Altijd moe? De Australische biochemicus Libby Weaver legt uit waarom u goed voor uw lever moet zorgen.

De gezondheid en werking van de lever hebben grote invloed op hoe fit we ons voelen. Het functioneren van onze lever is van doorslaggevende betekenis voor onze gezondheid, voor de leeftijd die we bereiken, en voor ons gevoel van vitaliteit gedurende dat leven.

De lever is, samen met de galblaas, onophoudelijk aan het werk om stoffen uit te scheiden die ons lichaam niet langer nodig heeft, zoals oude hormonen, pesticiden en opgeslagen lichaamsvet. Als die stoffen de gelegenheid krijgen zich op te hopen, kan dat ons energieniveau behoorlijk verlagen.
De lever bevindt zich rechts achter uw ribbenkast. Haar belangrijkste taak is ontgifting, een begrip dat voor veel verwarring zorgt. Een eenvoudige manier om u het ontgiftende vermogen van de lever voor te stellen, is door het te vergelijken met een driehoek waarin zich miljarden cirkeltjes bevinden; elk ervan is een levercel. Stelt u zich voor dat elke levercel een ronddraaiend wieltje is. Het ronddraaien van die talloze wieltjes stelt de werking van uw lever voor.

Als we onze lever slecht behandelen, kunnen levercellen afsterven. De lever beschikt gelukkig over een regeneratief vermogen. Dat betekent dat dode levercellen worden vervangen. Maar na een poosje lukt dat niet meer en kan het zijn dat een vetbolletje de plaats inneemt van het vetverbrandende wieltje. De lever kan het werk dat ze moet doen minder goed aan als ze minder werkende cellen heeft. Dus als het werk dat de lever moet verrichten dan niet vermindert, komt de lever in een neerwaartse spiraal terecht: er wordt steeds meer vet in de lever afgezet; de lever heeft steeds minder werkende cellen, enzovoorts.

Als zich te veel vet in de lever ophoopt – een toestand die leververvetting heet – kunnen onze gezondheid en energie daar behoorlijk onder lijden. En als het ontgiftingsproces minder goed werkt, kan dat leiden tot een slechte schildklierfunctie, het uit evenwicht raken van de geslachtshormonen, een te hoog cholesterolgehalte en een verstoorde glucosestofwisseling, waardoor mensen zin krijgen in snoepen. Bovendien kunnen de plaatsen waar het lichaam zijn vet opslaat veranderen. Iemand merkt dat hij vrij hoog op zijn buik een vetrol heeft. Bij vrouwen is dat vlak onder de beha en bij mannen vlak onder de borstspieren. Dat vet kan komen en gaan, en soms is er een pijnlijke plek boven aan de buik. Dit kan duiden op problemen met de galblaas.

Nog niet zolang geleden ontwikkelden alleen mensen die te veel alcohol dronken een leververvetting, maar nu zien we al tieners met die ziekte, omdat ze veel bewerkte voedingsmiddelen en dranken gebruiken. Dat is zo gewoon geworden dat er een nieuwe ziekte is vastgesteld die ‘niet-alcoholische leververvetting’ wordt genoemd. Stelt u zich die driehoek met draaiende wieltjes voor die eruitziet alsof ze chronisch is toegetakeld: er zijn allemaal wieltjes uitgevallen, niet door alcohol maar door bewerkte voedingsmiddelen en dranken.
Hoe kunt u beter ontgiften?

Ontgifting is een proces dat zich in ons allemaal afspeelt, elke dag. De keuzes die we maken, beïnvloeden de lever in haar werk, en dat bepaalt in sterke mate hoe we ons voelen. Ontgifting is in wezen een omzettingsproces. Een stof die schadelijk voor u is als hij zich in uw lichaam ophoopt, moet worden omgezet in een minder schadelijke vorm, zodat hij veilig kan worden afgevoerd. Als u zich kiplekker wilt voelen, moet dit proces zeer efficiënt verlopen.

Gelukkig kunt u dit proces ondersteunen. Ook als uw galblaas verwijderd is en er geen plek meer is om gal op te slaan. De lever moet dan gal produceren op het moment dat uw lichaam daarom vraagt. In dat geval is ook vaak extra ondersteuning van de lever nodig.

Hier volgen mijn belangrijkste tips om uw leverfunctie te ondersteunen en de ontgiftingsprocessen in uw lichaam te verbeteren.

