Wat ons dieet betreft is het inmiddels duidelijk dat er niet één pasklare oplossing is voor iedereen. Elk mens heeft een ander type stofwisseling, en een voedingsmiddel als vlees kan voor de een van belang zijn en voor de ander puur vergif.

We hebben allemaal verschillende leptine- en ghrelinewaarden: hormonen die ons hongergevoel en onze vetverbranding reguleren. Die lijken een belangrijke rol te spelen als we weer aankomen nadat we een afslankprogramma hebben gevolgd.

Ook de toestand van uw microbioom en de specifieke bacteriën die in uw darmen wonen, hebben veel invloed. Ze bepalen of u wel of niet kunt afvallen of een ziekte kunt bestrijden met behulp van bepaalde voedingsmiddelen.

Daarnaast zijn er nog individuele reacties en overgevoeligheden, zelfs bij gezonde voedingsmiddelen. Een paar jaar geleden deed het Weizmann Instituut voor Wetenschap in Israël onderzoek onder 800 mensen, in een poging vast te stellen welke voedingsmiddelen na de maaltijd een piek in de bloedsuiker veroorzaken. De onderzoekers wilden achterhalen welke voedingsmiddelen en dieetbestanddelen verantwoordelijk zijn voor de wereldwijde epidemieën van obesitas en diabetes.

Maar ze konden niet één gemeenschappelijke reactie op een bepaald voedingsmiddel vaststellen, zelfs niet op suiker. Bijna iedereen in de studie reageerde anders op het eten dat werd voorgeschoteld. Een vrouw met prediabetes (de voorfase van diabetes type 2) schrapte alle ‘riskante’ voedingsmiddelen, maar kreeg haar bloedsuiker niet onder controle. Totdat ze ontdekte dat tomaten de boosdoeners waren die bij haar de pieken veroorzaakten.

Wel zijn er steeds meer vooruitstrevende (natuur)artsen die het paleodieet voorschrijven om chronische ziekten te bestrijden. In deze editie vertelt Marc Ryan, een functioneel geneeskundige, dat hij met succes de auto-immuunziekte van zijn schildklier genas door het standaard paleodieet te combineren met ideeën uit de traditionele Chinese geneeskunde (pagina 32).

Maar als ons gevraagd wordt één dieet te noemen dat in principe heilzaam is voor vrijwel iedereen, dan is dat het niet-eten-dieet, althans voor een tijdje.

Cate Montana schrijft in ons hoofdartikel van deze maand (pagina 24) dat uit nieuw onderzoek blijkt dat het ultieme dieet om weer helemaal gezond te worden een vastendieet is: kortdurend vasten met alleen water of intermitterend vasten: niet alleen beperken wat u eet, maar vooral wanneer u eet.

Als u uw lichaam even geen eten geeft, krijgt het de kans grote schoonmaak te houden, oudere en mogelijk kapotte cellen af te breken en op te eten. Onder begeleiding vasten blijkt veroudering tegen te gaan en bij te dragen aan het herstel van ziekten als kanker, dementie, reuma, hoge bloeddruk en andere aandoeningen die tot hartziekte leiden. Bepaalde manieren van intermitterend vasten helpen zelfs om chemotherapie beter haar werk te laten doen. Dat wijst erop dat het standaard advies dat kankerpatiënten krijgen – om veel suikerrijke voedingsmiddelen te gebruiken om op gewicht te blijven – volslagen contraproductief is.

Maar vasten moet kort duren en onder toezicht gebeuren. En het is geen goede manier om af te vallen, want het gewichtsverlies na deze manier van vasten is slechts tijdelijk.

Een nieuwe, verbeterde manier van vasten is intermitterend vasten. Onderzoekers ontdekten dat het buitengewoon heilzaam is als er meer tijd zit tussen de laatste maaltijd van de ene dag en de eerste maaltijd van de volgende. Dat zorgt bijvoorbeeld voor gewichtsverlies zonder dat u zich van voedsel onthoudt.

Het avondeten overslaan of al uw maaltijden binnen een tijdsbestek van acht uur gebruiken, blijkt niet alleen uw bloedsuikerspiegel te verlagen, maar ook de ontstekingsmarkers in uw lichaam.

In veel studies bij dieren en mensen bleek periodiek vasten veelbelovend tegen een hele reeks degeneratieve aandoeningen en zelfs insulten. En misschien wel het meest hoopvolle van alles: het stimuleert de vernieuwing van onze cellen, ook die in onze hersenen.

Diëten waarbij u tijdelijk let op zowel de hoeveelheid als het type voedingsmiddelen blijken bijzonder heilzaam. Niet alleen om af te vallen of tegen veroudering en allerlei ziekten, maar ook voor nieuwe botvorming.

Natuurlijk zijn er ook bepaalde mensen die niet mogen vasten. Zwangere vrouwen, mensen met diabetes type 1 of een leverziekte, om er enkele te noemen. Wijlen Annemarie Colbin, mijn vriendin die voedingsdeskundige was, vertelde eens over een vrouw die dacht dat vasten haar zou genezen van haar al lang bestaande gezondheidsklachten. Daarom begon ze aan een streng dieet met alleen vloeistoffen. Ze ploeterde maandenlang zonder vast voedsel door het koude weer van New York, en kwam er daarna achter dat ze nog zieker was dan toen ze begon.
Zoek dus een goed opgeleide professional om u te begeleiden, en zorg ervoor dat u weet hoe u uw lichaam op het vasten moet voorbereiden en daarna weer aan voedsel moet laten wennen.

Uit het onderzoek naar een lange levensduur blijkt ook dat minder eten gezond is: veel mensen die in de blauwe zones wonen – gebieden zoals het Japanse Okinawa waar mensen langer leven dan elders ter wereld – krijgen 10-40 procent minder calorieën binnen dan de gemiddelde westerse mens. Daarom doen we er misschien goed aan om de Okinawaanse wens over te nemen: hara hachi bu. Oftewel: eet totdat u voor acht tiende vol zit.