Natuurlijke alternatieven bij chronische obstructieve longziekte

Het gebruik van inhalatiecorticosteroïden tegen COPD kan leiden tot een verhoogd risico op botbreuken. Op zoek dus naar natuurlijke manieren om deze ziekte het hoofd te bieden.

Wie aan chronische obstructieve longziekte (COPD) lijdt en langdurig een inhalatiecorticosteroïd gebruikt, loopt bijna 30 procent meer risico op botfracturen, zo blijkt uit een recent gepubliceerd onderzoek.

Inhalatiecorticosteroïden worden wereldwijd door miljoenen COPD-patiënten gebruikt om hun ademhaling vrijer te maken en minder vaak naar het ziekenhuis te hoeven, maar uit dit onderzoeksmateriaal valt op te maken dat ze misschien meer kwaad dan goed doen. Het gaat om een Engels-Amerikaans literatuuronderzoek waarin 23 eerder gepubliceerde onderzoeken zijn geanalyseerd die inhalatiecorticosteroïden (gebruik van minstens een half jaar) vergeleken met een controlebehandeling bij patiënten met COPD. De onderzochte inhalatiecorticosteroïden waren fluticason, dat ook in combinatie met salmeterol wordt verkocht, en budesonide, dat alleen en in combinatie met formoterol wordt verkocht. Bij alle onderzoeken samen waren ruim 86.500 proefpersonen betrokken, voornamelijk mannen van 60 jaar en ouder.

Uit de resultaten bleek dat het risico op botbreuken significant hoger was bij degenen die inhalatiecorticosteroïden gebruikten. Bovendien leverden de zeven observatieonderzoeken die in het overzicht waren opgenomen het bewijs dat er een dosis-responsrelatie was: het risico op een botbreuk nam toe naarmate de steroïdendosis hoger was1.

De hoofdauteur van het literatuuronderzoek, Sonal Singh van de medische faculteit van de Johns Hopkins universiteit in Baltimore (VS), noemde de bevindingen zorgwekkend. ‘Er zijn miljoenen COPD-patiënten in Amerika en wereldwijd nog veel meer die langdurig inhalatiecorticosteroïden gebruiken… Het aantal mensen dat door deze medicatie botbreuken oploopt, is behoorlijk groot.’
Zorgwekkender is nog, aangezien de deelnemers aan deze onderzoeken vooral oudere mannen waren, dat de resultaten de vraag oproepen welk effect deze middelen bij vrouwen met COPD zullen hebben, aangezien vrouwen al een hoger risico op botbreuken hebben dan mannen.

Hoewel er duidelijk meer onderzoek nodig is, lijkt het voor patiënten met COPD wijs – ook gezien de andere risico’s van inhalatiecorticosteroïden (hoge bloeddruk, staar en diabetes) – om te zien naar alternatieve manieren om met de ziekte om te gaan.

Alternatieven zonder medicijnen
Hoewel er geen genezend middel voor COPD is, zijn er vele manieren om de symptomen te verbeteren en de longschade af te remmen – van mind-bodytechnieken tot kruiden en supplementen.

Tai-chi-qigong
Deze rustige, meditatieve vorm van lichaamsbeweging is onlangs in een gecontroleerd klinisch onderzoek getest bij ruim tweehonderd COPD-patiënten. De deelnemers werden willekeurig onderverdeeld in drie groepen, waarvan de eerste groep drie maanden lang twee maal per week een uur tai-chi-qigong kreeg, de tweede ademhalingstechnieken aangeleerd kreeg om in combinatie met wandelen te doen en de derde de instructie kreeg de gebruikelijke activiteiten te blijven beoefenen (de controlegroep). Aan het eind van de drie maanden bleek uit de resultaten dat de adem-en-wandelbehandeling weliswaar hielp om de longfunctie op peil te houden en de ziekte af te remmen, maar dat tai-chi-qigong de longfuctie zelfs verbeterde, evenals de inspanningstolerantie. In de controlegroep nam de longfunctie daarentegen af2. Ook andere klinische onderzoeken met tai-chi-qigong leverden dergelijke positieve resultaten op3,4.

