Als er niets meer lijkt te helpen tegen tinnitus, slechthorendheid, hersenschade door beroerte of een ongeval, Parkinson en zelfs verlamming, is er toch hoop, want schedelacupunctuur kan op plekken komen waar de westerse geneeskunde niet bij kan. Cate Montana zocht het uit.

In 1935 legde de Chinese arts Huang Xuelong als eerste een verband tussen de schedelhuid en de hersenschors. De eerste klinische studies lieten zien dat schedelacupunctuur effectief was bij de behandeling van neurologische problemen. Vooral die van patiënten met een beroerte: verlamming, tremoren (beven), afasie (problemen met taal) en ataxie (stoornis in de coördinatie van spieren).

Na verloop van tijd werd schedelacupunctuur ook bij andere aandoeningen ingezet. In de jaren 70 van de vorige eeuw hebben drie Chinese artsen de therapie verder ontwikkeld: Jiao Shunfa, Fang Yunpeng en Tang Songyan. Ze gebruikten alle drie een andere ‘steektechniek’: variërend in diepte, de hoek waaronder de naald wordt ingebracht, het aantal naaldjes, de manipulatie, draaibewegingen, enzovoorts. Ook richtte elk van hen zich op een ander deel van de schedel. Jiao specialiseerde zich in motorische en sensorische gebieden (beweging en zintuigen), Fang concentreerde zich op het geheugen en het spraakcentrum, en Tang hield zich bezig met de drie zogeheten verwarmers: drie energetische ‘organen’ die de westerse geneeskunde niet kent en die fungeren als een soort thermostaat van het lichaam.

Deze technieken zijn inmiddels verfijnd, en een van de nieuwste ontwikkelingen in de traditionele Chinese geneeskunde (TCG) is het aanprikken van de shu-punten op de schedel. (Shu verwijst naar een punt waar de levensenergie of chi van de inwendige organen via de schedel beïnvloed kan worden.) De moderne schedelacupunctuur combineert het beste van de acupunctuur met het beste van de westerse geneeskunde. Ze is sterk gebaseerd op de westerse fysiologie, want ze correspondeert met de structuren van het centrale zenuwstelsel, vooral die van de hersenschors, de ring van Willis (een ring van slagaders die de hersenen van bloed voorzien) en de hersenzenuwen. De techniek stemt ook overeen met een groot deel van de westerse diagnostiek.

Roisin Golding, acupuncturist in Londen, zegt: ‘De westerse geneeskunde is fantastisch als het gaat om neurologische diagnostiek. Maar helaas zijn de westerse behandelingen zo ontzettend onnauwkeurig dat ze niet erg effectief zijn. Bij acupunctuur en schedelacupunctuur is het omgekeerde het geval: ze zijn veel breder in hun diagnose, maar de behandelingen zelf zijn heel nauwkeurig afgestemd op het individu.’

De verschillende methodieken voor schedelacupunctuur zijn nog volop in ontwikkeling. Er is echter al wel een standaard nomenclatuur (een classificatie van de geneeskundige namen) ontwikkeld en de verschillende ‘zones’ zijn in kaart gebracht. Meestal wordt de voorkant van de schedel tot aan het gezicht gebruikt om het bovenlichaam te behandelen. De achterkant van de schedel wordt gebruikt om het onderlichaam te behandelen. En zones die verband houden met functies zoals zintuigen, geheugen en motoriek, zijn meestal aan de achter- en zijkanten van de schedel te vinden.

Bij elke sessie worden de naalden in de juiste zone ingebracht en meestal een of twee minuten gestimuleerd door ze snel rond te draaien. Dat gebeurt met intervallen van 10-15 minuten. Bij de traditionele lichaamsacupunctuur heeft de therapeut wat betreft acupunctuurpunten en -technieken veel keuzemogelijkheden voor de verschillende weefsels. Maar bij de schedelacupunctuur is dat anders: die benadering lijkt meer op die van de westerse geneeskunde, want patiënten met dezelfde diagnose worden meestal op (vrijwel) dezelfde manier behandeld.

