Het nieuwe wondermiddel tegen epilepsie

Lamotrigine (verkrijgbaar onder de merknaam Lamictal) is een van de anti-epileptica van de nieuwe generatie die bedoeld zijn als een alternatief voor de klassieke, op recept verkrijgbare anti-epileptica zoals carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne, primidon en valproaat. Deze nieuwe middelen (waartoe ook felbamaat, gabapentine, levetiracetam, topiramaat en zonisamide behoren) zijn binnengehaald als een effectieve behandeling voor epilepsie met minder negatieve bijwerkingen en interacties met andere medicijnen dan de oude anti-epileptica. Daarnaast wordt ervan uitgegaan dat ze veiliger zijn voor vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Deze claims moeten misschien worden bijgesteld in het licht van nieuwe voorlopige gegevens van de North American Antiepileptic Drug Pregnancy Registry (NAAED). Deze informatie van de NAAED, gerapporteerd in een waarschuwing van de Food and Drug Administration (FDA) van oktober 2006,1 wijst erop dat baby’s die tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap aan lamotrigine zijn blootgesteld, mogelijk een verhoogde kans hebben geboren te worden met een hazenlip of een gespleten gehemelte.

Bij hen is de bovenlip of het gehemelte niet helemaal gesloten. De NAAED-registratie bevat slechts weinig gevallen van een gespleten mond: vijf gevallen op 564 vrouwen, van wie twee met alleen een hazenlip en drie met alleen een gespleten gehemelte.

Omgerekend komt dat echter neer op een frequentie van 8,9 per duizend geboorten – tegen 0,37 per duizend in een vergelijkbare controlegroep in deze registratie. De gerapporteerde gevallen van een aangeboren gespleten mond behoorden niet tot een syndroom dat nog andere aangeboren afwijkingen omvatte.

Deze frequentie van een gespleten mond is bij de NAAED ook hoger dan de prevalentie (voorkomen) van een gespleten mond bij kinderen van niet-epileptische moeders die geen lamotrigine gebruikten volgens andere studies die in de VS, Australië en Europa zijn uitgevoerd. Hoewel de uitkomsten van deze laatste studies uiteenlopen, wordt er een spreiding tussen 0,5 en 2,16 per duizend inwoners gerapporteerd.

De bevindingen van de NAAED laten zien dat er ‘een zeer aanzienlijk risico van een aangeboren spleet in de mond bestaat bij kinderen die tijdens de zwangerschap aan lamotrigine als monotherapie zijn blootgesteld’.2

Maar volgens de FDA leveren andere zwangerschapsregistraties van vergelijkbare omvang geen cijfers op die de gegevens van de NAAED ondersteunen. Toch zijn de voorlopige resultaten van de NAED nauwelijks een verrassing. Hoewel er nog weinig informatie is over de anti-epileptica van de nieuwe generatie, blijken vrijwel alle anti-epileptica die tot dusver zijn getest teratogeen te zijn, dat wil zeggen dat ze tot een misvorming bij embryo of foetus kunnen leiden.3

Zelfs GlaxoSmithKline, de fabrikant van dit middel, geeft in de bijsluiter toe dat ‘lamotrigine de concentratie foliumzuur (een vitamine B) van het embryo bij ratten verlaagt, een effect waarvan bekend is dat het verband houdt met teratogenese bij mens en dier’.

Zwangere vrouwen zijn overigens niet de enigen die zich zorgen moeten maken. De bijsluiter bevat ook de ernstige, dringende waarschuwing dat bij gebruik van lamotrigine melding wordt gemaakt van levensbedreigende huiduitslag zoals het syndroom van Stevens-Johnson, ook wel bekend onder de naam ‘toxische epidermale necrolyse’.

Dit syndroom wordt gekenmerkt door hevige overgevoeligheid van de huid en het slijmvlies doordat het immuunsysteem wordt aangetast. Kinderen jonger dan zestien jaar lopen het meeste risico: bij acht van de duizend patiënten die dit geneesmiddel vanwege hun epilepsie krijgen voorgeschreven, ontstaat een ernstige huiduitslag waarvoor zij in het ziekenhuis moeten worden opgenomen en waardoor hun behandeling moet worden afgebroken. Bij de volwassenen hebben drie van elke duizend gebruikers last van zo’n nadelig effect.

Andere waarschuwingen die in de bijsluiter van dit medicijn worden vermeld, zijn onvoldoende functioneren van verschillende organen (in sommige gevallen zo ernstig dat men eraan overlijdt), bloedafwijkingen en in aanleg dodelijke overgevoeligheidsreacties.

Daarnaast kunnen de toevallen door lamotrigine zelfs erger worden. In een studie onder 21 jonge kinderen met myoclonische epilepsie werd bij de grote meerderheid minstens één type toeval erger, toen zij een aanvullende therapie met lamotrigine kregen. Uiteindelijk zijn al deze kinderen, op twee na, met dit middel gestopt. Met één uitzondering gingen ze er allemaal op vooruit toen ze met dit middel ophielden.4

Ondanks alle risico’s die aan lamotrigine kleven, blijft men dit geneesmiddel voorschrijven voor een breed scala van epileptische aanvallen, zowel partiële als algemene toevallen. Het is ook goedgekeurd als onderhoudstherapie voor volwassenen met een As-I-stoornis.

Sinds kort is dit geneesmiddel ook toegelaten voor de behandeling van primaire gegeneraliseerde tonisch-clonische toevallen, een van de ergste insulten, waarmee de FDA voor de vijfde keer toestemming geeft voor toepassing van lamotrigine bij epilepsie.

Over de nieuwe gegevens van de NAAED zegt de FDA dat zij ‘die informatie aan het bekijken zijn en nog niet tot een eindoordeel zijn gekomen’.

1 www.fda.gov/cder/drug/infopage/lamotrigine/default.htm
2 Birth Defects Res Part A: Clin Molec Teratol, 2006; 76: 318
3 Birth Defects Res B Dev Reprod Toxicol, 2003; 68: 428-438
4 Epilepsia, 1998; 39: 508-512


 Zo geweldig is het niet

De nieuwe ‘geweldige’ anti-epileptica brengen een heel scala van vervelende extra bijwerkingen met zich mee, niet anders dan de klassieke anti-epileptica. Lamotrigine, het enige nieuwe geneesmiddel dat de Amerikaanse Food and Drug Administration heeft goedgekeurd om als monotherapie te worden toegepast – de andere mogen alleen als toegevoegde therapie worden gebruikt – wordt in verband gebracht met:

overgevoeligheidsreacties (huiduitslag, netelroos, koorts, opgezwollen lippen en tong)
depressie
evenwichtsverlies en gebrekkige coördinatie
wazig of dubbel zien
vaker een insult.
Toch blijft dit middel een van de behandelmethoden die tijdens zwangerschap de voorkeur genieten.1
1 Acta Neurol Scand, 2004; 109: 9-13

 

 

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Medisch Dossier

Voeding en supplementen: speciaal voor kinderen

Mijn kind heeft eczeem wat nu?

Een echte allrounder; Magnesium

De hart-hoofd connectie

Voeding als medicijn

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Medisch Dossier avatar

Over de auteur

Lees meer artikelen van Medisch Dossier