De zalven, crèmes en pillen die worden voorgeschreven bij eczeem, dienen vaak slechts als symptoombestrijding. Het goede nieuws is dat er genoeg manieren zijn om eczeem aan te pakken zónder medicijnen.

Door Joanna Evans

De meest voorkomende vorm van eczeem is atopische dermatitis – beter bekend als constitutioneel eczeem. Het wordt vaak beschouwd als een kinderziekte. Maar de symptomen – een rode, schilferige huid en hevige jeuk – kunnen voortduren tot ver in de volwassenheid, en zelfs een leven lang.

Uit een recent Amerikaans onderzoek – de grootste studie naar eczeem tot nu toe – blijkt dat lang niet alle kinderen over hun eczeem heen groeien, zoals vaak wordt aangenomen. De onderzoekers van de Perelman School of Medicine van de Universiteit van Pennsylvania volgden twee tot vijf jaar lang zevenduizend eczeempatiënten. Welke leeftijd (van 2 tot 26 jaar) ze ook hadden, altijd bleek meer dan 80 procent van de deelnemers ofwel last van de ziekteverschijnselen te hebben, ofwel medicatie te gebruiken. Zelfs op twintigjarige leeftijd had nog maar de helft van de patiënten een periode zonder medicatie en symptomen gehad van minstens een halfjaar.

De onderzoekers trokken de sombere conclusie dat constitutioneel eczeem ‘vermoedelijk een levenslange aandoening’ is en dat de symptomen bij kinderen kunnen voortduren tot ver in hun tienerjaren, en naar alle waarschijnlijkheid nog langer.1 Een deel van het probleem kan zijn dat de gangbare behandelingen van eczeem letterlijk en figuurlijk te oppervlakkig zijn. De vele zalven, crèmes en pillen die worden voorgeschreven, dienen slechts als symptoombestrijding, maar pakken de echte oorzaak van het eczeem niet aan. Bovendien hebben sommige medicijnen allerlei bijwerkingen die net zo erg zijn als de kwaal.

Zo kunnen hormooncrèmes met corticosteroïden bij langdurig gebruik huidirritatie en verbleking veroorzaken, en de huid dunner maken. Tacrolimus en pimecrolimus, twee nieuwere middelen tegen eczeem – zogeheten topicale immunomodulators (middelen die het afweersysteem beïnvloeden) – zijn allebei in verband gebracht met huidkanker.2 Het goede nieuws is dat er genoeg manieren zijn om eczeem aan te pakken zónder medicijnen. Een goede eerste stap is op zoek gaan naar de oorzaak van het eczeem of kijken waardoor het verergert – en dit vervolgens aanpakken. Hiervoor is veel geduld en speurwerk nodig, want er zijn veel mogelijke oorzaken (zie kadertekst). Terwijl u daarnaar op zoek gaat, kunt u alvast starten met de belangrijkste alternatieve oplossingen voor eczeem, die we hieronder voor u op een rijtje zetten.

Omega 3

Deze essentiële vetzuren – van nature aanwezig in visolie – staan bekend om hun ontstekingsremmende werking en zijn een veelbelovende behandeling voor eczeem. Volwassenen die 5,4 gram docosahexaeenzuur (DHA) per dag slikten, zagen al na twee maanden opmerkelijke verbeteringen in hun eczeem vergeleken met de controlegroep, zo bleek uit een studie.3 Een ander onderzoek gaf dezelfde resultaten toen eczeempatiënten dagelijks een supplement slikten met 1,8 gram eicosapentaeenzuur (EPA), een ander omega 3-vetzuur.4 Onderzoekers denken dat de vetzuren bepaalde ontstekingsbevorderende stoffen verminderen die een rol spelen bij eczeem.

Zink

Mensen met chronisch eczeem blijken vaak een zinktekort te hebben. Daarom kan het zinnig zijn een voedingssupplement met zink te proberen. In een onderzoek bleek het haar van kinderen met eczeem minder zink te bevatten dan dat van gezonde kinderen. De symptomen verbeterden toen ze twee maanden een zinksupplement hadden geslikt.7

Zalf met vitamine B12

Als u deze vitamine direct op de huid aanbrengt, blijkt dit de hevigheid van eczeem te verminderen bij mensen van alle leeftijden.8 Gebruik een zalf zonder parfum, petrochemicaliën, parabenen (conserveermiddelen) en andere irriterende ingrediënten. Kies liever een product dat vochtinbrengende en verzachtende plantaardige stoffen bevat, zoals aloë vera en avocado-olie.