Behandeling van tinnitus en slechthorendheid

Een raadselachtig geluid in de oren, een piep, een laag gebrom of gezoem: zo omschrijven mensen tinnitus (of oorsuizen). Het is een geluid waar je niet aan kunt ontsnappen, en je kunt er gek van worden. Vaak gaat het gepaard met een bepaalde mate van slechthorendheid, zoals plotseling optredend perceptief gehoorverlies (SSHL). De KNO-vereniging schat dat er in Nederland ongeveer 2 miljoen mensen met een bepaalde vorm van tinnitus zijn.

Tinnitus kan het gevolg zijn van langdurige oorontsteking, van beschadiging door lawaai of een ongeval, maar ook van afwijkingen aan bloedvaten of gehoorbeentjes. Het kan ook komen door overactieve hersencellen en zenuwcellen (gehoorcellen) als gevolg van stress. Helaas hebben de gangbare behandelingen voor tinnitus en de daarmee samenhangende slechthorendheid slechts wisselend succes.

Maar uit twee studies naar het gebruik van schedelacupunctuur blijkt dat deze behandeling de gevolgen van tinnitus direct en significant kan verminderen.1 Bovendien bleek schedelacupunctuur in combinatie met traditionele acupunctuur effectief bij de behandeling van SSHL.2

Beroerte en neurologische aandoeningen

Elk jaar krijgen zo’n 43.000 Nederlanders een beroerte. Dat zijn er ongeveer 117 per dag. Jaarlijks overlijden ongeveer 9500 mensen aan een beroerte (dus 26 mensen per dag). En ruim 320.000 Nederlanders leven met de gevolgen van een beroerte. Een beroerte wordt in 80 procent van de gevallen veroorzaakt door een bloedprop (herseninfarct) en in 20 procent door een gescheurd bloedvat (hersenbloeding). In beide gevallen stopt de bloedstroom naar de hersenen, die daardoor geen voedingsstoffen en zuurstof meer krijgen. Het hersenweefsel beschadigt of sterft af.
Vaak heeft dit gevolgen voor de zintuiglijke waarneming, spraak, beweging en het geheugen, waardoor iemand slecht gaat zien, lopen, praten en – meestal aan één kant van het lichaam – zijn hand en arm niet goed kan gebruiken. Ook hoofdpijn, bewusteloosheid, verlamming en gevoelloosheid zijn symptomen die veel voorkomen.

Bij een herseninfarct zijn er twee behandelingen mogelijk: een infuus met medicijnen (plasminogene weefselactivatoren) om het bloedstolsel op te lossen, en een nieuwe behandeling waarbij met een katheter het stolsel verwijderd wordt. Maar beide behandelingen moeten binnen enkele uren na het begin van de verschijnselen uitgevoerd worden. Als de medicijnen later worden toegediend, bestaat er zelfs een risico op bloedingen.3

In 1997 heeft het Amerikaanse NIH (vergelijkbaar met de Nederlandse Gezondheidsraad) acupunctuur geadviseerd als complementaire revalidatiebehandeling na beroerte, om beweging, spraak, zintuigen en andere neurologische functies te herstellen. In 2002 volgde de Wereldgezondheidsorganisatie. Sindsdien is acupunctuur in veel landen (behalve Nederland) een algemeen geaccepteerde behandeling, met betere resultaten dan de conventionele westerse aanpak van de beperkingen na een beroerte.4

Schedelacupunctuur brengt de behandeling van beroerten naar een hoger peil. Het is opvallend effectief bij acute en chronische problemen van het centrale zenuwstelsel, zoals bij de symptomen van beroerte. Vaak is er binnen enkele seconden tot een minuut na het inbrengen van een paar naalden al verbetering merkbaar.5

