Hou het droog: bescherm uw huis tegen schimmel?

 [rubriek: Omgeving & Gezondheid]

Hou het droog: bescherm uw huis tegen schimmel?

Bij vochtig weer zit het voordat u het weet overal: schimmel. Lees hier waarom en hoe u schimmel in uw huis én uw lichaam kunt voorkomen en verjagen.

Door Joanna Evans

Dit jaargetijde brengt nat weer met zich mee. En nat weer zorgt voor vocht en schimmel. Schimmels zijn draderige fungi, die alomtegenwoordig zijn in ons regenachtige, noordelijke klimaat. Ze gedijen op vochtige, natte plaatsen zoals kelders, badkamers, airco’s, raamkozijnen en wandholtes, en zelfs op textiel – in de vorm van meeldauw. Ze leiden tot een enorme handel in luchtontvochtigers, condensbeschermers en schimmelverwijderende sprays.
Maar schade aan uw huis is niet het enige probleem waarmee u te maken hebt. Schimmel binnenshuis kan uw gezondheid ernstig schaden. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat een vochtige en schimmelrijke omgeving tot allerlei soorten medische problemen kan leiden: van een piepende ademhaling en andere luchtwegproblemen tot zelfs depressie. Uit onderzoek blijkt dat schimmel en vocht in huizen, scholen, kantoren en overheidsgebouwen misschien wel verantwoordelijk zijn voor meer dan een vijfde van alle astmagevallen in de VS. Dat komt neer op ruim 4,5 miljoen van de 22 miljoen Amerikanen met astma.1 Schimmel zou ook wel eens verantwoordelijk kunnen zijn voor sommige psychische aandoeningen, zoals depressie.

Steeds meer schimmel
Hoewel we al eeuwenlang te maken hebben met schimmels in onze omgeving, hebben ze niet altijd tot gezondheidsproblemen geleid. Dat kan te maken hebben met de slechte kwaliteit van de hedendaagse huizen en het toegenomen aantal mensen met een zwak of gestrest immuunsysteem. Mensen met chronische ziekten, ouderen en zelfs zwangeren worden aangemerkt als categorieën die beduidend kwetsbaarder zijn bij blootstelling aan beschimmelde ruimtes binnenshuis.
Maar de meest logische verklaring voor de stijging van gezondheidsproblemen door schimmel is waarschijnlijk de wereldwijde toename in het gebruik van airconditioning. Volgens William Fisk, voorzitter van de Afdeling Binnenklimaat van het Lawrence Berkeley Nationale Laboratorium in Californië – dat onderdeel is van het Amerikaanse ministerie van Energie – hebben meer dan vijftien studies een duidelijk verband laten zien tussen airconditioning en allerlei luchtwegproblemen. Micro-organismen die welig tieren in airconditioningsystemen, zoals schimmels en bacteriën, zijn waarschijnlijk de boosdoener.2
Zoals milieu-journalist Bob Weinhold al in 2007 schreef in zijn verslag ‘A spreading concern: inhalational health effects of mold’ (‘Een groeiende zorg: de gezondheidseffecten van het inademen van schimmel’), komen veel organisaties wereldwijd tot dezelfde conclusie: ‘Pas op met schimmel. Als je het kunt zien of ruiken, en vooral als er zich gezondheidsproblemen voordoen: reken af met schimmels of maak je uit de voeten.’2

