Onlangs hebben medische onderzoekers ontdekt dat door veelvoorkomende slaapstoornissen, zoals snurken en mondademhaling, mogelijk leerproblemen en hyperactiviteit kunnen ontstaan,evenals een scala aan gedrags- en ‘hersenproblemen’ bij kinderen.
Wie een probleem heeft als snurken en mondademhaling in de slaap, zal waarschijnlijk merken dat de huisarts meer medeleven heeft met zijn partner dan met hem. In de geneeskunde beschouwt men gewone slaapstoornissen als aandoeningen die nauwelijks behandeling behoeven. Meestal besteden artsen alleen aandacht aan de ernstigere vormen van gestoorde ademhaling in de slaap, zoals slaapapneu, omdat daarvan inmiddels bekend is dat ze kunnen leiden tot hoge bloeddruk en hartvaatziekten. Bij slaapapneu neemt de ademhaling tijdens de slaap af of stopt zelfs gedurende korte perioden.
Sinds kort zijn er echter wetenschappelijke aanwijzingen dat kinderen al bij lichtere vormen van gestoorde ademhaling in de slaap ernstige gevolgen kunnen ondervinden. Een eenvoudige aandoening als snurken kan bij sommige kinderen de onverwachte oorzaak zijn van leer- en gedragsproblemen als hyperactiviteit en aandachtstekort. Ten onrechte kunnen zij de diagnose ADHD krijgen1. In zo’n belangrijke fase voor de ontwikkeling kunnen nachtelijke ademhalingsproblemen zelfs ernstige schade aan de gezondheid van een kind toebrengen, tot aan blijvend hersenletsel toe, als er geen behandeling wordt ingezet.
Verband tussen slaap en gedrag
Ongeveer een op de vijf kinderen heeft last van gestoorde ademhaling in de slaap, variërend van snurken tot de ernstigste vorm genaamd obstructieve slaapapneu (OSA). Apneu is de term voor tijdelijke afwezigheid van ademhaling. Bij OSA wordt dat veroorzaakt door een tijdelijke, maar herhaaldelijke obstructie (afsluiting) van de luchtstroom in de longen. De afgelopen jaren zijn verschillende gedragsproblemen bij kinderen in verband gebracht met gestoorde ademhaling in de slaap. Voorbeelden zijn agressie, impulsiviteit, angst/depressie, sociale gedragsproblemen, hyperactiviteit en aandachtstekort 2,3.
De meest overtuigende aanwijzingen tot nu toe dat er een causaal verband bestaat tussen nachtelijke ademhaling en gedragsproblemen, komen uit Amerikaans onderzoek, uitgevoerd aan diverse instituten. Er werden 105 kinderen bestudeerd in de leeftijd van vijf tot bijna dertien jaar. Van 78 van hen werd gedacht dat ze gestoorde ademhaling in de slaap hadden en van deze 78 voldeden er 22 aan de criteria voor de diagnose ADHD, gemeten door een kinderpsychiater.
Een jaar nadat ze geopereerd waren om de nachtelijke ademhalingsproblemen te verhelpen, voldeden 11 van de 22 kinderen niet meer aan die criteria. Bovendien vertoonden alle kinderen die geopereerd waren, grote verbeteringen op het gebied van hyperactiviteit, aandachtstekort en slaperigheid overdag4.
‘Deze bevindingen vormen een ondersteuning voor de opvatting dat gestoorde ademhaling in de slaap daadwerkelijk bijdraagt aan het ontstaan van gedragsproblemen bij kinderen,’ aldus dr. Ronald D. Chervin, eerste auteur van het onderzoek. Het onderzoek duidt erop dat mogelijk een significant aantal kinderen met nachtelijke ademhalingsproblemen ten onrechte de diagnose ADHD krijgt. Maar de onderzoekers stelden ook vast dat bij kinderen met slechts licht tot matig gestoorde ademhaling in de slaap, zoals snurken, al ‘een verhoogd risico aanwezig kan zijn van belangrijke gevolgen op het neuropsychologische vlak’.