Philip Trigiani is orthopedisch acupuncturist, en hij zegt dat hij veel beroertepatiënten krijgt doorverwezen van neurologen. Hij heeft twee centra voor acupunctuur in de stad New York. ‘Een paar maanden geleden kwam er een man van begin 60 bij me, die in een groot deel van zijn bovenlichaam en aan de rechterkant van zijn onderlichaam verlamd was,’ vertelt hij. De man rookte en was bekend met hart- en vaatziekte. Een paar maanden daarvoor had hij een beroerte gehad. ‘Al na de allereerste sessie kwam zijn beweging terug,’ zegt Trigiani. ‘Hij kwam ongeveer anderhalve maand lang tweemaal per week voor een behandeling en is nu voor ongeveer 80 procent genezen.’

Uit gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken blijkt dat schedelacupunctuur significante verbeteringen geeft bij neurologische uitval na een herseninfarct.6 In proeven bij ratten had schedelacupunctuur een ‘snelle en sterke werking’ op neurologische symptomen, doordat het de vochtophoping in de hersenen (hersenoedeem) verminderde.7 Het is ook effectief tegen verlamming, intracerebrale bloedingen (bloedingen in de hersenen) en spastische hemiplegie (spasmen aan één zijde van het lichaam) die het gevolg zijn van een beroerte.5,8

Voor de beste klinische resultaten is het belangrijk om na een herseninfarct zo snel mogelijk met schedelacupunctuur te beginnen. Bij een hersenbloeding is het beter om pas met de behandeling te starten zodra de bloeding onder controle is. Onderzoekers van de Chinese Heilongjiang Universiteit meldden daarnaast dat er betere klinische resultaten worden bereikt als schedelacupunctuur wordt gecombineerd met andere methoden die tot de gewone ‘lichaamsacupunctuur’ worden gerekend.

Verder is schedelacupunctuur effectief gebleken bij de behandeling van multiple sclerose (MS) en andere aandoeningen van het centrale zenuwstelsel. Een studie meldt bijvoorbeeld hoe schedelacupunctuur bij een man van 65, die al twintig jaar aan MS leed, de mobiliteit en kracht herstelde en bovendien een einde maakte aan zijn incontinentie, duizeligheid, gevoelloosheid en de tintelingen in zijn ledematen. Na zestien behandelingen kon hij weer aan het werk.9

Schedelacupunctuur is ook veelbelovend als behandeling voor de ziekte van Parkinson.10 De Londense acupuncturist Golding zegt dat ze in de loop der jaren veel patiënten met parkinson heeft behandeld. Bijvoorbeeld een vrouw die zo veel last had van ataxie en afasie, dat haar spraakvermogen ernstig bemoeilijkt werd. ‘Ik kon haar bijna niet verstaan,’ vertelt Golding. ‘Haar echtgenoot deed dienst als tolk. Ze kon haar evenwicht niet bewaren, waardoor ze niet kon lopen, en haar gezichtsvermogen was ernstig verstoord.’

Na een paar sessies schedelacupunctuur kon haar patiënte weer zonder hulp een wandeling maken, en haar spraak was veel duidelijker. Hoewel haar gezichtsvermogen nog niet reageert, zegt Golding dat ‘het veel beter met haar gaat en dat ze nu prima in staat is een telefoongesprek te voeren of met mensen te praten’.

