Volgens het RIVM is de kans om tijdens het hele leven een beroerte te krijgen (life-time risico) voor mannen en vrouwen gelijk. Op 55-jarige leeftijd ligt deze kans rond 21 procent². Vaak ontstaat een beroerte secundair aan een ander gezondheidsprobleem, zoals diabetes of een hartaandoening. Het goede nieuws is dat er manieren zijn om het risico te verlagen.

Wereldwijd hebben miljoenen mensen jarenlang aspirine geslikt ter bescherming tegen hartaanval en beroerte. Uit de jongste gegevens blijkt echter dat dit ‘wondermiddel’ waarschijnlijk meer kwaad dan goed doet. Niet alleen kunnen er ernstige tot dodelijke maag-/darmproblemen en bloedingen door ontstaan³, maar ook kan het risico van een beroerte er juist door stijgen, met name bij mensen ouder dan 75 jaar. De afgelopen 25 jaar is het aantal beroertes waarbij dit soort bloedverdunnende middelen een rol speelde verzevenvoudigd⁴.

Gelukkig zijn er veiligere manieren om het risico van een beroerte te verlagen.

• Eet veel fruit en groenten. Door meer dan de aanbevolen vijf porties groenten en fruit per dag te eten kan het risico met 26 procent afnemen (een portie is ongeveer 100 gram of een kom van 200-250 ml)⁵.

• Sport regelmatig. Door inactiviteit kan het risico van een beroerte bijna verdubbelen⁶. Wie echter op jonge leeftijd intensief sport heeft een kleinere kans op een beroerte op latere leeftijd, ondanks andere risicofactoren zoals sociaal milieu, roken, alcoholinname, familiegeschiedenis, hoge bloeddruk en eetgewoonten. Door later in het leven intensief te blijven sporten, verlaagt u het risico nog verder. Onder ruim 11.000 mannen van gemiddeld 58 jaar bleken diegenen die matig sportten (vijf dagen per week een uur stevig wandelen) 46 procent minder kans op een beroerte te hebben dan diegenen die weinig of niet sportten⁶.

• Zorg voor een gezond gewicht. Obesitas (zwaarlijvigheid) vormt op zichzelf een risicofactor voor beroerte en draagt tevens bij aan andere risicofactoren, zoals hoge bloeddruk, diabetes, verhoogd cholesterol en obstructieve slaap-apneu (waarbij iemand tijdens de slaap steeds tijdelijk stopt met ademen). Behalve op uw BMI (body-mass-index) kunt u ook op uw taille-omtrek letten. Die laatste blijkt onafhankelijk samen te hangen met het risico op een beroerte^7,8.

• Wees matig met alcohol. Een matige alcoholconsumptie (niet meer dan 2 glazen per dag) kan beschermen tegen ischemische beroerte, terwijl zwaar drinken juist het tegenovergestelde effect heeft⁹.

• Eet meer volkorenproducten. Vrouwen die meer dan één volkorenproduct per dag aten, hadden ongeveer 35 procent minder kans op een beroerte dan vrouwen die dit nooit aten aten¹⁰.

• Eet meer ‘goede vetten’. Vis is rijk aan omega-3-vetten en is preventief tegen beroerte^11,12, maar als u zich zorgen maakt over mogelijke kwikvervuiling kunt u ook dagelijks een paar walnoten eten. Evenals lijnzaad, sojabonen, koolzaadolie en tarwekiemolie zijn deze rijk aan essentiële omega-3-vetten (alfalinoleenzuur, ofwel ALA). Gebleken is dat wie daarvan een hoog gehalte in het bloed had een kleiner risico op beroerte had¹³. Dat gold zelfs voor mannen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

• Neem supplementen. De B-vitaminen kunnen het gehalte homocysteïne verlagen, dat een samenhang vertoont met het optreden van een beroerte¹⁴. Een supplement met een lage dosis B-vitaminen (1 mg foliumzuur (B11), 10 mg B6 en 400 mcg B12) bleek het homocysteïnegehalte al binnen zes weken beduidend te verlagen¹⁵. In een ander onderzoek bleek foliumzuur het risico op een beroerte met 18 procent te verlagen¹⁶, terwijl een combinatie van bètacaroteen, selenium, vitamine E, vitamine A en zink het aantal sterfgevallen door een beroerte verlaagde met 29 procent¹⁷.

• Probeer kruiden. Knoflook en Ginkgo biloba zijn krachtige bloedverdunners¹⁸ en ook gember kan helpen: het eten van 5 gram rauwe gember per dag gedurende een week leidde tot een verlaging met 37 procent van het gehalte tromboxaan, een stof die de bloedstolling bevordert in het bloed²⁰.

• Ontstress. Stress draagt in belangrijke mate bij aan hoge bloeddruk en beroertes. Qi gong, een zeer oude Chinese vorm van lichaamsbeweging waarbij een rustige geest, ontspannen lichaam en soepele ademhaling centraal staan, verlaagt de bloeddruk_{21 en halveert het risico op een beroerte. Bij een langdurig onderzoek bleek slechts 19 procent van de mensen die regelmatig aan Qi gong deden aan een beroerte te overlijden ten opzichte van 42 procent in de controlegroep²². Ook meditatie blijkt heilzaam te zijn²³.}

• Houd uw tandvlees gezond. Mensen met ernstige tandvleesproblemen lopen twee keer zo veel risico op een beroerte²⁴.

• Ga de zon in. Een tekort aan vitamine D kan een rol spelen bij hartziekten en beroerte²⁵. Door dagelijks uw huid 10-15 minuten aan zonlicht bloot te stellen (zonder zonnebrandcrème) houdt u uw vitamine D het beste op peil²⁶. En voor wie te weinig zon krijgt is een supplement met 600-1000 IE vitamine D3 (de natuurlijke vorm) een goed idee.

• Zorg voor goede longen. De gezondheid van uw longen blijkt een goede indicator voor het risico op een beroerte²⁷. Roken, passief meeroken en luchtvervuiling buitenshuis vertonen allemaal samenhang met het optreden van beroertes^28,29. Behalve niet roken kunt u een aantal andere maatregelen nemen om uw longen te beschermen tegen schadelijke stoffen:

o Gebruik ioniserende luchtreinigers in huis en in uw auto. Die brengen negatief geladen deeltjes (ofwel negatieve ‘ionen’) in de lucht die zich hechten aan vervuilende stoffen zodat die ‘neerslaan’ uit de lucht.

o Neem antioxidanten zoals vitamine A, C en E (vitamine A in de vorm van bètacaroteen). Die bestrijden vrije radicalen.

o Houd bij hoe het met de lucht in uw woonomgeving gesteld is. Probeer de bewaking te volgen van de luchtkwaliteit in uw omgeving (zie www.lml.rivm.nl) Is de vervuilingsgraad hoog, lever dan geen inspanning in de buitenlucht aangezien u meer vervuiling inademt naarmate u sneller ademhaalt.