Neem extra B-vitaminen

Het ontgiftingsproces kent twee fasen. In fase 1 worden afvalstoffen ‘geactiveerd’ door cytochroom P450-enzymen, die ze schadelijker maken dan ze eerst waren. In fase 2 zorgt een groep transportmoleculen ervoor dat de afvalstoffen worden ‘gedeactiveerd’, waardoor het lichaam ze veilig kan afvoeren.
Beide fasen hebben bepaalde voedingsstoffen nodig om goed te functioneren, dus wat we eten heeft invloed op de efficiëntie van het verloop van die fasen.Voor de eerste ontgiftingsfase zijn talloze voedingsstoffen nodig, vooral B-vitaminen.

Volkorengranen zijn een rijke bron daarvan, maar veel mensen voelen zich juist beter als ze minder of helemaal geen granen eten. Sommige mensen eten minder granen omdat ze willen afvallen, anderen vermijden granen omdat ze er brandend maagzuur of een opgeblazen gevoel van krijgen. Als u geen problemen hebt met granen en u krijgt er energie van, gebruik ze dan in onbewerkte vorm; sommige kunt u het beste weken voordat u ze eet.
Als u ze niet goed verdraagt, eet ze dan niet. Uw lichaam weet het beste wat goed voor u is. Maar wees erop bedacht dat de eerste fase van uw ontgiftingsproces misschien niet optimaal verloopt als u weinig B-vitaminen binnenkrijgt. U kunt ook een adequate hoeveelheid B-vitaminen uit andere bronnen halen, zoals lever. Of u kunt ervoor kiezen een kwalitatief goed vitamine B-complex te slikken.

Bronnen van vitamine B: linzen, noten, zaden, tonijn, varkensvlees, rundvlees, kip, lever, volkorengranen, groene bladgroenten, tomaten, eieren. Kies als het even kan voor biologisch, om uw blootstelling aan pesticiden te beperken.

Eet verschillende eiwitten

De lever heeft één ingang en vijf uitgangen. Ook voor de vijf uitgangen (fase 2) zijn bepaalde voedingsstoffen nodig, met name aminozuren.
Aminozuren halen we uit eiwitrijke voeding. Eiwitten uit de voeding worden afgebroken tot aminozuren, die we vervolgens weer gebruiken als bouwstenen voor de eiwitten die ons lichaam nodig heeft.

Aminozuren zijn ook essentieel voor de cellen van uw immuunsysteem, die u beschermen tegen infecties, en ze worden gebruikt om de neurotransmitters te produceren die uw stemming en helderheid van denken beïnvloeden en die uw spieren aansturen. Van de twintig aminozuren worden er tien als ‘essentieel’ beschouwd (hoewel sommige publicaties er negen als essentieel bestempelen): essentieel betekent dat u ze via voeding moet binnenkrijgen, omdat uw lichaam ze niet zelf kan maken.

Een voedingsmiddel dat alle essentiële aminozuren bevat, wordt wel een ‘compleet eiwit’ genoemd. De meeste plantaardige eiwitbronnen zijn niet compleet, maar als u eiwitten afkomstig van verschillende plantaardige bronnen combineert, maakt u de keten compleet. Want het essentiële aminozuur dat in de ene plant afwezig is, is vaak in een andere plant rijkelijk aanwezig. Zo kunt u bijvoorbeeld sesamzaad toevoegen aan een plantaardige roerbakschotel die u met bruine rijst serveert: de zaden en de rijst zijn afkomstig van verschillende plantfamilies, en hun aminozuren hebben een heel verschillend profiel.

Bronnen van eiwit: vlees, vis, eieren, melk, chiazaad, noten, linzen, kikkererwten, quinoa.

Zorg voor voldoende zwavel

Om fase 2 verder te ondersteunen hebben we zwavel nodig, een natuurlijk bestanddeel van eiwitrijke voedingsmiddelen en bepaalde groenten. Zwavel is onderdeel van glutathion, een van de belangrijkste antioxidanten van ons lichaam.
Bronnen van zwavel: eieren, ui, knoflook, sjalotten, koolsoorten zoals broccoli, groene kool, boerenkool, spruitjes en bloemkool.

Vermijd leverbelasters

Er zijn vele stoffen die het ontgiftingsprocess kunnen belemmeren. Ik noem ze ‘leverbelasters’. Hier volgen een paar belangrijke stoffen waarmee u moet oppassen.

Cafeïne

De gezondheid en het energieniveau van sommige mensen zijn echt beter af zonder cafeïne, en voor degenen die hun adrenalineproductie willen verminderen, is minder cafeïne cruciaal. Soms betekent dat geen, soms minder cafeïne. Als u uw zenuwstelsel een plezier wilt doen, gebruik dan afhankelijk van symptomen als stress en rusteloosheid, liever helemaal geen cafeïne.

Cafeïne speelt ook een rol bij de leverbelasting en dat kan een andere reden zijn om minder of geen cafeïne te gebruiken.
Net als andere leverbelasters moet cafeïne, als het bij de lever aankomt, omgezet (ontgift) worden. Voor zover we weten staat het echter fase 2 niet in de weg. Wat het wel doet is fase 1 stimuleren (het tempo verhogen).