Een andere patiënte met parkinson, van 68 jaar, ‘kwam mijn praktijk binnenschuifelen, en dan gaf ik haar schedelacupunctuur en soms rende ze na afloop weer naar buiten!’ vertelt Golding. De vrouw heeft het zo’n 10 à 12 jaar heel goed gedaan op heel weinig medicatie. Ze had een actief sociaal leven, totdat ze uiteindelijk achteruitging. ‘Ze zegt dat het de enige behandeling was waar ze ooit echt baat bij heeft gehad,’ aldus Golding.
Golding combineert schedelacupunctuur met elektroacupunctuur: die maakt gebruik van een heel klein beetje stroom tussen twee acupunctuurnaalden. Ze wilde de snelle draaitechniek die kenmerkend is voor de meeste schedelacupunctuurbehandelingen niet gebruiken: die vond ze voor zichzelf inspannend en vaak ook vervelend voor haar patiënten. Sinds ze is overgestapt op elektroacupunctuur merkt ze aan haar patiënten dat dit de ‘schedelacupunctuur veel aangenamer en beter te verdragen’ maakt. ‘De patiënten kunnen tijdens de behandeling lekker zitten en praten, en je kunt de gevoeligheid ervan naar boven of beneden bijstellen, zodat de stroom voldoende sterk is.’

Schedelacupunctuur blijkt ook veelbelovend bij het herstel van acuut letsel, zoals het gedeeltelijke herstel van de communicatie tussen zenuwcellen bij een patiënt met acuut ruggenmergletsel.11 Van de mensen bij wie een arm of been is geamputeerd, krijgt 80 procent last van fantoompijn: pijn die je voelt in het lichaamsdeel dat geamputeerd is. De reguliere geneeskunde weet niet wat ze daarmee aan moet. Uit onderzoek blijkt dat schedelacupunctuur de fantoompijn vermindert.12

Hoe werkt schedelacupunctuur?

Volgens Trigiani is schedelacupunctuur heel specifiek in de manier waarop het op de hersenzenuwen werkt en op het systeem dat de reflexen in de rest van het lichaam regelt. Belangrijk is dat schedelacupunctuur meteen werkt, en dat vooral bij neurologische symptomen zoals gevoelloosheid, pijn en verlamming door beroerte. Het werkt door iets wat we ‘proprioceptie’ noemen, zegt hij.

Proprioceptie is onze onbewuste waarneming van waar ons lichaam zich in de ruimte bevindt, zodat je bijvoorbeeld een glas kunt pakken zonder ernaar te kijken. Dit zintuig maakt gebruik van zenuwsignalen uit het hele lichaam, zoals spierspanning en het evenwichtsorgaan in het binnenoor. ‘Raak een lichaamsdeel aan en je hersenen ontvangen onmiddellijk informatie over wat je aanraakt en waar je je fysiek bevindt,’ zegt Trigiani. ‘De meest dynamische contactpunten in het lichaam zijn de plekken die het verst bij het midden vandaan liggen: vingertoppen, tenen, oorlellen, binnenoor en natuurlijk je schedel. Bij schedelacupunctuur wordt er een signaal naar het centrale zenuwstelsel gestuurd om dat specifieke deel van het orgaan te stimuleren. In dit geval de hersenen.

Trigiani zegt dat het bij schedelacupunctuur gaat om het ‘wakker maken’ van zenuwcellen in een bepaald zenuwnetwerk, en om in het lichaam een bepaalde mate van bewustzijn te creëren, waardoor het in staat is zichzelf te genezen en te herstellen. ‘En omdat we meer met proprioceptie te maken hebben dan met het direct stimuleren van weefsel en zenuwen, doet het meestal geen pijn,’ zegt hij. ‘Ik gebruik ook heel fijne naalden – ongeveer de dikte van een paar menselijke haren – die bijna moeiteloos de schedelhuid ingaan.’

Trigiani vindt schedelacupunctuur vooral zo fijn omdat het binnen enkele minuten werkt, ‘soms binnen enkele seconden’. Hij vraagt patiënten vaak om een lichaamsdeel te bewegen tijdens de behandeling, of hij gebruikt osteopaattechnieken (behandeling door manipulatie en/of massage van botten, spieren, gewrichten en organen) of raakt een contactpunt op het lichaam aan dat in verbinding staat met het probleemgebied, terwijl hij de schedelhuid behandelt. Allemaal met het doel de communicatie tussen de hersenen en het lichaam te optimaliseren, en zo de hersenen bewust te maken van wat er in de verschillende systemen en organen gebeurt.