Dr. Chervin en andere onderzoekers op het gebied van slaap en ademhaling hebben de afgelopen jaren een grote hoeveelheid gegevens verzameld waaruit het verband tussen slaap en gedrag blijkt. In 2002 voerden Chervin en zijn collegae een onderzoek uit met bijna 900 kinderen in de leeftijd van twee tot bijna veertien jaar. Daarbij bleek dat kinderen die gewoonlijk snurken, bijna twee keer zo vaak problemen hebben als aandachtstekort en hyperactiviteit als kinderen die niet snurken. Nader gespecificeerd werd van 16 procent van de kinderen gemeld dat ze gewoonlijk snurkten en bleek 13 procent hoog te scoren op de hyperactiviteitsschaal.
Onder de snurkers bleek echter een op de vijf kinderen heel hoog op die schaal te scoren, terwijl maar een op de tien kinderen zo hoog scoorde van de kinderen wiens ouders meldden dat hun kind gewoonlijk niet snurkte. Soortgelijke verschillen stelden de onderzoekers vast bij de hyperactiviteitsscores van kinderen met een hoge score wat betreft slaperigheid, mate van snurken en gestoorde ademhaling tijdens de slaap5.
Bij een follow-up onderzoek met dezelfde kinderen werd het verband tussen slaap en gedrag nog verder bevestigd. Het bleek dat nachtelijke ademhalingsproblemen als snurken mogelijk zelfs kunnen voorspellen of kinderen hyperactief worden of niet6. Bij dit onderzoek werd ontdekt dat de kinderen die gewoonlijk snurkten, in vergelijking met de andere kinderen ongeveer vier keer zo vaak opnieuw hyperactief werden in vier jaar tijd.
Dat betekent dat kinderen die op jonge leeftijd snurken, vier jaar later nieuwe of verergerde gedragsproblemen kunnen krijgen. Soortgelijke gedragsproblemen zijn er gevonden bij kinderen met andere vormen van gestoorde ademhaling in de slaap. Het meest alarmerend was wel dat jongens jonger dan acht jaar die in het onderzoek van 2002 de ernstigste nachtelijke ademhalingsproblemen bleken te hebben, ongeveer negen keer zo vaak na vier jaar opnieuw hyperactief gedrag vertoonden dan jongens van dezelfde leeftijd zonder dergelijke slaapstoornissen.
Hoewel deze resultaten niet bewijzen dat gestoorde ademhaling in de slaap een oorzaak is van hyperactief gedrag, vormen ze wel belangrijke gegevens die de hypothese dat er een verband bestaat, ondersteunen.
Gevolgen voor de hersenen
Hoe kan het dat nachtelijke ademhalingsproblemen bij kinderen kunnen leiden tot gedragsproblemen overdag? Uit dierexperimenteel onderzoek komt naar voren dat hypoxie (zuurstoftekort, een van de kenmerken van gestoorde ademhaling in de slaap) wellicht de boosdoener is. Gedragsproblemen komen echter ook voor bij een groot aantal slaapstoornissen waarin hypoxie geen rol speelt. Dat zou betekenen dat onderbreking van de slaap op zichzelf ook een rol kan spelen6.
Als de adem tijdens de slaap geblokkeerd wordt, uit zich dat in het lichaam door tekenen van verstikking. De polssnelheid daalt, het sympathische zenuwstelsel wordt gestimuleerd, de bloeddruk stijgt, de hersenen worden geactiveerd en de slaap onderbroken. De hersenen van een kind kunnen zulke onderbrekingen van de slaap niet verdragen en in plaats van dat ze slaperig overkomen, zoals volwassenen die slaap tekort komen, kunnen kinderen juist actiever of hyperactief worden.
Zoals uit steeds meer onderzoeken blijkt zijn gedragsproblemen echter niet de enige gevolgen van gestoorde ademhaling in de slaap. Onderzoekers ontdekken steeds vaker dat ook de mentale (cognitieve) ontwikkeling eronder kan lijden. Bij een onderzoek met negentien kinderen in de leeftijd van zes tot zestien jaar met obstructieve slaapapneu (OSA) en twaalf kinderen in de controlegroep stelden wetenschappers aan de Johns Hopkins School of Medicine in Baltimore (Maryland) vast dat de kinderen met OSA een lagere gemiddelde IQ-score (86) hadden dan de kinderen die ’s nachts gewoon konden ademhalen (101).