Hoewel dit positief klinkt zijn er tegenwoordig veel mensen bij wie fase 2 inefficiënt verloopt, belemmerd wordt of bij wie de lever te zwaar belast wordt. Stelt u zich een fase 2 voor met een te traag tempo, als verkeer dat over een snelweg kruipt. Vervolgens zorgt u voor een versnelling van fase 1 met cafeïne. Dus stoffen als oestrogeen en cholesterol, die u langs fase 1 verwerkt, kunnen nergens heen omdat fase 2 verstopt zit: ze rijden tegen een wegversperring op.

U creëert een scenario dat meer deels omgezette stoffen oplevert, en omdat die niet meteen door fase 2 kunnen worden verwerkt om helemaal ontgift en ten slotte afgevoerd te worden, belandt u in een situatie waarin steeds meer problematische stoffen in de bloedsomloop terechtkomen. Dit kan grote gevolgen hebben voor uw gezondheid en uw vermogen om ziekten te voorkomen, en daarnaast voor uw energie.
Dus als fase 2 goed verloopt, lijkt het versnellen van fase 1 niet echt een probleem. Maar als fase 2 vertraagd is, maakt het versnellen van fase 1 de problemen nog groter.

Bronnen van cafeïne: koffie (zelfs cafeïne-‘vrije’), thee, energydrinks, cola, chocola, bepaalde pijnstillers en afslankpillen.

Alcohol

Als u elke ochtend moe wakker wordt en u vertelt me dat u dagelijks alcohol drinkt – al zijn het slechts twee glazen – dan zal ik u zeggen dat die gewoonte u waarschijnlijk van energie berooft. Alcohol is een gif voor het menselijk lichaam, omdat we het niet kunnen uitscheiden. We gebruiken alcohol, maar de lever moet die alcohol omzetten in een andere stof (ontgiften), genaamd acetaldehyde. Die stof kunt u vervolgens uitscheiden. Voor dit proces is energie nodig, en uw lichaam vindt deze ontgifting belangrijker dan u van energie te voorzien om van uw dag te kunnen genieten.

Door de manier waarop alcohol door het lichaam wordt afgebroken, kunnen de geslachtshormonen uit evenwicht gebracht worden, en kunnen vermoeidheid, rusteloosheid en vetopslag ontstaan. Veel alcoholische dranken bevatten bovendien veel suikers (koolhydraten) en daar is insuline voor nodig. Ook dat kan vermoeidheid en vetopslag tot gevolg hebben. Het veroorzaakt ook overmatige cortisolproductie, wat alweer tot vermoeidheid leidt en wat ook een signaal is voor het lichaam om vet op te slaan. U ziet hoeveel lichaamssystemen erbij betrokken zijn om u een energiek gevoel te geven, en die kunnen allemaal verstoord worden door alcohol.

Veel mensen drinken te veel zonder het te beseffen. Een standaarddrankje bevat 10 gram alcohol, maakt niet uit in welke vorm: die 10 gram alcohol zit in een flesje bier van 330 ml met 4 procent alcohol, een glas wijn van 100 ml of een borrel van 30 ml. De volgende keer dat u een glas wijn voor uzelf inschenkt, meet het dan eens en kijk hoeveel alcohol u binnenkrijgt. Voor de meeste mensen is dit aanzienlijk meer dan 100 gram.

De aanbeveling van de Nederlandse Gezondheidsraad luidde tot voor kort, net als die van andere autoriteiten, om de dagelijkse inname te beperken tot één glas voor vrouwen of twee glazen voor mannen. Op basis van nieuwe gegevens heeft de Gezondheidsraad zijn richtlijnen echter naar beneden bijgesteld: drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag. Ook veel kankerorganisaties over de hele wereld hanteren als standpunt dat als er kanker in de familie voorkomt, er geen veilig niveau is voor alcoholconsumptie.

Transvetten en geraffineerde suikers

Transvetten en geraffineerde suikers, die vaak zitten in bewerkte voedingsmiddelen zoals cake, koek, mueslirepen en lang houdbare voedingsmiddelen, kunnen de lever overbelasten. Probeer zoveel mogelijk verse, onbewerkte voeding te eten.