Neem bijvoorbeeld de ziekte van Bell, een plotselinge verlamming van de aangezichtsspieren die maakt dat een helft van het gezicht gaat hangen. Trigiani prikt bij deze aandoening niet alleen naalden in de corresponderende punten op de schedelhuid, maar drukt soms ook met het topje van zijn vinger op een contactpunt langs de corresponderende zenuwbaan aan de andere kant van het lichaam. ‘Al na een paar minuten zie je dat het gezicht weer meer in evenwicht komt,’ zegt hij. Soms zie je na één sessie al spectaculaire resultaten, maar meestal is een aantal behandelingen nodig voordat er permanente veranderingen te zien zijn. ‘Als er iemand komt met nies- of allergieklachten, of als iemand astma heeft, kan schedelacupunctuur binnen enkele seconden verlichting geven. Het lichaam kan echter het oude ankerpunt weer innemen, omdat de zenuwbanen beschadigd zijn,’ zegt Trigiani. ‘Maar dan is het gewoon een kwestie van een paar keer terugkomen om de resultaten te stabiliseren en vast
te houden.’

Trigiani behandelt nog vele andere aandoeningen met schedelacupunctuur. Zo behandelt hij ook vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen, en ongeveer 85 procent daarvan met succes. ‘Er zitten heel krachtige punten voor vruchtbaarheid en ook voor de maag langs de hersenschors,’ legt hij uit, ‘die de baarmoeder en andere voortplantingsorganen, en ook de nieren kunnen versterken.’ Onlangs had hij een patiënt, Christy, die 42 was en niet zwanger kon worden. Haar was gezegd dat ze nooit zwanger zou worden, hoewel er niets aan haar voortplantingsorganen mankeerde en ze gezond was. Ze kwam met pijnklachten bij Trigiani en ze kreeg 2-3 sessies per week. Behalve dat haar pijn verdween, ontdekte ze al snel dat ze zwanger was. Ze vertelt: ‘Het is me duidelijk geworden dat er veel meer mogelijk is.’

BRONNEN
Dr. Phil Wellness New York: www.drphiliptrigiani.com
Het Neuro-acupunctuurinstituut: www.neuro-acupuncture.org
Acupuncture Works: www.acupunctureworks.co.uk

Literatuur
1. Braz J Otorhinolaryngol, 2006; 72: 182–6; Braz J Otorhinolaryngol, 2007; 73: 599–607
2. J Clin Acupunct Moxibust, 2015; 31: 35–7
3. Nat Med, 2008; 14: 731–7
4. PLoS One, 2014; 9: e114057
5. Glob Adv Health Med, 2012; 1: 102–21
6. Evid Based Complement Alternat Med, 2012; 480950
7. Acupunct Med, 2009; 27: 155–62
8. Medicine (Baltimore), 2016; 95: e5562; J Acupunct Tuina Sci, 2013; 11: 230–4
9. Glob Adv Health Med, 2012; 1: 102–21
10. Chin J Integr Med, 2013; 19: 297–306
11. J Acupunct Meridian Stud, 2018; 11: 74–6

Wetenschap ontdekt oude praktijken

Acupunctuur is gebaseerd op de oude opvatting van de Traditionele Chinese Geneeskunde dat de chi (energie) langs twaalf energiekanalen of meridianen door het lichaam stroomt, en dat de energiepunten langs deze meridianen corresponderen met de belangrijkste organen en functies van het lichaam.