Ze scoorden ook minder goed bij testjes van hun verbale werkgeheugen en vloeiend taalgebruik; beide onderdelen van het denken op een hoger niveau. Het meest zorgwekkend was dat de hersenscans van kinderen met OSA tekenen vertoonden van mogelijke neurale schade in de linkerhelft van de hippocampus en de rechterhelft van de frontale cortex, gebieden die van cruciaal belang worden geacht voor het leervermogen en geheugen. Dat bracht de onderzoekers tot de speculatie dat OSA indien onbehandeld een permanente verandering teweeg kan brengen in het cognitieve potentieel van een kind in ontwikkeling en ‘uiteindelijk zowel de gezondheid als het maatschappelijk functioneringsniveau van het kind aantast’2.
Ook uit andere onderzoeken is gebleken dat OSA schadelijk kan zijn voor de hersenen van een kind met als mogelijk gevolg een verminderde algehele intelligentie, geheugenproblemen en een verminderd executief functioneren (vaardigheden om zich aan nieuwe situaties aan te passen)2. Ook kinderen zonder OSA, maar wel met een minder ernstige vorm van gestoorde ademhaling in de slaap, lopen een hoger risico.
Bij een onderzoek bleek dat kinderen van vijf jaar met symptomen van nachtelijke ademhalingsproblemen – in dit geval frequent snurken, luidruchtige ademhaling in de slaap of geconstateerde slaapapneu – vaak lager scoren bij testen van de mentale ontwikkeling en intelligentie dan andere kinderen van hun leeftijd.
Die resultaten bleven zelfs bestaan wanneer de kinderen met OSA uit de analyse werden uitgesloten7.Uit een ander onderzoek, aan de universiteit van Zuid-Australië, kwamen soortgelijke bevindingen naar voren, namelijk dat de neurocognitieve prestatie verminderd is bij kinderen die snurken en voor het overige gezond zijn en die geen ernstige OSA hebben. Volgens de onderzoekers geven de resultaten aan dat ‘de impact van lichte stoornissen van de ademhaling in de slaap op het dagelijks functioneren wellicht groter is dan tot nu toe onderkend is, inclusief consequenties voor de academische en ontwikkelingsvoortgang’8.
Uit weer ander onderzoek is gebleken dat de effecten van lichte verstoring van de ademhaling in de slaap op de langere termijn gevolgen kunnen hebben voor het kind. Een Amerikaans onderzoek bijvoorbeeld, aan de universiteit van Louisville (Kentucky), wees uit dat kleine kinderen die luid en vaak snurken, vaker lage cijfers haalden als tiener, zelfs jaren na behandeling (door operatie) van het ademhalingsprobleem of nadat het was overgegaan. Dat zou kunnen betekenen dat er blijvende schade ontstaat, een lang aanhoudende ‘studieschuld’ op het gebied van leren, die al aanvangt op de peuter- of basisschool9.
Meer gevolgen voor gezondheid.
De eerste tien jaar van een mensenleven vinden er snelle neurologische ontwikkelingen plaats. Het blijkt dat een gestoorde ademhaling in de slaap (zelfs in zijn lichtste vorm al) in deze cruciale fase tot significante mentale schade kan leiden. Welk mechanisme daar precies achter zit, is niet geheel duidelijk, maar net als bij het onderzoek naar het verband tussen slaap en gedrag lijkt het te komen door een lager zuurstofgehalte, onderbreking van de slaap of een combinatie van die twee.
Dean Beebe van het Cincinatti Children’s Hospital Medical Center in Ohio stelt dat ‘als de hersenen in ontwikkeling zijn, dat niet gebeurt op een genetisch voorgeprogrammeerde manier. In plaats daarvan is het verloop van elke ontwikkeling afhankelijk van voorgaande ontwikkelingen en dirigeren de genen dit alles in interactie met hun directe cellulaire omgeving.
Die omgeving wordt bepaald door de dingen die het kind in zijn of haar leven reeds heeft doorgemaakt (bijvoorbeeld reacties op gedragsstoornissen door gestoorde ademhaling in de slaap) en door het fysiologische functioneren (bijvoorbeeld zuurstoftekort of onderbroken slaap door nachtelijke ademhalingsproblemen).’ Eenvoudig samengevat: slaap is van cruciaal belang voor een normale ontwikkeling van het kind. Gestoorde ademhaling in de slaap veroorzaakt een kwalitatief minder goede slaap en kan daardoor een duidelijk effect hebben op de lange termijn10.