Yoga
In een gerandomiseerd gecontroleerd klinisch onderzoek met 29 ouderen met COPD bleek dat twee maal per week yoga een veilige en effectieve manier was om stress door kortademigheid (dyspnoe) – een van de belangrijkste symptomen van COPD – te verlichten. Na twaalf weken vertoonden de yogadeelnemers tevens een verbeterde inspanningstolerantie en taakuitvoering5. Een ander onderzoek, zij het zonder controlegroep, concludeerde dat yoga leidt tot verbetering van de longfunctie en de kwaliteit van leven bij patiënten met COPD, in elk geval op de korte termijn6.

Zingen
Regelmatig zangoefeningen doen blijkt een veelbelovende methode bij verschillende chronische aandoeningen, met name COPD. Om te leren zingen is controle van de ademhaling belangrijk, evenals een goede houding. Dat kan in het dagelijks leven zijn vruchten afwerpen. In een gerandomiseerd gecontroleerd klinisch onderzoek bleek dat twee zanglessen per week na zes weken resulteerden in positieve lichamelijke veranderingen en tot een vermindering van angstsymptomen bij COPD-patiënten7. Uit een ander onderzoek bleek dat regelmatig zangoefeningen doen kan leiden tot verbetering van de longfunctie en de kwaliteit van leven8.

Mondharmonica spelen
Net als bij zingen is voor het spelen op een mondharmonica controle van de ademhaling nodig, hetgeen kan bijdragen aan de gezondheid van de longen. Hoewel er geen publicaties van klinisch onderzoek over deze vorm van muziektherapie zijn, is een aantal ziekenhuizen in Canada en de VS gestart met harmonicalessen voor mensen met longproblemen. Zij zien er positieve resultaten van. Volgens MeiLan Han, longarts aan het University of Michigan Health System in Ann Arbor, ‘moet je voor het spelen van een liedje diep kunnen inademen en tegen een weerstand in uitblazen, waardoor de ademhalingspieren sterker worden… Ik heb goede hoop dat de harmonicalessen op zijn minst de kwaliteit van leven van de patiënten verbeterd hebben, hen gelukkiger hebben gemaakt, maar ook een aantal ademtechnieken hebben geleerd’9.

Voedingssupplementen
Een aantal voedingssupplementen lijkt een gunstige rol bij COPD te kunnen spelen, waaronder de volgende.

– N-acetylcysteïne (NAC).Een Nederlands onderzoek vergeleek twee groepen van patiënten die waren opgenomen voor COPD. De eerste groep kreeg na ontslag uit het ziekenhuis NAC en de andere niet. Nadat de patiënten een jaar waren gevolgd, ontdekten de onderzoekers dat het gebruik van NAC een significant verband vertoonde met een lager heropnamerisico. Bovendien was dat risico aanmerkelijk lager bij patiënten die een hoge gemiddelde dagelijkse dosis NAC gebruikten10.

– Vitamine D. Patiënten met een longziekte hebben vaak een laag vitamine-D-gehalte11, dus kan het nuttig zijn deze nutriënt aan te vullen. In een Belgisch onderzoek dat op de International Conference 2011 van de American Thoracic Society in Denver (VS) werd gepresenteerd, bleek dat patiënten die aanvulling met een hoge dosis vitamine D kregen (100.000 IE/maand) een significante verbetering zagen van hun inspanningscapaciteit en van de spierkracht van hun ademspieren, vergeleken met degenen die een placebo hadden gekregen12.

– Overige vitaminen. Van een aantal andere vitaminen – waaronder vitamine C, E en A – is ook aangetoond dat een laag gehalte verband kan hebben met COPD13. Hoewel uit het betreffende onderzoek niet duidelijk wordt of aanvulling met deze vitaminen de symptomen kan verbeteren, is het geen slecht idee om je te laten testen op mogelijke voedingsdeficiënties en deze zo nodig aan te vullen.

– Co-enzym Q10 (CoQ10). COPD-patiënten blijken ook relatief vaak een CoQ10-tekort te hebben. In een onderzoek met acht patiënten bleek aanvulling met 90 mg CoQ10 per dag na acht weken geen verandering in de longfunctie op te leveren, maar wel verbetering van het zuurstofgehalte van het bloed, de prestaties bij inspanning en de hartfrequentie14.

Kruiden
De volgende middelen kunnen een gunstige werking hebben bij COPD.

