De bekende Britse actrice Judi Dench ontroerde velen toen ze onlangs openlijk vertelde over haar steeds slechter wordende gezichtsvermogen. Ze is inmiddels 84 jaar oud en lijdt aan leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD).

Dat is een aandoening van de macula (centrale deel van het netvlies, ook wel gele vlek genoemd), het gepigmenteerde, centrale deel van het netvlies, waarmee je leest of gezichten herkent. Bij LMD gaan de cellen in de macula langzaam maar zeker achteruit.Door de ziekte gaat u in het midden van uw gezichtsveld wazig zien of lijken rechte lijnen te kronkelen.

U krijgt dan moeite met lezen, schrijven, autorijden en zelfs lopen. Judi Dench heeft haar ziekte gelaten geaccepteerd als een ‘erfelijke belasting’. Haar moeder had het ook, dus ze heeft gewoon pech. Ze vertelt dat ze inmiddels scripts nodig heeft met letterpuntgrootte 22, en dat ze moeite heeft met films kijken, iets wat ze graag doet. Ze is nu afhankelijk van vriendinnen die haar vertellen wat er gebeurt. Ook had ze de hulp van vriendinnen als Maggie Smith nodig om de weg te vinden in India, toen zij daar waren voor de filmopnamen van The Best Exotic Marigold Hotel.

LMD heet ‘leeftijdsgebonden’ omdat de aandoening vaker voorkomt bij mensen boven de 50. Het is de belangrijkste oorzaak van blijvende blindheid. In Nederland zijn er ongeveer 133.000 mensen met deze ziekte.
Maar ons hoofdartikel (Hoe ik mijn zicht terug kreeg) maakt duidelijk dat LMD niet alleen met leeftijd te maken heeft, maar ook met omgevingsfactoren en voeding. Een belangrijke, maar weinig bekende boosdoener is blauw licht. Onderzoekers van de Amerikaanse Harvard-universiteit toonden aan dat met name blauw licht – uit zonlicht, spaarlampen, computers, smartphones en tablets – gevaarlijk is voor het netvlies. Dit licht dringt dieper in het oog dan gewoon uv-licht. Daardoor beschadigen de kegeltjes en staafjes, de cellen waarmee we zien.

En steeds vaker blijkt uit onderzoeken dat LMD niet met de leeftijd zélf samenhangt, maar te maken heeft met jarenlang gebruik van sterk bewerkte voeding en met voedingsstoffentekorten, waarvan de gevolgen vaak zichtbaar worden als we ouder worden. Ook roken en zelfs schoonmaakmiddelen met chemische stoffen zijn in verband gebracht met LMD. Het goede nieuws is dat als u LMD hebt of als het in uw familie voorkomt, u middels leefstijlveranderingen klachten kunt voorkomen, omkeren of stoppen.
De belangrijkste daarvan is voldoende groente eten (in alle kleuren van de regenboog). Alle carotenoïden, maar vooral de superantioxidanten zeaxanthine, luteïne en mesozeaxanthine, blijken de ogen te beschermen tegen schade door vrije radicalen uit het schadelijke blauwe licht.

Groenten zoals spinazie en boerenkool zijn rijk aan luteïne en zeaxanthine. Uit onderzoek blijkt dat een dagelijkse hoeveelheid van 5,8 mg van deze speciale antioxidanten uw risico op LMD met maar liefst 43 procent doet dalen.1
Maar het is belangrijk dat u van alle drie superantioxidanten voldoende binnenkrijgt om uw macula gezond te houden, vooral omdat de inname van de hoeveelheid van deze stoffen vaak afneemt naarmate u ouder wordt.
Uit een studie bleek dat deze drie carotenoïden de pigmentdichtheid in de macula kunnen verhogen. Dat verbetert allerlei aspecten van uw gezichtsvermogen, waaronder het vermogen om felle kleuren en details te onderscheiden, en tegen verblindend of fel licht te kunnen.

Het is moeilijk om deze voedingsstoffen uit voeding te halen. Daarom kunnen supplementen een goede oplossing zijn. Een andere stof die vaak vergeten wordt is zink. Melvyn Werbach, panellid van ons Britse moederblad, adviseert zink al jaren als het allerbelangrijkste supplement voor patiënten met LMD. Vooral omdat ons netvlies een hogere concentratie zink bevat dan alle andere organen. Als u een zinktekort hebt – en dat geldt voor de meeste mensen die geen supplementen slikken – hebt u waarschijnlijk een verminderde activiteit van katalase: een enzym in de weefsels van de macula dat cruciaal is voor het gezichtsvermogen. Een te lage activiteit van dit enzym is gelinkt aan LMD.

In een studie met ongeveer 150 patiënten behielden degenen die een of twee jaar lang zink kregen, significant meer gezichtsscherpte dan degenen die een placebo kregen.2
Zoals blijkt uit de verschillende casusbeschrijvingen in ons hoofdartikel is de diagnose LMD geen voorportaal voor blindheid. Het is eerder een ‘eyeopener’ om in beweging te komen, uw voeding en omgeving aan te passen en voedingssupplementen te nemen.
Hopelijk is er iemand die Judi Dench hiervan op de hoogte brengt.

BRONNEN
1 JAMA, 1994; 272; 1413-20
2 Arch Ophthalmol, 1988; 106: 192-8