Een gestoorde ademhaling in de slaap kan ook nog leiden tot een fysieke groeiachterstand. Bij verschillende onderzoeken werd geobserveerd dat kinderen na een operatie ter behandeling van hun slaapproblemen een groeispurt doormaakten. Dat betekent waarschijnlijk dat de nachtelijke ademhalingsproblemen een negatief effect hebben gehad op hun productie van groeihormoon11,12. Indien onbehandeld kan een gestoorde ademhaling in de slaap dus ook permanente schade opleveren voor de fysieke ontwikkeling van een kind.
Nog zorgwekkender is het feit dat de slaaponderbrekingen en het aanhoudende zuurstoftekort dat ontstaat, mede de oorzaak zijn van een kettingreactie van lichamelijke processen die tot chronische gezondheidsproblemen op latere leeftijd leiden. Zo is bekend dat een gestoorde ademhaling in de slaap bij volwassenen een onafhankelijke risicofactor vormt voor hartvaatziekten, en zijn er steeds meer wetenschappelijke aanwijzingen dat dit ook voor kinderen geldt.
Bij recent onderzoek is gebleken dat een ernstig gestoorde ademhaling in de slaap bij kinderen leidt tot structurele veranderingen aan het hart die waarschijnlijk het risico van een hartziekte op latere leeftijd en voortijdig overlijden vergroten13. Bij een ander onderzoek bleek dat kinderen met nachtelijke ademhalingsproblemen, en vooral met OSA, een verhoogd gehalte C-reactief proteïne hebben, een belangrijke marker van ontstekingsreacties met ‘grote implicaties’ voor hartvaatziekten14.
Weer een ander onderzoek wijst uit dat zelfs kinderen die alleen maar snurken (gestoorde ademhaling in zijn lichtste vorm), een significant hogere bloeddruk hebben dan kinderen zonder nachtelijke ademhalingsproblemen. Ook een hogere bloeddruk kan op de langere termijn slecht zijn voor de gezondheid van hart en bloedvaten15.
Verder zijn er nog onderzoekers geweest die een verband ontdekten tussen gestoorde ademhaling in de slaap bij kinderen en het zogeheten metabole syndroom, een cluster van aandoeningen waaronder diabetes, zwaarlijvigheid en hoge bloeddruk dat gepaard gaat met een verhoogd overlijdensrisico door hartvaataandoeningen16,17.
Het is dus niet verbazend dat kinderen die niet behandeld worden aan hun gestoorde ademhaling in de slaap, vergeleken met gezonde kinderen meer gebruikmaken van de gezondheidszorg en een kwalitatief minder gezond leven hebben18. Uit een onderzoek bleek dat de kwaliteit van leven van kinderen met een gestoorde ademhaling in de slaap vergelijkbaar is met die van kinderen met astma of juveniel reuma; in bepaalde opzichten zelfs minder19.
Uit al deze feiten blijkt duidelijk dat het van vitaal belang is dat nachtelijke ademhalingsproblemen al op jonge leeftijd worden herkend en behandeld om een leven met ernstige consequenties te voorkomen. De praktijk is echter dat veel kinderen eerst maanden of jaren onder de aandoening lijden, inclusief de bijbehorende problemen, voordat ze adequaat behandeld worden.
De oplossing is dat ouders op de hoogte komen van deze aandoening, zodat zij tijdig kunnen constateren of hun kind er last van heeft. Het komt erop neer dat niemand meer het belang van een goede nachtrust mag onderschatten. Voor meer informatie over kinderen en slaap kunt u naar de volgende websites gaan: www.sleepfoundation.org of www.gezonderworden.nl/slapen.html.
