in leven9.
PSK kan ook levensverlengend werken bij patiënten met borstkanker, kanker van de neus-keelholte, van de slokdarm en van de maag10. PSP, het verwante polysacharide, is heilzaam gebleken voor het immuunsysteem, als pijnbestrijder en als verbeteraar van de kwaliteit van leven bij patiënten met kanker van maag, slokdarm, longen, eierstokken en baarmoederhals11. Ook de paddestoelen reishi en maitake hebben een anti-kankerwerking.
Waarschijnlijk werkt reishi via het immuunsysteem doordat het de werking van tumor afbrekende factor stimuleert12. Maitake valt de kankercel rechtstreeks aan. In de reageerbuis doodt het bèta-glucaan (de polysacharide van maitake) meer dan 90 procent van prostaatkankercellen13.
Momenteel is klinisch onderzoek gaande in de VS en in Japan, niet alleen over prostaatkanker maar ook over borstkanker en kanker van longen, lever en maag14. Volgens het Beckman Research Institute in Duarte (Californië) is het zelfs goed om de gewone witte champignons uit de supermarkt te eten om borstkanker te voorkomen15,16.
Extracten van de witte champignon (Agaricus bisporus) kunnen de productie van oestrogenen, die een grote rol spelen bij het ontstaan van borstkanker, onderdrukken. Crimini en portobello- paddestoelen hebben een overeenkomstige werking. Een van de actieve componenten van deze paddestoelen is het geconjugeerde linoleenzuur, een stof die bekend staat om zijn anti-kankerwerking.
De onderzoekers stellen dat paddestoelen borstkanker weliswaar niet kunnen genezen, maar dat ze wel preventief kunnen werken. Bij vrouwen na de overgang zou 100 gram champignons per dag voldoende zijn. Bij vrouwen vóór de menopauze is een lagere hoeveelheid al effectief.
Diabetes
Paddestoelen blijken een sterk wapen in de strijd tegen suikerziekte. Bij muizen doet maitake de glucosespiegels van het bloed aanzienlijk dalen17. Zo constateerden artsen van het New York Medical College dat een dagelijkse dosis van 1000 mg maitake bij patiënten met ernstig type-2- diabetes (niet-insulineafhankelijk) de bloedsuikerspiegels permanent kan normaliseren18.
Ook reishi, in China bekend onder de naam lingzhi, de plant van de ‘onsterfelijkheid’, kan de bloedsuikerspiegels van diabetici doen dalen19. Ook blijkt de paddestoel bij muizen de beschadigingen aan de nieren ten gevolge van suikerziekte te kunnen voorkómen of uit te stellen20. Dit hoeft niet bij mensen zo te zijn.
Een andere paddestoel die heilzaam werkt voor diabetici, is de Agaricus blazei murill (ABM). In een gerandomiseerd dubbelblind onderzoek onder 72 patiënten met type-2-diabetes hadden degenen die 1500 mg ABM per dag kregen, gedurende twaalf weken een betere insulineresistentie dan degenen die een placebo kregen21. Het effect werd toegeschreven aan de toename van adiponectine, een hormoon dat de stofwisseling van vet en suiker reguleert.
Aids en hiv
Paddestoelen kunnen zelfs hiv- en aids-patiënten helpen hun immuunsysteem op te krikken. In een gecontroleerde trial van 100 hiv-patiënten bleek het aantal CD4-cellen (behorend tot de belangrijkste cellen van het afweersysteem) bij patiënten die didanosine (ddl) kregen samen met lentinan méér toegenomen dan bij de patiënten die alleen ddl kregen22. Nog veelzeggender is dat een gepatenteerd bètaglucaanextract van maitake, bekend als de ‘MD-fractie’, door zijn Japanse uitvinders wordt gezien als het effectiefste middel van alle polysachariden die worden ingezet bij de bestrijding van hiv. Het is net zo krachtig als het geneesmiddel AZT23.
In een langetermijnonderzoek werd gedurende 360 dagen de MD-fractie toegediend aan 35 patiënten die hiv-positief waren. De resultaten liepen weliswaar uiteen, maar wel voelde 85 procent van de patiënten zich beter. Ze hadden minder last van de symptomen en de secundaire ziekten die bij hiv horen. De MD-fractie werkt waarschijnlijk via rechtstreekse bestrijding van hiv en stimuleert de natuurlijke afweer van het lichaam, waardoor de patiënt minder kwetsbaar wordt voor ziektes24. Ook Coriolus en reishi blijken bij de bestrijding van hiv effectief te zijn25, 26.
Supplementen van paddestoelen
De geneeskundige eigenschappen van paddestoelen bieden veel mogelijkheden, maar het onderzoek ernaar staat nog in de kinderschoenen. Toch staan er reeds enkele commerciële producten van paddestoelen in de schappen. Wanneer u daarnaar op zoek gaat, kunt u beter vloeibare producten kopen dan poeders. Van de vloeibare varianten wordt gedacht dat ze beter door het lichaam worden opgenomen dan droogproducten. Dit vermoeden is echter nog niet wetenschappelijk onderzocht. Misschien zijn de vloeibare producten alleen maar geconcentreerder dan de producten in poedervorm.