Schimmel voorkomen
Zorg dat u deze winter behaaglijk en droog blijft. Hieronder volgen enkele adviezen om gezondheidsproblemen te voorkomen.
Schimmel is vooral gevaarlijk voor kinderen. Onderzoekers van de afdeling Milieu en Gezondheid van de Universiteit van Cincinnati gebruiken de Asthma Predictive Index (API) om de kans op astma te voorspellen. Ze ontdekten dat kinderen van drie die in hun babytijd in een omgeving met veel zichtbare schimmel verkeerden, zeven keer zoveel kans hadden op een positieve API dan kinderen in een schimmelvrije omgeving. Een positieve API duidt op een verhoogde kans op astma.3
Blootstelling aan schimmels in de kindertijd blijkt grote invloed te hebben op de gezondheid van de luchtwegen. Uit een enquête onder meer dan vierduizend basisschoolkinderen bleek dat degenen die als baby aan vocht of schimmel waren blootgesteld, twee keer zo vaak astma hadden of aanhoudende luchtwegproblemen zoals hoesten, piepende ademhaling of slijm, dan kinderen die in een droge omgeving woonden. 4
Schimmel heeft enorme invloed op de luchtwegen. In een zes jaar durend onderzoek onder tweeduizend Britse kinderen bleek een waarneembare schimmelgeur in huis een net zo bepalende factor te zijn voor het ontwikkelen van astma op latere leeftijd als het voorkomen van astma in de familie.5 Schimmel in huis en op het werk blijkt ook in verband te staan met het terugkeren van astma bij volwassenen.6
De reguliere geneeskunde schrijft astmapatiënten gevaarlijke medicijnen voor, zoals corticosteroïden en langwerkende bèta 2-agonisten. Maar onderzoek wijst erop dat gewoon schimmel en meeldauw in huis te lijf gaan, de problemen van astmapatiënten kan verlichten of zelfs genezen. Doe daarom het volgende:

Houd jonge kinderen altijd uit de buurt van vochtige en beschimmelde plekken, en repareer eventuele waterschade in huis direct. In 1994 en 1997 werd in onderzoeken door het Centers for Disease Control (CDC) − de Amerikaanse overheidsinstelling voor ziektepreventie en -bestrijding − een verband ontdekt tussen vocht en schimmel (met name de Stachybotrys chartarum of zwarte schimmel, een veelvoorkomende schimmel) en het uitbreken van acute idiopathische longbloeding bij kinderen (AIPHI) in bepaalde wijken in Cleveland. AIPHI is zeldzaam maar ernstig: kinderen kunnen eraan overlijden. Kinderen die eerst nog gezond waren, krijgen plotselinge bloedingen als gevolg van scheurtjes in de kleine bloedvaten van de longen. De onderzoekers denken dat de nog niet volgroeide longen van kleine kinderen vatbaarder zijn voor de giftige stoffen die de S. chartarum produceert.7
De voorlopige onderzoeksresultaten wezen erop dat AIPHI verband hield met grote waterschade in de huizen, een halfjaar voor de uitbraak, en een verhoogde hoeveelheid schimmel in huis. Later werd dit verband echter weer in twijfel getrokken, omdat het originele onderzoeksrapport zoveel beperkingen had dat ‘het bewijs van dit onderzoek niet deugdelijk genoeg was om het verband tussen S. chartarum en AIPH te ondersteunen’.8
Toch zijn er andere onderzoeken, zoals dat van de Commissie voor Milieu en Gezondheid van de Amerikaanse Academie voor Kindergeneeskunde, en onderzoek bij dieren, die bewijs leveren voor een dergelijk verband.
Hoe dan ook, het rapport van het CDC concludeert dat er meer toezicht, meer controle en meer langetermijnonderzoek nodig is voordat er een definitief antwoord gevonden kan worden op de vraag of er een verband is tussen schimmel en AIPHI. De aanbeveling van de auteurs luidt dat de regering ‘voorlichtingsprogramma’s moet stimuleren die de Amerikaanse burger goed informeren over de bewezen en, nog belangrijker, de onbewezen gezondheidsrisico’s van de blootstelling aan schimmels’.9

Maak van uw huis een rookvrije zone. In het hierboven genoemde onderzoek met vragenlijsten onder meer dan vierduizend basisschoolkinderen, hadden kinderen twee keer zo vaak last van een piepende ademhaling en astma als beide ouders rookten. Kinderen van wie alleen de moeder rookte, hadden vaker last van aanhoudend hoesten en slijm. Kinderen die niet alleen aan tabaksrook werden blootgesteld, maar ook een ouder hadden die astma of hooikoorts had gehad, hadden drie keer zoveel kans op een piepende ademhaling en vier keer zoveel op astma.4

