Gezondheid is zo veel meer dan de afwezigheid van ziekte
Vanaf oktober 2020 is de Artsen Vereniging Integrale Geneeskunde (AVIG) gestart met een publiciteitsoffensief om integrale geneeskunde en het zelfherstellend vermogen van mensen onder een zo breed mogelijke aandacht te brengen. Het brein achter dit offensief is Sabine Uitslag (47), extern adviseur van de AVIG en gezondheidswetenschapper: ‘We noemen onze actie de clusterbloemenbom. We zien het als het uitstrooien van bloemenzaadjes die in hopelijk vruchtbare bodem landen.’
De AVIG 1 is een platform waarin artsen en tandartsen zich hebben verenigd die een integrale aanpak van gezondheid en ziekte voorstaan. Integraal wil zeggen vanuit een zo breed mogelijk perspectief, gericht op de patiënt als persoon.
Dus een samenwerking tussen medische, paramedische, reguliere en complementaire behandelmethoden in het belang van de patiënt. Ook de arts-patiëntrelatie staat centraal in de integrale aanpak. De arts/behandelaar en patiënt zijn gelijkwaardig, waarbij de arts een coachende rol heeft en de aanpak of behandeling berust op gezamenlijke keuzen die zijn gemaakt uit alle beschikbare therapeutische mogelijkheden die een wetenschappelijke onderbouwing hebben.
De AVIG stimuleert het bevorderen van een gezonde, positieve, duurzame levensstijl. Want uit wetenschappelijk onderzoek is bekend dat 70 tot 90 procent van veelvoorkomende aandoeningen als darmkanker, diabetes en hart- en vaatziekten te maken hebben met omstandigheden en leefstijl van mensen.2
Er is dus enorm veel gezondheid te winnen met leefstijladviezen op het gebied van voeding, beweging, ontspanning en zingeving. Dat blijkt ook uit onderzoek naar de zogenaamde blue zones.3
Leefstijlgeneeskunde en gezondheidsbevordering noemt bestuurslid Uitslag het dan ook wat de AVIG zo breed mogelijk wil uitdragen.
Lokale bladen
De clusterbloemenbom is het concept achter de campagne die de AVIG is gestart om meer bewustzijn te creëren op een integrale aanpak van gezondheid. Het beeld maakt gebruik van de bloemenbom, een bolletje van bloemenzaad dat verpakt is in klei en potgrond en overal waar een plek vrolijke bloemen kan gebruiken, ‘gedropt’ kan worden.
In dit geval dropt de AVIG niet letterlijk bloemenzaad, maar strooit zij middels een mediacampagne met informatie over integrale geneeskunde en de werking van het zelfherstellend vermogen. Bijvoorbeeld met een artikel of column over slaap, de aanmaak van melatonine en het positieve effect daarvan op het immuunsysteem.
Het medium dat de AVIG bij haar mediacampagne gebruikt, zijn de huis-aan-huisbladen die in Nederland zo’n vierhonderd titels tellen en waarvan er wekelijks een kleine acht miljoen exemplaren door de brievenbussen vallen.4
Een groot bereik dus en dichtbij de eigen leefwereld. Lokale artsen en therapeuten krijgen hiervoor vanuit de AVIG professioneel persmateriaal aangereikt dat ze kunnen aanvullen met eigen informatie en vervolgens kunnen publiceren in het lokale huis-aan-huisblad.
Naast deze campagne start initiatiefnemer Uitslag een reeks interviews met vooraanstaande wetenschappers, artsen en ervaringsdeskundigen, die te bekijken zijn op YouTube. Ook Medisch Dossier deelt deze interviews in de wekelijkse nieuwsbrief.5
Completere zorg
Publicaties, interviews, columns, een groots congres over het Zelfherstellend vermogen op 15 april 2021 (als de coronamaatregelen het toestaan); dit brede palet maakt duidelijk dat de clusterbloemenbom het perfecte beeld is voor de AVIG-campagne.
Uitslag gaat persoonlijk bijdragen door het maken van de genoemde interviews, maar bijvoorbeeld ook met podcasts voor diegenen die zich verder willen verdiepen in onderwerpen die hen via de huis-aan-huisbladen onder ogen zijn gekomen.
Uitslags bevlogenheid met betrekking tot integrale geneeskunde is ontstaan toen ze namens de Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten (NVH) zogenaamde spiegelgesprekken bijwoonde. In een spiegelgesprek zijn alleen cliënten/patiënten aan het woord over hun ervaringen in en met de zorg rondom hun ziekte.
Betrokken zorgverleners, zoals artsen, therapeuten en verpleegkundigen zijn aanwezig als toehoorders. Een interviewer leidt het gesprek en eventuele discussie is uitgesloten. Het spiegelgesprek is bedoeld voor de zorgverleners om een spiegel voorgehouden te krijgen en hen zo tot meer inzicht of verbeterpunten te leiden.
