Lekkere hapjes en drankjes waarvan we geleerd hebben dat ze slecht voor ons zijn, zouden juist wel eens heel gezond kunnen zijn. Dat blijkt uit de nieuwste onderzoeken.

Een aantal van onze favoriete hapjes en drankjes hebben door de jaren heen een slechte pers gekregen. Maar de jongste onderzoeken doen vermoeden dat ze een stuk gezonder zijn dan we dachten. Hieronder een overzicht van vijf zogenaamde ‘slechte’ voedingsmiddelen die misschien juist heel gezond zijn.

Chocola
Chocola werd ooit beschouwd als een ongezonde traktatie maar wint tegenwoordig terrein als ‘supervoeding’ vanwege zijn gezonde eigenschappen voor het hart. Er zijn vele onderzoeken waaruit valt op te maken dat het eten van een klein blokje chocola per dag de bloeddruk kan verlagen, evenals het cholesterolgehalte en het risico op een hartaanval of op een beroerte.

In een van de recentste onderzoeken, in Duitsland, werden meer dan 19.000 mensen tien jaar of langer gevolgd. Het bleek dat degenen die de meeste chocola aten – gemiddeld 7,5 gram per dag – een lagere bloeddruk hadden en 39 procent minder risico op een hartaanval of een beroerte dan diegenen die de minste chocola aten – gemiddeld slechts 1,7 gram per dag. Het verschil tussen die twee groepen is maar 5,8 gram per dag: minder dan een blokje van een standaard reep van 100 gram. Volgens hoofdonderzoeker dr. Brian Buijsse zouden in de groep die de minste chocola at bij een verhoging van hun inname met 6 gram per dag in ongeveer tien jaar tijd 85 minder hartaanvallen en beroerten per 10.000 mensen optreden1.
Maar er is chocola en chocola: alleen de donkere soorten lijken het gezonde effect op het hart te hebben. Dat komt doordat donkere chocola de meeste cacao bevat. Het is de cacao – vol met flavonoïden die goed voor het hart zijn – die de gezondheidsvoordelen oplevert. In een onderzoek waarin witte en donkere chocola met elkaar vergeleken werden bij patiënten met milde hypertensie, bleek enkel de donkere een gunstig effect te hebben. Hij deed zowel de systolische als de diastolische bloeddruk drastisch dalen2.

Andere gezonde effecten die met donkere chocola in verband zijn gebracht, zijn verhoogde gevoeligheid voor insuline bij gezonde mensen – met mogelijk dus een preventieve rol tegen diabetes – en verbetering van de symptomen bij het chronisch vermoeidheidssyndroom3,4.
Weliswaar bevat donkere chocola erg veel suiker, maar de cacao is dermate gezond dat hij de negatieve effecten ruimschoots compenseert. En het vet bestaat grotendeels uit triglyceriden van stearinezuren, die het goede cholesterol doen toenemen en via de darmen gemakkelijk uit het lichaam worden geëlimineerd5. Tevens vertraagt het vet de snelheid waarmee de suiker in de bloedbaan vrijkomt, zodat donkere chocola een voedingsmiddel met een lage glykemische index is.

Zie deze voordelen echter niet als een excuus om je overmatig tegoed te doen. Houd je aan slechts een blokje donkere chocola (met minimaal 70 procent cacao) per dag, zodat je de voordelen oogst zonder dat de extra pondjes eraan vliegen.

Eieren
Eieren hebben lang een slechte reputatie gehad omdat ze veel cholesterol bevatten, maar uit de recentste onderzoeken blijkt geen direct verband tussen iemands consumptie van eieren en diens cholesterolgehalte in het bloed6. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat eieren eten juist gezond is voor het hart. In een recent laboratoriumonderzoek zijn verschillende peptiden in gekookte en gebakken eieren ontdekt met dezelfde werking als ACE-remmers, de veelgebruikte groep bloeddrukverlagers. Deze bevindingen ‘hebben wellicht implicaties voor de preventie van cardiovasculaire aandoeningen’, aldus de onderzoekers7.

