In de V.S. lijden 5 tot 10 miljoen vrouwen en 1 miljoen mannen aan een eetstoornis. In Nederland zijn er ongeveer 185.000 mensen met zo’n stoornis 1. 14- tot 25-jarigen lopen het grootste risico. Waar komt het door en wat valt eraan te doen?

Kenmerkend voor eetstoornissen is dat mensen die eraan lijden, een verstoord lichaamsbeeld hebben en abnormaal eetgedrag vertonen. Zo’n 20 procent van degenen die de ziekte in ernstige mate hebben, zal hieraan zelfs vroegtijdig overlijden. Van de lijders aan een eetstoornis geneest slechts ongeveer de helft2.

De bekendste eetstoornissen zijn anorexia nervosa – waarbij te weinig wordt gegeten – en boulimia, met zelf opgewekt braken na het eten (vooral na eetbuien) of misbruik van laxeermiddelen. Mensen met een zogeheten eetbuistoornis vertonen wel (vr)eetbuien, maar doen geen excessieve pogingen om de genuttigde calorieën kwijt te raken. Wel hebben ze vaak last van depressieve gevoelens en overgewicht.

Het merendeel van de behandelingen richt zich op de psychologische aspecten van het probleem. Toch groeit het bewijs dat de eetstoornis een biochemische oorzaak kan hebben. Onderzoekers op het terrein van de voedingsgeneeskunde hebben namelijk ontdekt dat een groot deel van de zogenoemde ‘geestesziekten’ in feite wordt veroorzaakt door een verstoorde biochemische balans van lichaam en geest. Inmiddels bestaat hiervoor een aantal veelbelovende alternatieve behandelingen.

Vitaminesupplementen

Er is veel onderzoek gedaan naar de rol van zink bij eetstoornissen. De reden is dat symptomen van zinkgebrek, zoals gewichtsverlies, eetlust- en smaakverandering, depressie en eczeem, ook voorkomen bij anorexia3. In het bloed van mensen met anorexia worden vaak significant lagere zinkniveaus aangetroffen dan in de controlegroep4,5.

Lage zinkspiegels lijken een negatief effect te hebben op de neurotransmitters (noodzakelijk voor prikkeloverdracht) in de hersenen6. Extra zink verbetert bij anorexiapatiënten de eetlust, de smaak en de psychische gesteldheid7,8. Een dosis van 14 mg/dag gedurende twee maanden bleek ook hun BMI (body mass index – de standaardmaat voor overgewicht) tweemaal zo snel te verbeteren als een placebo9.

Omdat behandeling met zink blijkt te werken – zonder bijwerkingen bovendien – wordt in één onderzoek zelfs geconcludeerd dat dit de standaardbehandeling bij anorexia zou moeten zijn10.
Zink is ook veelbelovend bij de behandeling van boulimia.

Onderzoek van 47 patiënten die gemiddeld 8,3 dagen lang 120 ml vloeibaar zinksulfaat kregen, bracht aan het licht dat zij daardoor aanzienlijk minder geobsedeerd waren door lichaamsvet en onvrede met hun lichaam11.

Een andere voedingsstof die gunstig kan werken, is niacine (vitamine B3). Volgens dr. Melvyn Merbach, lid van het forum van deskundigen van dit blad, is verlies van eetlust een van de eerste symptomen van pellagra, een niacinegebrek. Er zijn inderdaad verschillende gevallen van pellagra bij anorexiapatiënten beschreven12. Extra niacine kan de eetlust en de mentale status verbeteren13.

Lage spiegels van andere B-vitaminen waaronder thiamine (B1), riboflavine (B2), foliumzuur (B9) en piridoxine (B6), lijken ook een rol te spelen bij anorexia en boulimia. Geadviseerd wordt daar een extra dosis van in te nemen14,15.

De neurotransmitter serotonine, de stof die in de hersenen nodig is om onze stemming en eetlust te reguleren, speelt eveneens een belangrijke rol. Het lichaam heeft het aminozuur tryptofaan nodig om deze serotonine aan te maken en in diverse studies is aangetoond dat het tryptofaanniveau verlaagd was nadat er een vermageringsdieet was gevolgd16.

Bij elf jonge vrouwen met boulimia leidde een combinatie van 3 gr tryptofaan en 45 mg vitamine B3 per dag al na een maand tot een significante verbetering van hun stemming, eetgedrag en -beleving17.

Voeding

Uit onderzoek blijkt dat verhoogde niveaus van bloedsuiker en insuline een eetstoornis kunnen uitlokken. Ook is gebleken dat geraffineerde suiker het eetgedrag van dieren kan beïnvloeden. Bij mensen blijken grote hoeveelheden koolhydraten, vooral suiker, een rol te spelen bij eetbuien18.

Bij tien vrouwen met boulimia hielden de eetbuien op nadat zij zes weken lang een suikervrij dieet met extra voedingsstoffen hadden gevolgd. Toen de tien controlepersonen die zogenaamd hetzelfde dieet hadden gevolgd, overschakelden op het eerdergenoemde dieet, verdwenen ook bij hen de eetbuien. Tweeënhalf jaar later hadden ze nog steeds geen eetbuien19.

Bij lijders aan boulimia of eetbuistoornis had een eiwitrijk dieet een aanzienlijk beter effect op de eetbuien dan een koolhydraatrijk dieet20.

Kruiden

In Duitsland en Zwitserland wordt de gentiaanwortel al heel lang gebruikt bij de behandeling van spijsverteringsstoornissen. Deze wortel bevordert de eetlust en de galtoevloed waardoor de vertering van voedsel wordt gestimuleerd; hij heeft zelfs een gunstig effect bij ernstige anorexia21,22.

Andere, meer algemene middelen die de eetlust opwekken zijn alfalfa, kattekruid, kinabast en de bessen van de zaagbladpalm.
Joanna Evans

BRONNEN:
1http://www.rivm.nl/vtv/object_document/o3215n17540.html
2Eukaryon, 2006; 2: 47-51
3Med Hypotheses, 1979; 5: 731-736
4J Am Coll Nutr, 1992; 11: 694-700
5J Clin Psychiatry, 1989; 50: 456-459
6Eat Weight Disord, 2006; 11: e109-111
7J Nutr Med, 1990; 1: 171-177
8J Adolesc Health Care, 1987; 8: 400-406
9Eat Weight Disord, 2006; 11: e109-111
10Eat Weight Disord, 2002; 7: 2022
11Altern Med Rev, 2002; 7: 184-202
12Altern Med Rev, 2003; 8: 180-185
13Int Clin Nutr Rev, 1989; 9: 137-143
14Rev Clin Esp, 1995; 195: 226-232
15Postgrad Med J, 1986; 62: 853-854
16BMJ, 1990; 300: 1499-1500
17Altern Med Rev, 2002; 7: 184-202
18Brain Res Bull, 1985; 14: 673-680
19Physiol Behav, 1984; 33: 769-775
20Int J Eat Disord, 2004; 36: 402-415
21Hippokrates, 1969; 40: 916-919
22Krankenpflege, 1975; 29: 99-100