Maak een einde aan vocht en schimmel als uw gezin lijdt aan ziekten zonder herkenbare oorzaak. Schimmel in huis wordt in verband gebracht met een reeks andere gezondheidsproblemen, waaronder hoofdpijn, koorts, extreme vermoeidheid, cognitieve en neuropsychologische klachten, spijsverteringsklachten en pijn in gewrichten.10

Controleer uw huis op vocht als u last hebt van depressie. Onderzoekers van de medische faculteit van de Amerikaanse Brown Universiteit in Providence ontdekten op basis van de gegevens van een onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat in 2002 en 2003 in acht Europese steden was uitgevoerd, dat mensen die in vochtige, beschimmelde huizen wonen, 34 tot 44 procent meer kans hebben op een depressie dan mensen in vocht- en schimmelvrije huizen.11
Verbaasd over het verband tussen schimmel en psychische gezondheid, besloten de onderzoekers van Brown kleinere studies uit te voeren naar ‘lichamelijke factoren zoals krappe behuizing en psychologische factoren zoals geen invloed hebben op je eigen woonomgeving’. Opnieuw gebruikten ze de gegevens die de WHO verzameld had, en ze vonden ‘een klein verband tussen [depressie en] schimmel en vochtigheid’, maar ze wilden niet zeggen dat het een oorzakelijk verband was.12

Houd uw huis voor alle zekerheid droog als u kanker hebt. Hoewel er niet voldoende bewijs is voor dit verband, is uit onderzoek gebleken dat vrouwen die tijdens hun werk aan schimmels werden blootgesteld – van agrarische en industriële oorsprong – twee keer zoveel kans hadden op respectievelijk baarmoederhalskanker en lipkanker.13

[Literatuur:]
1 Indoor Air, 2007; 17: 226-35
2 Environ Health Perspect, 2007; 115: A30-–5
3 Ann Allergy Asthma Immunol, 2009; 102: 131-7
4 Environ Res, 2009; 109: 59-65
5 Environ Health Perspect, 2005; 113: 357-61
6 Environ Health Perspect, 2002; 110: 543-7
7 Environ Health Perspect, 1999; 107 Suppl 3: 495-9
8 JAMA, 2000; 283: 1951-3
9 JAMA Pediatr, 2006; 118: 2582-6
10 Can Fam Physician, 2002; 48: 298-302
11 Am J Public Health, 2007; 97: 1893-9
12 Environ Health Perspect, 2007; 115: A536
13 Occup Environ Med, 2008; 65: 489-93

[Kadertekst 1:] Waarom schimmel zo slecht is
Op het eerste gezicht lijkt schimmel zich vooral te hechten aan de oppervlaktes waarop het groeit. Maar als het aangroeit, geeft het piepkleine sporen aan de lucht af die wij inademen. Het inademen van sporen is op een aantal manieren slecht voor uw gezondheid:1
• Het kan allergische reacties veroorzaken, zoals astma of een loopneus. Grote en herhaaldelijke blootstelling kan leiden tot allergische alveolitis, een ontsteking van de longblaasjes.
• Sporen produceren verschillende vluchtige organische stoffen (VOC’s), zoals alcoholen en ketonen, die bekendstaan als irriterende stoffen en verantwoordelijk zijn voor die kenmerkende, bedorven geur die hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid en andere systemische effecten veroorzaakt.
• Bepaalde soorten schimmel produceren mycotoxinen: giftige stofwisselingsproducten die giftig kunnen zijn voor mens en dier. Mycotoxinen zijn in verband gebracht met aantasting van het immuunsysteem, huidirritatie en misschien zelfs AIPHI bij kleine kinderen (zie hoofdtekst).
• Ze kunnen infectieziekten veroorzaken bij mensen met een zwakke weerstand (bijvoorbeeld na een beenmergtransplantatie), die de huid, ogen, longen en andere organen treffen.