Eieren zijn tevens een goede bron van antioxidanten, die zoals bekend tegen vele ziekten beschermen. De carotenoïden luteïne en zeaxanthine zijn hier voorbeelden van. Ze beschermen tegen maculadegeneratie (netvliesveroudering) en staar8. Eén onderzoek ontdekte dat wie vijf weken lang dagelijks een ei at, een significant hoger gehalte luteïne en zeaxanthine in het bloed kreeg zonder dat het cholesterolgehalte steeg9.
Uit ander onderzoek blijkt dat eieren wellicht helpen bij het afvallen. In het International journal of obesity is een onderzoek gepubliceerd waarin bleek dat volwassenen met overgewicht die acht weken lang twee eieren bij het ontbijt aten als onderdeel van een dieet met weinig calorieën, meer gewicht en lichaamsvet verloren dan de groep die een ontbijt met bagels en hetzelfde aantal calorieën at. Bovendien bleek ook hier het cholesterolgehalte in beide groepen gelijk10.

Misschien zijn eieren niet voor alle mensen even gezond. In één onderzoek is een verband aangetoond tussen een hogere eierconsumptie en een verhoogd risico op ziekte van de kransslagaderen (die het hart van bloed voorzien) onder diabeten. Wellicht hebben eieren een schadelijk effect op de suikerregulering, aldus de onderzoekers11.
Maar voor gezonde mensen lijkt er geen enkele reden om niet elke dag te genieten van een eitje.

Pindakaas
Hoewel pindakaas veel vet bevat, inclusief verzadigde vetten, blijkt uit onderzoek dat het waarschijnlijk een heel gezond onderdeel van je voedingspatroon zou zijn. Een recent onderzoek in Harvard toonde een verband aan tussen het frequent eten van noten en pindakaas en een verlaagd risico op cardiovasculaire aandoeningen onder vrouwen met diabetes type 2. Vergeleken bij vrouwen die bijna nooit noten of pindakaas aten bleken degenen die minstens vijf porties per week nuttigden (een portie = een eetlepel pindakaas of 28 gram noten) 44 procent minder risico op een cardiovasculaire aandoening of hartaanval te hebben.

Deels kan die risicoverlaging komen door het feit dat elke extra dagelijkse portie noten of pindakaas een afname van 0,17 ml ‘slecht’ cholesterol (LDL) opleverde. Andere mogelijke verklaringen voor het hartbeschermend effect van noten en pindakaas kunnen zijn dat ze ontstekingsprocessen remmen, insulineresistentie verminderen en de functie van het endotheel aan de binnenwand van arteriën verbeteren12.
Deze bevindingen ondersteunen die van de Iowa Women’s Health Study, waarin meer dan 40.000 postmenopauzale vrouwen werden gevolgd. Daarin bleek dat consumptie van pindakaas en noten samenging met een verlaagd risico op overlijden door een cardiovasculaire aandoening of ziekte van de kransslagaderen13. Uit ander onderzoek kwam naar voren dat het eten van pindakaas het risico op diabetes type 2 en op galstenen mogelijk verlaagt14,15, en de eetlust kan helpen reguleren bij mensen met een normaal gewicht16.

Volgens voedingsexpert dr. Walter C. Willet heeft pindakaas een goede verhouding verzadigd/onverzadigd vet: twee eetlepels bevatten 3,3 gram verzadigd vet en 12,3 gram onverzadigd vet (wat neerkomt op ongeveer 80 procent onverzadigd vet). Tevens bevat pindakaas vezels, vitaminen en mineralen (waaronder 100 mg kalium per eetlepel ) en andere nutriënten.
Sommige merken bevatten echter extra suiker, zout en andere toevoegingen. Kies dus een product dat voor 100 procent uit pinda’s bestaat.

Koffie
Ook koffie heeft behoorlijk onder vuur gelegen, maar de recentste onderzoeken doen vermoeden dat deze drank juist gezonde eigenschappen heeft.
In een onderzoek met bijna 35.000 vrouwen bleek het drinken van minimaal een kopje koffie per dag samen te gaan met een significant lager risico op een beroerte. Vrouwen die meldden dat ze 1-2 kopjes per dag dronken, ofwel 3-4 kopjes, of 5 kopjes of meer, hadden respectievelijk een risicoverlaging van 22, 25 en 23 procent ten opzichte van diegenen die minder dan een kopje koffie per dag dronken17.