De vroegste verwijzing naar acupunctuur en de praktijk van het inbrengen van naalden op specifieke punten van het lichaam om energetische blokkades op te heffen of de energiestroom te bevorderen en zo ziekten te genezen, is Het klassieke boek van de interne geneeskunde van de Gele Keizer uit circa 100 v.Chr. Maar kort geleden hebben wetenschappers van de medische faculteit van de Universiteit van New York en het Beth Israel Hospitaal het ‘interstitium’ ontdekt: een ‘supersnelweg’ van onderling verbonden, met vocht gevulde compartimenten, ondersteund door lagen van sterke, buigzame eiwitten, die zich in het hele lichaam vlak onder de huid bevindt.1

Het interstitium fungeert niet alleen als een schokdemper die voorkomt dat er weefsel scheurt, en als bron van lymfe (het vocht van ons immuunsysteem), maar dit orgaan zorgt ook voor een elektrische stroom (via de eiwitlagen), die eindelijk een wetenschappelijke verklaring vormt voor hoe acupunctuur precies werkt (zie ook Medisch Dossier oktober 2018, Het laatste woord).

Literatuur
1. Sci Rep, 2018; 8: 4947

Door het oog van de naald

Michael L. (61) uit New York ging naar orthopedisch acupuncturist Trigiani vanwege ernstige tinnitus in zijn linkeroor. Dat oor was ook voor 85 procent doof. De klachten waren heel plotseling en zonder aanwijsbare oorzaak begonnen, en hij zocht al een jaar lang naar een behandeling, maar zonder succes. Hij had ook last van duizeligheid en evenwichtsstoornissen.

Hij had al acht verschillende specialisten bezocht, waaronder KNO-artsen, en was overal op getest, ook op de ziekte van Lyme. Hij had in zijn middenoor injecties gehad met corticosteroïden en antivirale middelen, maar niets hielp. Uiteindelijk, vertelt hij, haalden de artsen hun schouders op en zeiden: ‘We weten niet wat we nog voor u kunnen doen.’

Met schedelacupunctuur ervoer hij onmiddellijk verlichting van zijn tinnitus en de drukbelasting in zijn middenoor. ‘Tijdens de derde sessie had ik een emotionele ervaring,’ vertelt hij. ‘Ik snoot mijn neus en het leek wel alsof er fluoriserend slijm uitkwam. Toen wist ik dat ik op de goede weg zat, en kreeg ik weer hoop!’

Na zes maanden met twee behandelingen per week, waaronder ook elektrische prikkeling van de zenuwen rond zijn oren, had hij 95 procent van zijn gehoor terug. ‘Dat is nu drie jaar geleden en de symptomen zijn niet teruggekomen,’ zegt hij.

Zoé S. (44) uit Londen leed aan cerebellaire ataxie, een aandoening waarbij de kleine hersenen (het cerebellum, dat de coördinatie van onze bewegingen regelt) zijn beschadigd. Dat zorgt voor een wankel looppatroon, en bewegingen die bij gezonde mensen automatisch gaan, gaan niet meer soepel. Ze kreeg de diagnose in november 2016. Ze kreeg fysiotherapie, ergotherapie, logopedie en alexandertechniek, maar dat had allemaal slechts deels en tijdelijk gewerkt. Toen kwam ze bij Roisin Golding. Ze zegt: ‘Binnen twee weken ging ik enorm vooruit, vooral wat betreft mijn spraak en evenwicht.’

Joe M. (58) uit New York leed al 26 jaar aan spasmodische torticollis (ook wel cervicale dystonie genoemd): een zeer pijnlijke chronische stoornis. Door zijn ziekte draaide zijn hoofd van links naar rechts en bewoog op en neer, van zijn nek naar zijn borst; hij wilde dat niet maar hij was niet in staat deze pijnlijke en gênante bewegingen te beheersen. Hij zocht twintig jaar lang door middel van massage en fysiotherapie, oefeningen en zelfs Botox-injecties naar verlichting van zijn klachten. Niets hielp. Tijdens zijn allereerste afspraak met Philip Trigiani, voelde hij meteen verbetering door de schedelacupunctuurbehandeling, zegt hij. Zijn nek- en rugspieren werden losser, en de krampen en pijn in zijn nek werden minder. Hij zegt: ‘Ik voel me nu in het geheel meer ontspannen, ik ben beweeglijker, heb minder pijn en minder kramp in mijn nek.’