Probiotica

Uit verschillende studies blijkt dat deze heilzame bacteriën helpen tegen eczeem, vooral bij kinderen. In een onderzoek bleek de combinatie van twee probiotica, namelijk Lactobacillus salivarius en Bifidobacterium breve, de symptomen van constitutioneel eczeem beter tegen te gaan dan een placebo.5 Een ander onderzoek wijst er zelfs op dat probiotica kunnen voorkomen dat iemand eczeem krijgt.6

Kruiden

Kruidenzalven kunnen ook helpen en werken soms zeker zo goed als de standaardmiddelen. Een zalf met een alcoholextract van Lupinus termis-zaden bleek net zo werkzaam als zalf met corticosteroïden.9 Ook crèmes of gels met zoethout (Glycyrrhiza glabra), kamille (Matricaria chamomilla), Amerikaanse toverhazelaar (Hamamelis virginiana) en sint-janskruid (Hypericum perforatum) kunnen de symptomen verminderen.10 Zoek een professionele kruidengenezer bij u in de buurt die u hierover kan adviseren.

Oolongthee

Dit is een theesoort die slechts gedeeltelijk geoxideerd is en een mildere smaak heeft dan zwarte thee. Deze blijkt eczeemsymptomen te verlichten. In een Japans onderzoek kregen eczeempatiënten een maand lang dagelijks drie koppen oolongthee te drinken. Twee derde van hen zag zijn symptomen verminderen – sommigen al na een week. Ongeveer de helft van de deelnemers reageerde na een halfjaar nog steeds goed op deze behandeling.11

Hypnotherapie

Hypnotherapie wordt steeds vaker gebruikt voor huidaandoeningen en kan ook helpen bij eczeem, vooral als conventionele behandelingen geen succes hebben. In een studie hadden negentien van de twintig kinderen onmiddellijk baat bij behandeling met hypnose, en meer dan de helft had na anderhalf jaar nog steeds minder last van jeuk. Hypnotherapie blijkt ook bij volwassenen te helpen: in een onderzoek hield de verbetering tot twee jaar na de behandeling aan.12

Biofeedback

Biofeedback is een methode om mensen bewust te maken van hun eigen lichaamsfuncties. Gecombineerd met ontspanningstherapie werd biofeedback toegepast bij vijf volwassenen met eczeem. Twee maanden later waren bij alle vijf verbeteringen te zien en twee jaar later waren drie van hen volledig genezen.13

Bronnen:
1 JAMA Dermatol, 2014; 150: 593-600
2 Drug Saf, 2008; 31: 185-98
3 Br J Dermatol, 2008; 158: 786-92
4 J Intern Med Suppl, 1989; 731: 233-6
5 J Clin Gastroenterol, 2012; 46 Suppl: S33-40
6 Am J Clin Dermatol, 2008; 9: 93-103
7 Acta Derm Venereol, 2014; 94: 558–62
8 Br J Dermatol, 2004; 150: 977-83; J Altern Complement Med, 2009; 15: 387-9
9 J Nat Prod, 1981; 44: 179-83
10 J Dermatol Treat, 2003; 14: 153-7; Phytomedicine, 2003; 10 Suppl 4: 31-7
11 Arch Dermatol, 2001; 137: 42-3
12 Br J Dermatol, 1995; 132: 778-83
13 J Behav Ther Exp Psychiatry, 1988; 19: 221-7

[kadertekst:]

Op zoek naar de oorzaak

Er zijn talloze mogelijke oorzaken voor eczeem en ook allerlei zaken die de aandoening verergeren. Ze verschillen van persoon tot persoon. Hieronder volgen de meest voorkomende boosdoeners:
• Psychologische factoren zoals stress en angst;
• Irriterende stoffen in huis of op het werk, zoals huisstofmijt, huidschilfers en haar van dieren, en bepaalde planten;
• Voedingsmiddelen, met name eieren, pinda’s, melk, vis, soja en tarwe;
• Voedseladditieven zoals conserveermiddelen en kleurstoffen;
• Medicijnen zoals antivirale middelen, antihistaminica (tegen allergie), corticosteroïden, verdovingsmiddelen en medicijnen tegen kanker;
• Irriterende stoffen zoals detergentia (die voorkomen in shampoo, douchegel en badschuim met natriumlaurylsulfaat), biologische wasmiddelen en chloor in zwemwater;
• Centrale verwarming en wollen of synthetische kleding: dit kan ervoor zorgen dat u ‘oververhit’ raakt en de jeuk erger wordt;
• Hard leidingwater: het hoge gehalte aan mineralen kan het eczeem verergeren.