Bronnen:
1 JAMA, 2007; 297: 2681-2683
2 PloS Med, 2006; 3: e301
3 J Pediatr Psychol, 2006; 31: 322-330
4 Pediatrics, 2006; 117: e769-778
5 Pediatrics, 2002; 109: 449-456
6 Sleep, 2005; 28: 885-890
7 J Pediatr, 2004; 145: 458-464
8 J Clin Exp Neuropsychol, 2000; 22: 554-568
9 Pediatrics, 2001; 107: 1394-1399
10 PloS Med, 2006; 3: e323
11 Pediatrics, 2002; 109: e55
12 J Pediatr, 1999; 135: 76-80
13 Am J Respir Crit Care Med, 2002; 165: 1395-1399
14 Pediatrics, 2004; 113: e564-569
15 Chest, 2003; 123: 1561-1566
16 J Pediatr, 2002; 140: 654-659
17 J Pediatr, 2007; 150: 608-612
18 JAMA, 2007; 297: 2681-2683
19 Eur Respir J, 2005; 25: 216-217
Het verband met overgewicht
Er zijn verschillende mogelijke oorzaken waardoor kinderen een gestoord ademhalingspatroon krijgen in de slaap. Voorbeelden zijn vergrote neus- en keelamandelen, problemen van het centrale zenuwstelsel, genetische afwijkingen zoals het syndroom van Down, en structurele afwijkingen van het hoofd en/of gezicht1. Ook passief meeroken kan het risico verhogen dat een kind nachtelijke ademhalingsproblemen krijgt2.
In de afgelopen jaren is er echter veel interesse ontstaan in een mogelijk verband tussen overgewicht bij kinderen en een gestoorde ademhaling in de slaap. Dit komt doordat de prevalentie (aantal kinderen die het hebben) van nachtelijke ademhalingsproblemen in gelijk tempo toeneemt met die van overgewicht. In Amerika is het aantal kinderen met overgewicht bijvoorbeeld de afgelopen drie decennia ruim verdubbeld onder kinderen in de leeftijd van twee tot vijf jaar, en ruim verdrievoudigd onder kinderen van zes tot elf jaar2.
Bij een onderzoek naar de invloed van de epidemische toename van overgewicht op gestoorde ademhaling in de slaap tussen 1992 en 2004 werden resultaten geëxtrapoleerd van de Wisconsin Sleep Cohort Study en van het US Census Bureau en Centers for Disease Control en Prevention (een soort GGD/consultatiebureaus in Amerika). Daaruit volgde de schatting dat 40 procent van de gevallen van gestoorde ademhaling in de slaap in 1992 aan overgewicht toe was te schrijven. Gelijk opgaand met de toenemende prevalentie van ernstig overgewicht (obesitas) werd die schatting voor 2004 echter 69 procent. De voorspelling van de onderzoekers, op basis van de huidige trend, was dat het percentage nachtelijke ademhalingsproblemen in verband met overgewicht in de toekomst nog zal stijgen3.
Obesitas leidt tot gestoorde ademhaling in de slaap doordat het de hoeveelheid vetweefsel in de keel, hals en borstwand doet toenemen, waardoor een verhoogde weerstand in de hogere luchtwegen ontstaat en de ademhaling moeizamer wordt4. Het tegenovergestelde kan ook opgaan: gestoorde ademhaling in de slaap kan een van de factoren zijn die bijdragen aan het ontstaan van obesitas3.
1 J Pediatr Psychol, 2006; 31: 322-330
2 JAMA, 2007, 297: 2681-2683
3 Medscape Neurol Neurosurg, 2008; 8[2]: online op www.medscape.com
4 Pediatr Nurs, 2006; 32: 489-494
Waar moet u op letten?
Als u wilt weten of uw kind last heeft van gestoorde ademhaling in de slaap, let dan op deze signalen:
• snurken
• moeizame ademhaling
• korte halen of happen naar adem
• pauzes in de ademhaling
• mondademhaling
• ongebruikelijke slaaphouding (bijvoorbeeld knieën helemaal opgetrokken, mond open en hoofd achterover)
• nachtmerries over verdrinken of stikken
• hyperactiviteit
• aandachtstekort
• problemen met het opvolgen van instructies en volbrengen van een taak
• slecht geheugen
Bron: JAMA, 2007; 297: 2681-2683
Conventionele behandeling
De behandeling van gestoorde ademhaling in de slaap, zoals obstructieve slaapapneu (OSA), hangt af van de medische voorgeschiedenis van de patiënt, de ernst van de aandoeningen en de specifieke oorzaak van het probleem (zie kader). Desondanks kunnen we stellen dat de mogelijkheden binnen de reguliere geneeskunde beperkt zijn.