‘Ik ben regulier opgeleid als verpleegkundige en maakte weinig contact met alternatieve of complementaire zorg. Daar hoorde ik patiënten spreken over hun reis door de gezondheidszorg en met name chronische zieke mensen bleken hun reis van regulier naar alternatief te hebben verlegd, omdat regulier geen antwoord kon geven op hun vraag of klacht’, vertelt Uitslag. ‘Mensen vonden in het complementaire circuit wel antwoorden, hulp of middelen die hun klachten verlichtten of zelfs verhielpen.
Ik wist echt niet wat ik hoorde, want ja, ook ik beschouwde alternatief als iets dat je niet serieus hoeft te nemen. Ik kwam er niet mee in aanraking, dus onbekend …’ Vanaf dat moment verdiepte Uitslag zich in de visie van integrale geneeskunde en kwam tot de slotsom dat het in het belang van alle patiënten maar ook artsen is, als regulier en complementair veel meer met elkaar samenwerken.
‘Regulier en complementair moeten wat ons betreft oprecht naar elkaar durven kijken. Regulier heeft echt niet alle antwoorden en complementair evenmin. Maar samen hebben ze wel meer antwoorden en dat komt ten gunste van een betere, completere zorg.’
Eigenaarschap
De vraag is wat de noodzaak achter deze uitgebreide mediacampagne is. Er is immers al veel meer openheid over andere dan reguliere behandelmethoden en onder invloed daarvan zijn patiënten veel mondiger daar waar het hun eigen gezondheid aangaat.
Uitslag is er uitgesproken over: ‘In de reguliere zorg verliezen mensen het eigenaarschap over hun gezondheid. De patiënt maakt een reis en krijgt te horen waar en wanneer de trein vertrekt. Je stapt in en tuimelt van wagon naar wagon, vaak met veel onbeantwoorde vragen.
Wij zien meer voor ons dat de patiënt voorin zit en machinist kan zijn van het eigen traject met coachende arts(en) naast zich die uitleggen hoe het traject kan lopen en aan de patiënt voorleggen wat de mogelijkheden zijn om diens einddoel te bereiken. En die mogelijkheden zijn niet uitsluitend regulier.
‘Daarnaast kijken we anders naar ziekte; vanuit een veel breder perspectief. In de reguliere gezondheidszorg is het vaak zo dat als we het niet kunnen bedenken, het dan ook niet bestaat. Dus dan houdt het daar ook op. Integraal wil zeggen dat je breder kijkt, het perspectief zo ver mogelijk opentrekt, in eerste instantie om het zelfherstellend vermogen te stimuleren.
En dat is definitief wat anders dan in een tunnelvisie een ziekte behandelen. Ook een ziekte is in een veel bredere context ingebed. Kijk naar de huidige actualiteit: er is veel angst, spanning en eenzaamheid. Ga je die farmaceutisch oplossen? Dat kan, maar het zou ook heel fijn zijn als artsen mensen wijzen op de kracht van meditatie, het kalmerende effect van yoga en de werking van een natuurlijk product als valeriaan.
Niet om dat nou protocollair in te gaan zetten, maar om mee te denken met de mens die voor je zit en kijkt wat er past bij die persoon’, aldus Uitslag. ‘Als voorbeeld noem ik even mijn vader die op dit moment ook in een medisch traject zit.
Hij zit nog in de onderzoeksfase, maar begrijpt eigenlijk heel weinig van de onderzoeken die plaatsvinden. Het waarom ervan. Omdat ik hem begeleid, kan ik hem dat uitleggen, maar dan merk ik dat er geen sprake is van een onderlinge aansluiting in dat wat er allemaal moet gebeuren.
Omdat ik als verpleegkundige ben opgeleid, snap ik het en kan ik de voor ons relevante vragen stellen. Maar mijn vader vindt dat lastiger. Op dat moment verlies je het eigenaarschap over je gezondheid. En dat willen we als AVIG herstellen: mensen zijn eigenaar van hun gezondheid en wat daarmee gebeurt.
Daar hebben zij ook verantwoordelijkheid in te nemen door hun leefstijl en voldoende bewustzijn, maar dat vraagt ook om een andere houding en een ander gezondheidsdenken van artsen en zorgmedewerkers.
Hoe meer mensen, burgers, zich hiervan bewust zijn, des te groter groeit het stuwmeer van waaruit we druk op de reguliere gezondheidszorg kunnen uitoefenen om breder te kijken. Geen druk vanuit een negatieve intentie, maar de druk om samen te werken in het belang van de zorgafnemer’, zegt Uitslag.
De arts van de toekomst
Naast groeiend bewustzijn op beide fronten van de gezondheidszorg – zowel van de verlener als afnemer – wil de AVIG met haar campagne ook een verandering
in de positie en de rol van de arts bewerkstelligen.
