Polyfarmacie

Hoe ouder we worden, hoe groter de kans is dat we medicijnen en steeds meer medicijnen gaan gebruiken. We lopen namelijk meer kans op meer aandoeningen tegelijkertijd die allemaal weer om een therapie vragen.

Deze `tsunami’ aan geneesmiddelen wordt ook wel polyfarmacie (veel geneesmiddelen) genoemd en geeft naast de eventuele voordelen ook een scala aan nadelen. Zo is het lastig om wegwijs te worden uit alle medicijnen die we innemen en fouten liggen dan ook op de loer. Verder verdragen sommige geneesmiddelen elkaar niet of versterken of verzwakken ze elkaars werking. Maar ook: hoe meer geneesmiddelen, hoe meer bijwerkingen en soms ernstige bijwerkingen als we medicijnen innemen die vergelijkbare bijwerkingen hebben. Deze kunnen dan elkaar versterken.

Als we polyfarmacie omschrijven als het gebruik van vijf of meer verschillende soorten medicijnen, dan is daar sprake van bij bijna de helft van de senioren ouder dan 65 jaar (44,3 procent). Bij zo’n 20 procent van de 75-plussers is dat aantal medicijnen dat gelijktijdig wordt ingenomen al gestegen tot 9. Bij eenzelfde percentage van 20 procent bij 85-plussers is dat zelfs al 10. Opvallend is echter ook dat 25 procent van de 65-plussers helemaal geen medicijnen gebruikt. Illustratief dus dat je de gezondheidssituatie van senioren niet over één kam kunt scheren.

Voor welke ziektebeelden worden deze geneesmiddelen voorgeschreven? Medicijnen voor hart- en vaatziekten en diabetes vormen het leeuwendeel van wat we slikken, zoals middelen tegen hoge bloeddruk, antistollingsmiddelen, cholesterolverlagers en bloedsuiker-verlagende geneesmiddelen. Maar daarnaast gaat het ook om maagbeschermers, laxeermiddelen en slaapmiddelen.

Interacties

Als medicijnen een effect op elkaar uitoefenen worden dat interacties genoemd. Zeker als er sprake is van polyfarmacie zal dat nog een flinke toer worden om voor alle gebruikte geneesmiddelen de interacties in kaart te brengen, maar het is belangrijk genoeg om dat te doen. Ook is het van belang om bij een nieuwe klacht te denken aan een bijwerking of interactie van één of meer geneesmiddelen.

Interacties hoeven helemaal niet alleen tussen geneesmiddelen voor te komen. Zo kunnen cranberry’s de werking van antistolmiddelen versterken, waardoor de kans op bloedingen toeneemt. Gebruiken we een antistolmedicijn, maar ook langdurig cranberry’s, bijvoorbeeld als onderhoudsbehandeling om blaasontstekingen te voorkomen, dan moeten we dat zeker melden aan de huisarts die dan weer de trombosedienst informeert, zodat de dosering antistol aangepast kan worden.

Nog een ander voorbeeld: stel dat we de plaspil furosemide (Lasix) gebruiken omdat we hartfalen (hartzwakte) hebben. Kenmerk daarvan zijn dikke voeten en soms kortademigheid. Met een plaspil gaat het weer een stuk beter. Op een dag hebben we last van hoofdpijn en gaan naar de supermarkt om een pijnstiller te kopen: ibuprofen. Na inname zakt de hoofdpijn, maar wat opvalt is dat de voeten weer dikker worden. Als we de bijsluiter niet doornemen, wordt het hartfalen erger zonder dat we weten waardoor het komt en gaan we naar de huisarts omdat het slechter gaat. Als we de bijsluiter van ibuprofen wél doornemen komen we er achter dat ibuprofen de werking van de plaspil verzwakt waardoor het hartfalen weer erger wordt. Gewapend met deze kennis stoppen we de ibuprofen en nemen in plaats daarvan een paracetamol tegen de hoofdpijn.

Boek Medicijnen voor Senioren. 333 pagina’s 2015 prijs € 21. Verkrijgbaar bij bol.com, de boekhandel en te vinden in de Nederlandse en Vlaamse bibliotheken.
 

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Medisch Dossier

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

De borsten

Eten als medicijn

Groeien met psychosynthese

Kruiden en voedingsstoffen

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Medisch Dossier avatar

Over de auteur

Lees meer artikelen van Medisch Dossier