• Operatie. Bij kinderen met vergrote amandelen, de meest voorkomende oorzaak van gestoorde ademhaling in de slaap, is de behandeling van eerste keus een operatie waarbij de amandelen verwijderd worden: een zogeheten ‘(adeno)tonsillectomie’ (AT). In Nederland wordt deze operatie jaarlijks bij ongeveer 35.000 kinderen uitgevoerd. Daarmee is deze ingreep een van de meest frequent uitgevoerde operaties bij kinderen. OSA komt bij ongeveer 2 procent van de Nederlandse kinderen voor1.
Bij een analyse van veertien onderzoeken bleek dat AT een succesvolle behandeling is bij 83 procent van de kinderen met OSA2. Uit andere onderzoeken bleek dat de ingreep na een jaar een significante verbetering opleverde van de neuro-gedragsproblemen van de kinderen3 en van hun kwaliteit van leven4. Bij kinderen met ernstig gestoorde ademhaling in de slaap of overgewicht is deze operatie echter zelden voldoende om de nachtelijke ademhalingsproblemen volledig op te heffen5. Zoals bij een onderzoek bleek was de slaap na de operatie slechts bij 25 procent van de kinderen volledig normaal6. Net als bij alle operaties zijn er ook risico’s en mogelijke complicaties. Denk aan problemen door de anesthesie, een bloeding of een infectie.
• Ademhalingsondersteuning met positieve druk. Bij deze behandeling wordt met een elektronisch apparaat positieve druk toegediend via een kapje op het gezicht. Zo wordt voorkomen dat keel en luchtwegen inklappen als het kind slaapt. Uit een aantal onderzoeken is gebleken dat deze CPAP-ademhalingsondersteuning (waarbij CPAP staat voor Continu Positive Airway Pressure) effectief is en goed wordt verdragen, zelfs bij kinderen jonger dan twee jaar7,8. Aangezien het kapje de hele nacht gedragen moet worden, zijn er echter ook kinderen die het moeilijk vinden om op die manier te leren slapen9. Ook zijn er wel degelijk bijwerkingen, zoals een droge of juist verstopte neus, huidirritatie in het gezicht, een opgeblazen maag, zere ogen en hoofdpijn9. Ook zijn er gevallen geweest van hypoplasie (onderontwikkeling) van de mond en neus door de druk uit het masker10. Hoewel er manieren zijn om die bijwerkingen te verminderen is de therapietrouw bij deze ademhalingsondersteuning meestal niet groot11.
1 Nederlands Huisartsengenootschap en Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO
2 Otolaryngol Head Neck Surg, 2006; 134: 979-984
3 Pediatrics, 2006; 117: e769-778
4 Arch Otolaryngol Head Neck Surg, 2005; 131: 308-314
5 JAMA, 2007; 297: 2681-2683
6 J Pediatr, 2006; 149: 803-808
7 J Pediatr, 1995; 127: 88-94
8 Chest, 2000; 117: 1608-1612
9 Pediatr Nurs, 2006; 32: 489-494
10 Chest, 2000; 117: 916-918
11 Clin Psychol Rev, 2005; 25: 673-705
Alternatieve behandelingen
• Acupunctuur. Bij een tien weken durend onderzoek met 36 patiënten met OSA bleek acupunctuur effectiever dan nepacupunctuur om de ademhalingssymptomen te verlichten1. Ook zijn er aanwijzingen dat een vorm van acupunctuur genaamd ‘auriculotherapeutische acupressuur’ tegen slaapapneu kan helpen2.
• Ga na of er allergieën zijn. Door allergie kunnen de neusgaten, gezichtsholten en de longen verstopt raken en bijdragen aan symptomen van gestoorde ademhaling in de slaap. Mensen met allergische rhinitis en astma snurken vaker dan zij die niet allergisch zijn3. Kinderen die snurken blijken ook vaker allergieën te hebben4, en uit een onderzoek bleek dat meer dan de helft van de kinderen met allergie snurkt5. Het kan dus helpen om allergieën te behandelen met homeopathie of door de voeding aan te passen. Aangezien kinderen met allergische symptomen, waaronder snurken, vaak overgevoelig zijn voor bepaalde voedingsmiddelen, kan het een grote verbetering van de nachtelijke ademhalingsproblemen opleveren als die voedingsmiddelen geïdentificeerd worden en uit het dieet geschrapt6.
