Pandemie van angst..

Zorg voor lichaam en geest vanuit liefde voor het leven, Maarten Klatte

April 2020. Ik loop door het bos en kom een echtpaar op leeftijd tegen. Het bospaadje is te smal om anderhalve meter afstand te houden. Ze doen hun uiterste best om op afstand te blijven, wat niet echt lukt. Angst in hun ogen.

Geen wonder. Al wekenlang begint elke nieuwsuitzending met de vermelding van het aantal ‘coronadoden’. Vooral ouderen worden getroffen. Er is geen behandeling en ook geen vaccin. En misschien ook geen plek op de ic … De schrik zit er goed in. Ik vraag patiënten waarvoor ze precies bang zijn? Is het de besmetting? Ademnood? Sterven?

In de beeldvorming is een koppeling ontstaan tussen ouder zijn en doodgaan. Toch sterven we niet aan ouderdom. Uit 42.000 lijkschouwingen van honderdjarigen bleek dat 100 procent was overleden aan een ziekte.1 En bij Corona valt op dat we niet overlijden dóór het virus maar mét het virus. Er is in de meeste gevallen al een onderliggende ziekte.

We zijn bang om dood te gaan. En we hebben de overtuiging dat doodgaan te maken heeft met ouderdom. Dus doen we steeds meer om veroudering tegen te gaan: stamcellen, cosmetica, botox en plastische chirurgie voor een eeuwige jeugd.

Beelden van ouder worden

In 1971 zwerf ik rond op Mallorca en maak foto’s. Ik ben speciaal gefascineerd door de schoonheid van de oudste bewoners, wiens diepgegroefde gezichten een verhaal vertellen. ‘Should you shield the canyons from the windstorms, you will never see the true beauty of their carvings’, Elisabeth Kübler-Ross. Getekend door het leven op het land en de seizoenen waarmee ze innig verbonden zijn. Generaties lang toegewijd aan hun olijfbomen en wijngaarden. Ouderen daar worden niet geïsoleerd maar gerespecteerd.

Doodsangst onderzoeken

In 1981, neem ik deel aan een seminar met de titel Life, death and transition. De aanwezigheid van terminaal zieke mensen maakt het tot een indringende ervaring: de uiteenzetting met het naderende einde, angst voor de dood. Psychiater Elisabeth Kübler-Ross helpt deelnemers deze intense transitieprocessen te begrijpen, te onderzoeken en er, hier en nu, vertrouwd mee te raken. Er ontstaat acceptatie van ouder worden en sterven. Kübler-Ross stelt dat we alleen bang kunnen zijn voor iets wat we niet kennen. Zij schept een cultuur waarin ouder worden en sterven worden besproken en onderzocht in al zijn facetten.

Van bestrijden naar deelnemen

Onbewust doen we veel vanuit angst: angst voor verandering en uiteindelijk angst voor de dood. We willen veroudering tegenhouden en ziekte bestrijden. Maar dat is lastig aangezien ons lichaam verandert vanaf de conceptie tot ná de dood. Waar ik voor pleit, is zorg voor lichaam en geest vanuit liefde voor het leven. Leven is per definitie verandering. Zo kan een doorgemaakte ziekte onze waardering voor gezondheid verdiepen. En kan ouderdom meer ruimte maken voor perioden van stilte en reflectie.

Doodsangst overwinnen

Wij denken dat we zijn, wie we denken dat we zijn: een ‘ik’ in een lichaam. Een afgescheiden zelf. Filosoof Alan Watts noemde het the skin encapsulated ego. Wij zijn ervan overtuigd dat wij het lot van het lichaam delen: als het lichaam sterft, dan sterven wij ook. Klopt dit denkbeeld? De volgende oefening kan helpen om de sterke identificatie met ons lichaam te ontmaskeren en de angst voor de fysieke dood te verminderen en los te laten.

Ga tegenover elkaar zitten en plaats je rechterhand tegen de rechterhand van de ander. Sluit dan je ogen. Word je bewust van de sensaties in je hand. Kun je precies aangeven waar je eigen hand eindigt en de hand van de ander begint? Is er een grens aan te geven?

Als je deze oefening alleen doet, dan plaats je je handen met de handpalmen tegen elkaar. Sluit je ogen en kijk of er een grens is aan te geven tussen beide handen. We denken dat we gescheiden zijn. Maar kunnen we ook echt waarnemen dat we gescheiden zijn van de ander? Gescheiden van de rest van de wereld? Mijn waarneming vertelt mij dat er geen grens is aan te geven. Ik ben niet gescheiden van de ander. Ik ben verbonden. Verbonden met alles. Als dat zo is, wat of wie gaat er dan eigenlijk dood? En moeten we daarvoor bang zijn?

Klinisch psycholoog Ram Dass vroeg zijn mentor: ‘Wat is de ultieme uitspraak over sterven?’ Zijn antwoord: ‘Doodgaan is volkomen veilig!’

Deze ‘pandemie van angst’ is een kans om leven en dood te onderzoeken. We zeggen: Ik ben bang. Maar zijn wij die angst? Of zijn wij datgene wat zich bewust is van die angst? Het gevoel van angst komt en gaat. Bewustzijn, datgene wat zich bewust is van wat komt en gaat, verdwijnt niet. Alleen de angst sterft.

Op je gezondheid!

BRON
1. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2005; 60(7):862-5. 

 

Maak kennis met Medisch Dossier

Proefabonnement

  • 3 Nummers voor € 15
  • Toegang tot het online archief
  • Stopt automatisch

Sluit een proefabonnement af >>

 

Gratis opties

Liever even gebruikmaken van de gratis opties? We hebben je er graag bij:

 

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Maarten Klatte

Moestuingeluk

De beelden van onszelf werken als verborgen bestuurders

Nog een copernicaanse revolutie

Vaccineren. Is het nodig? Is het effectief? Is het veilig?

Soja – So-nee

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Maarten Klatte avatar

Over de auteur

Dr. Maarten Klatte starte in 1983 zijn algemeen medische praktijk al met het accent op leefstijlgeneeskunde en preventie. Een echte pionier dus. Gaandeweg kwam hij tot nieuwe inzichten. Het zijn vooral onze gevoelens en gedachten, onze kijk op de werkelijkheid, wat wij eten en of we wel of niet bewegen, die de genetische expressie en daarmee onze gezondheid bepalen.
Lees meer artikelen van Maarten Klatte