De arts van de toekomst legt, als het aan de AVIG ligt, de nadruk op amplitude en preventie en het bevorderen van duurzame gezondheid. De praktijk toont immers aan dat 70-90 procent van de belangrijkste chronische aandoeningen te voorkomen is met een gezonde leefstijl.6
Het eerste wat er nodig is, is dat artsen hun patiënten kennen. Dat vraagt tijd en aandacht. Een intake van een uur en vervolgconsulten van 30 minuten zijn de norm en krijgen een volledige vergoeding vanuit de basisverzekering, vastgesteld door de overheid en gefinancierd met belastinggelden.
Artsen ontvangen een vastgesteld tarief dat passend is bij de verantwoordelijkheid, kennis en ervaring die de nieuwe rol van ze vraagt. Deze investering rendeert door minder medicatie, minder ingrepen en minder verwijzingen.
De allereerste interventie van een arts is om samen met de patiënt bekijken welke ondersteuning het zelfherstellend vermogen behoeft, naast een leefstijladvies. Leefstijladviezen (beweging, voeding, stressmanagement én zingeving) vormen de basis van de algehele geneeskunde.
Iedere arts heeft daar over twintig jaar een uitgebreide kennis van. De arts helpt mensen – als dat toch nodig is – keuzen te maken uit alle behandelmethoden op basis van de beschikbare wetenschappelijke informatie.7
Financieringsstromen
Is het realistisch dat de AVIG een dergelijke ingrijpende verandering teweeg wil brengen in de komende jaren? Het hoort immers bij menselijk gedrag om liever te behouden wat je hebt en in die zin is de reguliere gezondheidszorg tot dusverre behoorlijk protectionistisch gebleken.
Uitslag: ‘Als je kijkt naar de financieringsstromen, dan is daar een opening te vinden. Hoe zou het zijn als we de patiëntenreis zouden financieren? Hoe zou het eruit zien als patiënten over hun eigen budget kunnen beschikken?
Natuurlijk niet in het handje, maar dat ze kunnen meebeslissen over de besteding van het budget en welk deel er regulier of complementair te besteden is. Reken er maar op dat het complementaire deel zou groeien, maar dat willen de zorgverzekeraars niet.
Het probleem is dat de huidige reguliere zorg een oud systeem blijft hanteren en vanuit het oude systeem probeert mee te groeien. Dat gaat niet lukken, het roer moet om. We moeten niet langer praten over curatie of preventie alleen, maar over amplitie (het versterken van het welbevinden), eigenaarschap en zelfherstellend vermogen: kortom integrale geneeskunde en leefstijlgeneeskunde.’
Bronnen
1 www.avig.nl
2 Willett, WC, Balancing life-style and genomics research for disease prevention, Science 2002
3 www.bluezones.com/blue-zones-results-albert-lea-mn/#section-1
4 www.nnp.nl
5 Interview met systeembioloog prof. Jan van der Greef is te zien op https://youtu.be/7R-UAyBj5lE
6 Willett, WC, Balancing life-style and genomics research for disease prevention, Science 2002
7 Consortium Integrale Zorg en Gezondheid, www.cizg.nl
Patiënten willen wel, nu de artsen nog
In Nederland hebben 9,9 miljoen mensen één of meer chronische aandoeningen, zoals diabetes, hart- en vaatziekten, multiple sclerose, reuma, schildklier, of psychische klachten. Dat is 58 procent van de Nederlandse bevolking.
Bij mensen boven de 75 jaar is dit percentage zelfs 95 procent. Een ‘chronische aandoening’ is dan gedefinieerd als een aandoening waarbij over het algemeen geen uitzicht is op volledig herstel. Deze schatting is gebaseerd op mensen die bekend zijn bij de huisarts.1
Nederlanders met een chronische aandoening willen een integrale gezondheidszorg waarbij zij op basis van betrouwbare informatie samen met hun behandelaar vrij kunnen kiezen uit alle effectieve en veilige behandelmethoden, regulier én complementair.2
De meerderheid van de bevolking vindt dat ook complementaire behandelmethoden in het basispakket van de zorgverzekering opgenomen moeten worden.3 Bovendien heeft de World Health Assembly (WHA) van de WHO in 2014 een resolutie aangenomen (WHA67.18) waarin de lid-staten worden opgeroepen traditionele en complementaire behandelmethoden in de gezondheidszorg te implementeren volgens de WHO Traditional Medicine Strategy 2014-2034.4
Bronnen
1 https://www.volksgezondheidenzorg.info
2 Patient, Education and Counseling, 89(3):417
3 www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2019/25/alternatieve-geneeswijzen-contact-en-opvattingen
4 http://www.who.int/medicines/publications/traditional/trm_strategy14_23/en/
 |
Maak kennis met Medisch Dossier
Proefabonnement
Sluit een proefabonnement af >> |
Gratis optiesLiever even gebruikmaken van de gratis opties? We hebben je er graag bij:
|
 |