• Ademhalingsoefeningen kunnen helpen, zoals die bij yoga gebruikt worden en in de methode Buteyko. Volgens deze methode wordt een gestoorde ademhaling in de slaap veroorzaakt door hyperventilatie, ofwel ‘te veel adem halen’. Binnen drie maanden vanaf het begin van de behandeling kan dit ingeademde volume met 31 procent worden verlaagd7. Er is echter geen onderzoek gedaan naar de toepassing ervan specifiek bij gestoorde ademhaling in de slaap. Bij een onderzoek waarbij 25 patiënten met OSA geregeld de didgeridoo bespeelden, waarbij een techniek van ‘circulair ademen’ wordt gebruikt, bleek een verbetering op te treden van problemen als snurken, slaapapneu en slaperigheid overdag. De resultaten geven aan dat de bovenste luchtwegen minder snel invallen wanneer zo’n instrument wordt bespeeld8.
• Mondapplicaties. Er zijn verschillende soorten mondapplicaties voor de behandeling van gestoorde ademhaling in de slaap. Ze houden tijdens de slaap de luchtwegen open door de onderkaak, tong, het zachte verhemelte of de huig te herpositioneren of te stabiliseren. De American Sleep Disorders Association beveelt zo’n behandeling voor een bepaalde groep patiënten aan9, en uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit van leven er significant door kan verbeteren10. Bijwerkingen omvatten echter tand- en kaakpijn en klachten van het kaakgewricht11. Let er dus op dat de behandeling plaatsvindt onder begeleiding van een ervaren tandheelkundige.
• Afvallen. Hoewel het van zowel kind als gezin toewijding eist, is afvallen voor kinderen met overgewicht en een gestoorde ademhaling in de slaap een succesvolle behandelmogelijkheid. Het is natuurlijk ook een manier om de algehele gezondheid te verbeteren12.
• Houdingstraining. Een gestoorde ademhaling in de slaap is vaak erger als het kind op de rug slaapt. Mensen met ‘positionele slaapapneu’ hebben minstens twee keer zoveel perioden van verminderde of oppervlakkige ademhaling wanneer ze op hun rug liggen dan op hun zij13. Het kan dus helpen als ouders hun kind meer op de zij laten slapen door bijvoorbeeld kussens voor en achter het kind te leggen of een oncomfortabele knoop of balletje aan de achterkant van de pyjama te naaien.
• Homeopathie. Een homeopaat zal eerst de oorzaak van het probleem achterhalen alvorens het te behandelen, waarna hij vaak een van de volgende remedies aanbeveelt:
o Grindelia Robusta voor diegenen die rechtop moeten gaan zitten om te ademen, geregeld wakker schrikken en/of wat dik speeksel hebben;
o Opium voor wie zich benauwd voelt bij het slapengaan of misschien een geboortetrauma gehad heeft;
o Lachesis bij kinderen die vrijwel stoppen met ademhalen zodra ze in slaap vallen of met andere ernstigere symptomen tijdens de slaap;
o China Officinalis voor kinderen die snurken, in een diepe slaap vallen of angstige dromen hebben.
BRONNEN:
1 Sleep Med, 2007; 8: 43-50
2 Zhongguo Zhong Xi Jie Za Zhi, 2003; 23: 747-749
3 Ann Otolaryngol Chir Cervicofac, 2000; 117: 168-173
4 Chest, 1997; 111: 170-173
5 S Afr Med J, 1997; 87: 987-991
6 Pediatr Med Chir, 1988; 10: 103-110
7 Med J Aust, 1998; 169: 575-578
8 BMJ, 2006; 332: 266-270
9 Sleep, 2006; 29: 240-243
10 Northwest Dent, 1995; 74: 17-25
11 Sleep, 2006; 29: 244-262
12 Pediatr Nurs, 2006; 32: 489-494
13 Chest, 1997; 112: 629-639