Ook zijn er onderzoeksuitkomsten die doen vermoeden dat koffie drinken zou kunnen beschermen tegen kanker. In een Zweeds onderzoek is een verband gevonden tussen koffieconsumptie en een verlaagd risico op borstkanker bij vrouwen na de overgang18. In een Amerikaans onderzoek kwam een verband naar voren tussen koffiedrinken en een verlaagd risico op de dodelijke vorm van prostaatkanker19.
Zelfs bestaan er enkele onderzoeken die erop duiden dat koffie ook tegen dementie of de ziekte van Alzheimer beschermt20, en het risico verlaagt op overlijden door een hartziekte en andere oorzaken – althans bij vrouwen21.

Het mechanisme achter de gezondheidsvoordelen van koffie is niet bekend. Een theorie is dat de polyfenolen met antioxidante eigenschappen in koffie een belangrijke rol spelen doordat ze ontstekingsprocessen remmen21.

Pizza
Pizza zal niet gauw op een lijst met gezonde voedingsmiddelen prijken, maar er zijn onderzoeken die erop duiden dat pizza het risico op kanker verlaagt. In Italië is een onderzoek gedaan met 22.000 proefpersonen, waaruit bleek dat mensen die regelmatig pizza aten significant minder risico op vormen van kanker van het maagdarmstelsel liepen. Het eten van een of meer porties pizza per week ging samen met een risicoverlaging van 59 procent op slokdarmkanker en van 34 procent op mond- en keelkanker. Het risico op dikkedarmkanker (colorectaal carcinoom) daalde met 26 respectievelijk 7 procent22.

De oorzaak zou de gezonde dosis olijfolie en tomaten kunnen zijn die een Italiaanse pizza bevat, aldus de onderzoekers. Die twee ingrediënten zijn immers afzonderlijk al meer dan eens gekoppeld aan een risicoverlaging op kanker. In één zo’n onderzoek ontdekten onderzoekers van Harvard dat mannen die veel tomaten en tomatenproducten nuttigden (zoals tomatensaus en pizza) hun risico op prostaatkanker met 35 procent reduceerden23. En bij een ander onderzoek bleek een hogere consumptie van olijfolie samen te gaan met een kleinere kans op welke vorm van kanker dan ook24.

Maar bezint eer ge de telefoon pakt voor een bezorgpizza of een greep doet in het diepvriesvak van de supermarkt. Niet alle pizza’s zijn even gezond. Het traditionele Italiaanse recept bevat 20 procent tomatensaus, 20 procent mozzarella, 4 procent olijfolie en minder dan 50 procent bodem. De Amerikaanse, Turkse en Hollandse varianten daarentegen bevatten meestal veel meer witmeel en suikers en vaak te veel zout, conserveermiddelen en bewerkt vlees. Een gezonde optie is een goed Italiaans restaurant te kiezen of je eigen pizza te maken met volkoren pizzadeeg, veel tomatensaus, een scheutje olijfolie en niet te veel kaas. Voor extra smaak kun je het antioxidantrijke kruid oregano gebruiken.

Joanna Evans

1Eur Heart J, 2010; 31: 1616-1623
2Hypertension, 2005; 46: 398-405
3Am J Clin Nutr, 2005; 81: 611-614
4Endocrine Abstracts, 2006; 12: 68
5Crit Care Nurse, 2007; 27: 11-15
6Food Chem, 2011; 129: 155-161
7J Agric Food Chem, 2009; 471-477
8Food Funct, 2010; 1: 156-160
9J Nutr, 2006; 136: 2519-2524
10Int J Obes [Lond], 2008; 32: 1545-1551
11Med Sci Monit, 2007; 13: CR1-8
12J Nutr, 2009; 139: 1333-1338
13Br J Nutr, 2006; 96: Suppl 2: S52-60
14JAMA, 2002; 288: 2554-2560
15Am J Clin Nutr, 2004; 80: 76-81
16Int J Obes Relat Metab Disord, 2002; 26:1129-1137
17Stroke, 2011; 42: 908-912
18Breast Cancer Res, 2011; 13: R49
19J Natl Cancer Inst, 2011; 103: 876-884
20J Alzheimers Dis, 2010; 20 Suppl 1: S167-174
21J Nutr, 2010; 140: 1007-1013
22Eur J Cancer Prev, 2004; 13: 447-452
23J Natl Cancer Inst, 1995; 87: 1767-1776
24Lipids Health Dis, 2011; 10:127