– Echinacea purpurea. Dit kan een goede complementaire behandeling zijn van infecties van de luchtwegen, die COPD verergeren. In een Zwitsers onderzoek bleek dat Echinacea in combinatie met zink, selenium en vitamine C de episoden van verergering na een infectie van de bovenste luchtwegen significant minder en korter doet zijn dan een placebo15.

– Panax ginseng. In een dubbelblind gecontroleerd klinisch onderzoek bleek ginseng significant beter de longfunctie te verbeteren dan een placebo bij patiënten met matig ernstige COPD16. Onlangs bleek uit een literatuuroverzicht van een twaalftal klinische onderzoeken dat ginseng de longfunctie en kwaliteit van leven verbetert17.

– Traditionele Chinese kruidengeneeskunde. In klinische onderzoeken met traditionele Chinese kruidengeneeskunde bleken formules als jnshui liujin en jiawei yupingfeng veelbelovende resultaten te geven. Het kan dus de moeite waard zijn een gediplomeerd en erkend traditioneel Chinees geneeskundige te raadplegen18.

Joanna Evans

1Thorax, 20 mei 2011; online voorpublicatie
2Complement Ther Med, 2011; 19: 3-11
3Contemp Clin Trials, 2011; 32: 267-272
4Respir Care, 2010; 55: 1475-1482
5J Altern Complement Med, 2009; 15: 225-234
6Am J Ther, 22 okt 2010; online voorpublicatie
7BMC Pulm Med, 2010; 10: 41
8Int J Chron Obstruct Pulmon Dis, 2009; 4: 1-8
9www.sciencedaily.com/videos/2006/0109-music_for_your_lungs.htm
10Eur Respir J, 2003; 21: 795-798
11Respir Res, 2011; 12: 31
12www.sciencedaily.com/releases/2011/05/110515201306.htm
13Respir Res, 2010; 11: 171
14Clin Investig, 1993; 71: [8 Suppl]: S162-166
15J Clin Phar Ther, 10 nov 2010; online voorpublicatie
16Monaldi Arch Chest Dis, 2002; 57: 242-246
17Respir Med, 2011; 105: 165-176
18Eur Respir J, 2006; 28: 330-338

Wat is COPD?
De term ‘chronische obstructieve longziekte’ – van chronic obstructive pulmonary disease-’ – staat voor een groep longziekten, waaronder chronische bronchitis en longemfyseem, waarbij de luchtwegen vernauwd raken en de ademhaling steeds moeizamer wordt. COPD kan leiden tot infecties van de luchtwegen, hoge bloeddruk en hartproblemen, en is wereldwijd een van de meest frequente oorzaken van ziekte en overlijden. Symptomen van COPD zijn kortademigheid, piepende ademhaling, benauwdheid en chronisch hoesten. Deze symptomen kunnen zwaar drukken op de kwaliteit van leven.

Verandering van voeding en leefstijl
– Eet gezond. Een slechte voedingsstatus komt veel voor onder COPD-patiënten. Dit kan de longfunctie en de totale gezondheid aantasten. Van cruciaal belang is dus een uitgebalanceerd voedingspatroon waarin alle essentiële nutriënten zijn opgenomen. Overweeg tevens of er sprake kan zijn van een voedselallergie, aangezien er onderzoeken zijn waarin COPD een verband met allergie bleek te hebben.
– Stop met roken. Roken is de onderliggende oorzaak van de meeste gevallen van COPD. Hoewel je door te stoppen niet de longschade kunt keren, zal het zeker bijdragen aan een betere instandhouding van de nog bestaande longfunctie. Ook meeroken en blootstelling aan andere irriterende stoffen voor de luchtwegen – zoals luchtvervuiling en stofdeeltjes – kan schadelijk zijn. Vermijd dit dus zo veel mogelijk. Lees in Medisch Dossier april 2008 het artikel Het vuil dat we ademen.)
– Vermijd koude lucht. Door koude lucht in te ademen kunnen bronchospasmen en kortademigheid worden uitgelokt, dus draag altijd een mondkapje, bivakmuts of sjaal voor de mond als je in koude lucht naar buiten gaat.
 

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Medisch Dossier

Groeien met psychosynthese

Essentiële oliën als luchtzuiveraar

Integral Eye Movement Therapy

Fundamenteel ‘waterbewijs’ homeopathie

Innerlijke reis; ik blijf me verwonderen

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Medisch Dossier avatar

Over de auteur

Lees meer artikelen van Medisch Dossier