[Kadertekst 2:] Een kurkdroog huis
Schimmelsporen bevinden zich overal, dus het is onmogelijk om uw huis helemaal schimmelvrij te houden. Maar u kunt wel voorkomen dat sporen koloniseren en groeien.
• Investeer in een vochtigheidsmeter: die geeft een goede indicatie van de hoeveelheid schimmel in uw huis en is niet duur. Houd de vochtigheidsgraad onder de 35 procent.
• Voer uw inspanningen op om uw huis in het voorjaar en de zomer, als de schimmel zich vermeerdert, droog te houden.
• Houd alle textiel en oppervlakten in huis zo schoon en droog mogelijk.
• Oppervlakten waar zich geregeld vocht verzamelt, maakt u de ene dag schoon met zuiveringszout (natriumbicarbonaat of bakpoeder) en de dag daarop met azijn.
• Repareer lekkages en andere waterproblemen zo snel mogelijk.
• Ventileer vochtgevoelige ruimtes zoals de badkamer beter: met een ventilator of open raam.
• Als condens een probleem is, overweeg dan een luchtontvochtiger (elektrisch, niet chemisch) om de vochtigheid te reduceren. Laat deze altijd aanstaan, maar maak het apparaat wel regelmatig schoon.
• Wees royaal met de centrale verwarming of zelfs draagbare kachels – ze zijn duur in het gebruik, maar zorgen voor een kurkdroog huis.
• Voer het vocht dat geproduceerd wordt door apparaten zoals wasdrogers en fornuizen, naar buiten af.
• Zet kasten en laden geregeld open om de lucht te ventileren.
• Verwijder of vervang tapijten en stoffering die nat zijn geworden en niet snel drogen.
• Gebruik geen tapijt of kleedjes in vochtige ruimtes zoals badkamers en kelders.
• Bedek koude oppervlakten, zoals koudwaterleidingen, met isolatiemateriaal.
• Als zich een overstroming voordoet, maak uw huis dan zo snel mogelijk (liefst binnen 24 tot 48 uur) en grondig schoon en droog.
• Als u last hebt van darmproblemen, vermijd dan grasmaaien, tuinieren, binnen- en buitenplanten, en vooral de composthoop: gemaaid gras en gesnoeide planten bevatten grote hoeveelheden schimmels. Houd uw ramen dicht als het gras wordt gemaaid.
• Was groenten en fruit grondig; vooral biologische producten, die vaak meer schimmels bevatten omdat er geen schimmeldodende middelen zijn gebruikt.
• Koop huisstofmijtwerende matrashoezen en kussenslopen – huisstofmijt is dol op schimmelsporen – en was uw beddengoed frequent om de hoeveelheid schimmels te verminderen.

1 Can Fam Physician, 2002; 48: 298- 302

[streamers:]
‘Reken af met schimmels of maak je uit de voeten.’
Blootstelling aan schimmels in de kindertijd blijkt grote invloed te hebben op de gezondheid van de luchtwegen.
Meer dan vijftien studies hebben een duidelijk verband laten zien tussen airconditioning en allerlei luchtwegproblemen.
De voorlopige onderzoeksresultaten wezen erop dat AIPHI verband hield met grote waterschade in de huizen, een halfjaar voor de uitbraak.
Mensen die in vochtige, beschimmelde huizen wonen, hebben 34 tot 44 procent meer kans op een depressie.

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Joanna Evans

Alternatieven: Stress

Endometriose

Artritis genezen?

Puur en simpel

De kracht van de geest

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Joanna Evans avatar

Over de auteur

Joanna is al meer dan 20 jaar werkzaam als psychotherapeut voor volwassenen en kinderen, met een specifieke expertise in traumabehandeling. Haar werk is gepubliceerd door Parent Co. Joanna heeft altijd een liefde gehad voor schrijven, wat van jongs af aan al aanwezig was. In haar vrije tijd geniet ze ervan om samen met haar echtgenoot langs de zuidoostkust van de Verenigde Staten te reizen, in elk seizoen, zelfs tijdens de hete en vochtige zomer.
Lees meer artikelen van Joanna Evans