Chemische stoffen in huidverzorging en schoonmaakmiddelen

Alles wat u op uw huid aanbrengt, kan in uw lichaam worden opgenomen. Kijk maar naar de manier waarop nicotinepleisters werken, dan begrijpt u dat de huid toegang verschaft tot onze bloedsomloop, die het bloed naar de lever brengt om daar ‘omgezet’ te worden.
Om het werk voor uw lever te verlichten, kunt u het beste verzorgingsproducten kiezen zonder synthetische ingrediënten. U kunt zelfs uw eigen producten maken. Eigenlijk moet u de woorden op het etiket van uw huidverzorgingsproducten kunnen herkennen, net zoals die op uw voedingsmiddelen. Hetzelfde geldt voor de ingrediënten van uw was- en schoonmaakmiddelen. Ook die komen via uw huid of ademhaling in uw lichaam terecht.

Bestrijdingsmiddelen

Het is ook belangrijk om onze blootstelling aan en consumptie van ongedierte- en onkruidbestrijdingsmiddelen zo klein mogelijk te houden. Ten eerste kan een aantal van deze synthetische chemicaliën oestrogenen nabootsen, en zich aan de oestrogeenreceptoren in ons lichaam binden. Dat heeft gevolgen voor mannen en vrouwen van alle leeftijden.

Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat een groot en groeiend aantal meisjes in dat land al op haar achtste begint te menstrueren. Als we de rol van deze pseudo-oestrogenen in hun omgeving ontkennen, is dat moeilijk te verklaren.
Daarnaast is het feit dat we bestrijdingsmiddelen binnenkrijgen zorgelijk, omdat er een kans is dat ze zich in het vetweefsel in ons lichaam ophopen. We weten niet wat de langetermijngevolgen hiervan zijn, noch van de blootstelling aan deze stoffen gedurende een heel leven. Want in feite zijn we de eerste generatie die zo langdurig aan sommige ervan wordt blootgesteld. We weten nog niet hoe groot hun gezamenlijke impact is op onze energie en stofwisseling, laat staan op andere aspecten van onze gezondheid.

Probeer zoveel mogelijk biologische producten te kopen, en gebruik natuurlijke alternatieven voor bestrijdingsmiddelen in uw huis en tuin.

Zorg voor uw lever

Wat u dagelijks doet, beïnvloedt uw gezondheid, niet wat u af en toe doet. Wees eerlijk tegenover uzelf over de leverbelasters in uw leven. U hebt maar één lever. Wees er zuinig op.

Afkomstig uit Exhausted to Energized door Libby Weaver (Hay House, 2018), verkrijgbaar bij amazon.com

De mechanismen achter ontgifting

Het is belangrijk om de mechanismen van ontgifting en verwijdering die uw lichaam gebruikt te begrijpen, want als ze gevaar lopen, loopt uw energie dat meestal ook. Er zijn talloze organen en lichaamssystemen bij ontgifting betrokken.

Onder andere:
De lever, die stoffen onschadelijk maakt die slecht voor u zijn als ze zich zouden ophopen. De lever zet ze om in minder schadelijke stoffen die u kunt uitscheiden.
De dikke darm, die bacteriën bevat die zowel gezonde als ongezonde stoffen produceren. Daarom wilt u dat uw stoelgang regelmatig is, want een belangrijke taak van de darmen is de uitscheiding van afval en kwalijke stoffen.
De nieren, die voortdurend uw bloed filteren en alles eruit halen wat u niet nodig hebt, waaronder giftige stoffen, en die dat via de urine afvoeren.
De huid, die niet alleen uw organen omgeeft en beschermt, maar via transpiratie schadelijke stoffen uitscheidt.
De ademhaling, die een belangrijke rol speelt bij de ontgifting. Zelfs de haartjes in uw neus helpen de lucht die we inademen te filteren, terwijl de longen verantwoordelijk zijn voor het filteren van gassen, allergenen, schimmels en in de lucht aanwezige gifstoffen.

Signalen dat uw lever hulp nodig heeft

De volgende symptomen kunnen erop duiden dat uw lever ondersteuning nodig heeft:

• een vetrol hoog op uw buik
• een pijnlijke plek boven aan uw buik
• het premenstrueel syndroom (PMS)
• cellulitis
• verstopte poriën of huiduitslag die samenhangt met de menstruatiecyclus
• huiduitslag
• eczeem, rosacea
• snel last van oververhitting
• ‘floaters’ (mouches volantes) in uw gezichtsveld: bewegende vlekjes of draadjes. Dit kan ook wijzen op een ijzertekort
• ‘s nachts rond 2.00 uur wakker worden
• slecht slapen nadat u alcohol gedronken hebt
• ‘s nachts zwetend wakker worden
• ‘s morgens bij het opstaan geen zin hebben in ontbijt
• de dag graag met koffie beginnen
• een verhoogd cholesterol
• snel last van opgeblazen gevoel
• dagelijks alcohol drinken
• lange tijd elke dag cafeïne drinken (hoewel thee en groene thee de voorkeur genieten boven koffie, frisdrank en energydrinks)