Wel zijn er aanwijzingen dat de consumptie van de hele paddestoel of van extracten meer effect heeft dan de inname van de geïsoleerde componenten zoals polysachariden. Volgens onderzoekers van de universiteit van Californië bevat de paddestoel in zijn geheel een aantal belangrijke actieve ingrediënten die de geneeskrachtige werking bevorderen27.
Bedenk tot slot dat het vaak dezelfde paddestoelen zijn die zowel geneeskrachtige werking hebben als culinair in trek zijn. Wanneer u dus regelmatig paddestoelen eet, zult u optimaal profiteren van hun heilzame werking. Recent onderzoek van het ministerie van landbouw in de VS toonde aan dat de meeste voedingsmiddelen van rauwe paddestoelen voor 100 procent behouden blijft als ze worden gekookt, en van sommige 80 tot 90 procent28.
Bronnen:
1Appl Microbiol Biotechnol, 2002; 60: 258-274
2Int J Cancer, 1974; 12: 259-261
3Hepatogastroenterology, 1999;46: 2662-2668
4J Altern Complement med, 2002; 8: 581-589
5Urology, 2002; 60: 640-644
6Anticancer Res, 2002; 22: 1737-1754
7Cancer Immunother, 1990; 31: 261-268
8Dis Colon Rectum, 1992; 35: 123-130
9Anticancer Res, 1993; 13: 1815-1820
10 Altern Med Rev, 2000; 5: 4-27
11 Altern Med Rev, 2000: 5: 4-27
12 Int J Cancer, 1997: 70: 699-705
13 Mol Urol, 2000: 4: 7-13
14 Smith, J.E. et al, Medicinal Mushrooms and Cancers, Hoofdstuk 7. Cancer Research UK; zie www.icnet. uk/labs/med_mush/med_mush.html
15 J Nutr, 2001: 131: 3288-93
16 Cancer Res, 2006: 66: 12026-34
17 Biol Pharm Bull, 1994: 17: 1106-10
18 Diabetic Med, 2001: 18: 1010
19 Int J Med Mushr, 2005: 7: 111-8
20 J Asian Nat Prod Res, 2006: 8 : 705-11
21 J Altern Complement Med, 2007: 13: 97-102
22 J Med, 1995: 26: 193-207
23 Altern Med Rev, 2001: 6: 48-60
24 Mycoscience, 2000: 41: 293-5
25 Life Sci, 1997; 60: PL383-7
26 Phytochemistry, 1996; 49: 1651-7
27 Exp Biol Med, 2004; 229: 393-406
28 www.ars.usda.gov/is/pr/2006/060818.htm
Praktische paddo’s
Enkele bruikbare paddestoelsoorten zijn:
• Een polysacharide van shiitake blijkt heilzaam te werken bij chronische hepatitis (leverontsteking). LEM (Lentinula edodes mycelia) heeft een beschermende werking op de lever, het verbetert de functies van de lever en bevordert de productie van antilichamen tegen hepatitis B1,2,3.
• Omdat maitake rijk is aan vezels en arm aan calorieën en vet, is het een goed product voor een vermageringsdieet. In een studie onder meer dan dertig patiënten met overgewicht bleek dat degenen die iedere dag maitaketabletten slikten die overeenkwamen met 200 gram verse paddestoelen, vermagerden hoewel ze verder niets veranderden in hun dieet4.
• Japanse onderzoekers constateerden dat het eten van rauwe paddestoelen helpt tegen slechte adem. Champignons, weidechampignons en berkenboleet blijken een hoog bindend vermogen voor methyl mercaptaan te hebben, de verbinding die verantwoordelijk is voor halitose (slechte adem)5.
• In 2005 verscheen een onderzoek uit Noorwegen dat aantoonde dat een extract van Agaricus blazeï murill, een eetbare paddestoel uit Brazilië, antibacteriële eigenschappen bezit. Zowel ter behandeling als ter preventie van infecties zoals middenoorontsteking, bronchitis, longontsteking en meningitis (hersenvliesontsteking) bleek het extract effectief6.
• Stukjes paddestoel kunnen worden gebruikt om kunstmatige huid te maken en een wond af te dekken. De celwanden van paddestoelen bevatten chitine en/of chitosan. Het zijn dezelfde stoffen als die welke voorkomen in de schalen van schelpdieren, reeds langer toegepast in de geneeskunde. Inderdaad blijkt sacchachitine, bereid uit de afvalproducten van de sporen van de Japanse lakzwam, zowel bij dieren als bij mensen de wondgenezing te bevorderen7.
Bronnen:
1 J Beijing Med University, 1987; 19: 93-95
2 Gasterenterol Jpn, 1987; 22: 459-464
3 Kantansui, 1987; 14: 327-335
4 Altern Med Rev, 2001;6: 48-60
5 J Agric Food Chem, 2001; 49: 5509-5514
6 Scand J Immunol, 2005; 62: 393-398
7J Biomed Mater Res A, 2005; 72: 220-227
