We nemen aan dat we óf het product zijn van erfelijke aanleg óf van opvoeding. Maar met het steeds giftiger milieu waarin we leven, kunnen we er nu een derde element aan toevoegen: schadelijke stoffen. Er bestaat steeds overtuigender bewijs dat blootstelling aan een scala van giftige stoffen in het milieu gepaard gaat met emotionele en gedragsproblemen, waaronder gewelddadig gedrag, verslaving, leerproblemen, hyperactiviteit, onverdraagzaamheid en verminderde intelligentie.
Zware metalen staan hoog genoteerd op de lijst van gifstoffen die de persoonlijkheid veranderen. Blootstelling aan lood, zelfs in lage doses, wordt met agressief gedrag en met leerproblemen in verband gebracht. Prenatale blootstelling aan lood kan tot vroeggeboorte of een laag geboortegewicht leiden en tot een geringe hoofdomtrek bij de geboorte.
Dat zou een vroege indicatie zijn voor leerachterstand of gedragsproblemen. Chronische blootstelling aan lage doses mangaan wordt ook in verband gebracht met gewelddadig gedrag.
De effecten van lood en mangaan zijn in feite synergetisch, wat betekent dat mensen die aan beide stoffen worden blootgesteld, heviger effecten tonen dan degenen die aan een van de twee elementen worden blootgesteld. Mensen die niet voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen, lopen groter risico dan mensen die wel voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen.
Zo absorberen hersencellen meer giftige metalen als de voeding arm is aan calcium, ijzer, zink, vitamine D en andere essentiële voedingsstoffen.
Waar treffen we ze aan?
Metalen kunt u aantreffen in kraanwater, in vervuilde lucht, oude verfresten, tabaksrook, vis en schaaldieren, pesticiden, medicijnen zoals antacida, maar ook in inentingen voor kinderen, voorbehoedsmiddelen zoals het spiraaltje, geëmailleerde en aluminium pannen, vullingen, koperen buizen, het desinfecterend middel dat in openbare zwembaden wordt gebruikt, voorbewerkt voedsel, cosmetica en toiletartikelen.
Wetenschappers dachten eerst dat hoe hoger de dosis was, hoe giftiger het metaal werd. Maar omdat giftige metalen bioaccumulerend zijn – dat wil zeggen dat ze opgeslagen worden in ons lichaam – wordt aangenomen dat ze ook in kleine concentraties nadelig voor de gezondheid kunnen zijn.
Hoe schadelijk zijn ze?
Hoezeer metalen de gezondheid van de mens aantasten, hangt grotendeels af van de vorm die ze aannemen – organisch dan wel anorganisch Anorganisch wil zeggen het pure, ongebonden metaal zelf. In die staat wordt een metaal slecht door het lichaam geabsorbeerd.
Wel kan het na inname en vertering door het lichaam omgezet worden in een krachtiger en giftiger vorm. Organisch wil zeggen dat het metaal (door de natuur of in het lab) gebonden is aan andere, koolstofhoudende substanties, zoals een petroleumderivaat.
Daardoor ontstaan complexe verbindingen die een hoger risico vormen voor de gezondheid, deels doordat het metaal door de koolstofmolecule een interactie kan aangaan met andere substanties. Bij zo’n interactie in het lichaam, die we ook wel ‘oxidatie’ noemen, worden vrije radicalen geproduceerd.
Hoe hoger het gehalte aan vrije radicalen in het lichaam, hoe groter de kans dat men ziek wordt (oxidatieve stress). Giftige metalen zijn vooral schadelijk voor het voortplantingssysteem.
Ook kunnen ze de werking van ontgiftingsorganen, zoals dikke darm, lever, nieren en huid, belemmeren. Sommige werken daarbij ontwrichtend op het endocriene stelsel. Het immuunsysteem wordt in gevaar gebracht door de aanwezigheid van giftige metalen, die onze energieproductie kunnen verzwakken.
Om deze reden denkt men dat metaalgiftigheid een rol speelt bij aandoeningen als het chronische-vermoeidheidssyndroom, ook wel ME genoemd.
Giftige metalen blijken ook de zuurgraad van het bloed te verhogen. In zulke gevallen reageert het lichaam door alkali, in de vorm van calcium, aan de botten te onttrekken om zo de normale zuurgraad van het bloed te herstellen. Als er giftige metalen aanwezig zijn, kan er ook calcium gestuurd worden naar plaatsen met verwondingen en ontstekingen (zoals de gewrichten en slagaderlijke wanden).
Hoewel dit proces werkt als het leggen van een verbandje, waarbij een probleemgebied wordt opgelapt, kan het weer andere aandoeningen zoals arteriosclerose en artritis teweegbrengen. Ook kan er osteoporose ontstaan wanneer er voortdurend calcium aan de botten wordt onttrokken zonder dat het wordt aangevuld.
Gevaren voor het neurologische systeem en de psyche
Goed onderzocht is de schade die giftige metalen aan het neurologisch systeem toebrengen, met name in de hersenen. Bovendien belemmeren giftige metalen de opname van essentiële voedingsstoffen zoals magnesium, lithium, zink, ijzer en verschillende B-vitamines.
De tekorten die hierdoor ontstaan, worden in verband gebracht met nog grotere neurologische schade. Er zijn ook voldoende bewijzen dat giftige metalen een rol spelen in een reeks emotionele en gedragsproblemen bij kinderen, zoals autisme, dyslexie en ADHD, maar ook leerproblemen, zoals verminderde concentratie en organisatietalent, spraak-, taal- en begripsproblemen, en verminderde intelligentie.
Ook volwassenen ondervinden de nadelige invloed van deze metalen. Onderzoek toont namelijk aan dat bij personen die eraan waren blootgesteld, geweld, dementie en depressie toenamen.
Metaalgiftigheid is dan ook evenzeer een maatschappelijk probleem als een milieuprobleem. Hoewel giftige metalen waarschijnlijk niet het afdoende antwoord zijn op het probleem van leerachterstand bij kinderen en toegenomen geweld in onze samenleving, zijn ze beslist een belangrijk stukje van de puzzel.
Sommige mensen zullen aanvoeren dat het niet zo ingrijpend is wanneer de algemene intelligentie een beetje achteruit zou gaan. Maar overweeg dan eens het domino-effect dat zou optreden wanneer het IQ gemiddeld genomen met slechts 5 punten zou afnemen.
Afgezet tegen de hele bevolking zou dit betekenen dat miljoenen mensen onder de drempel van ‘gemiddeld’ zouden verkeren en bestempeld worden als ‘minder begaafd’. De benodigde veranderingen in het maatschappelijk beleid die nodig zouden zijn om zo’n achteruitgang op te vangen, mogen we niet onderschatten.
Pat Thomas
