Schoonheid heeft haar prijs

Zware metalen die in algemeen gangbare cosmetica zitten, maken borstkankercellen agressiever en moeilijker te behandelen.

Langdurige blootstelling aan minieme hoeveelheden van het zware metaal cadmium uit de lucht, het water en ons eten – en uit vele dagelijks gebruikte cosmetische producten – kan het ontstaan van borstkanker stimuleren. Ook kan deze daardoor agressiever worden, zo bracht nieuw onderzoek aan het licht. Recente studies van de Dominican University of California hebben aangetoond dat langdurige blootstelling borstkankercellen agressiever en kwaadaardiger maakt.

Cellen die voortdurend worden blootgesteld aan cadmium brengen een hoger gehalte van het eiwit SDF-1 tot expressie. Dit is in verband gebracht met invasieve tumoren en de uitzaaiing van kanker, doordat de tumorcellen de barrière van het buitenste weefsel van de borst passeren. Dit nieuwste bewijs voedt al bestaand bewijs dat cadmium een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van borstkanker. Toch is dit het eerste grote onderzoek dat aantoont dat dit effect ook wordt bereikt door chronische blootstelling aan lage gehaltes.

Borstkanker ontstaat als cellen van het epitheel van de borst abnormaal gaan groeien. Vaak gebeurt dat als de celgroei verandert door circulerende hoeveelheden oestrogeen en gestimuleerd wordt door borst-oestrogeenreceptoren. Cadmium gedraagt zich als een hormoonverstorende factor door de werking van oestrogeen na te bootsen en de normale werking van oestrogeen te verstoren.
Tot dusver begrijpen de Californische onderzoekers niet precies wat de rol van cadmium is. ‘We onderzoeken nog of het het cadmium is dat kanker veroorzaakt of dat het de kanker is die cadmium aantrekt’, aldus Maggie Louie, wetenschappelijk hoofdmedewerker biochemie, de auteur van de studie die haar bevindingen presenteerde op de jaarvergadering van de American Society for Biochemistry and Molecular Biology in San Diego in 2012.

In het onderzoek van Louie vertoonden borstkankercellen die langdurig werden blootgesteld aan cadmium een verhoogd vermogen de buitenste barrière van het borstweefsel te passeren – een klassiek teken van de eigenschap van een kankercel om uit te zaaien.
Het probleem is, aldus Louie, dat we dagelijks blootstaan aan minieme hoeveelheden van dit zware metaal. ‘Uit ons onderzoek blijkt dat zelfs heel kleine concentraties bij langdurige blootstelling de groei van borstkankercellen stimuleren.’
Het zware metaal, dat wordt gewonnen als bijproduct bij de delving en raffinage van zink-, lood- en kopererts, vindt zijn weg naar ons water, lucht en voedsel. Het wordt aangetroffen in de rotsen waar mijnbouw plaatsvindt om fosfaat voor kunstmest te winnen. Ook zit het in oplaadbare batterijen en sigarettenrook. De uitstoot van cadmium in de atmosfeer is fors gestegen doordat producten die dit bevatten gewoon worden weggegooid als huisvuil in plaats van ze te recyclen 1.

Verschijnselen
Het inhaleren van sigarettenrook en passief roken zijn een van de voornaamste bronnen van cadmium, maar cosmetica zijn een andere belangrijke bron. Veel gangbare merken bevatten een mengsel van giftige zware metalen, waaronder cadmium, zo bleek onlangs uit laboratoriumanalyses.

Recentelijk verscheen een internationaal rapport over cosmeticamerken van de hand van de Canadese milieu-organisatie Environmental Defence. Hiervoor werden 49 populaire make-upproducten onderzocht. Cadmium werd aangetroffen in meer dan de helft van de 49 populaire make-upproducten, waaronder foundation, poeder, camouflagesticks, rouge, eyeliner, oogschaduw, lipgloss en lippenstift. Het hoogste gehalte cadmium zat in de merken NYX Mega Shine lipgloss, Cover Girl Perfect Point Plus eyeliner en Cover Girl Ultimate Finish vloeibare make-up. Ook Clinique Stay True foundation, Laura Mercier Secret Camouflage en l’Oréal Bare Naturale mascara bleken cadmium te bevatten.
Zeven van de acht zware metalen waarop werd getest, werden gevonden in nagenoeg alle 49 populaire producten, op één na: Annabelle Mineral Pigment Dust (Solar).

Dit zijn alarmerende uitkomsten als je in aanmerking neemt hoe veel make-up een vrouw doorgaans gebruikt. Volgens een Amerikaans rapport uit 2004 van de Environmental Working Group (EWG) gebruikt de doorsneevrouw ongeveer twaalf make-upproducten per dag, die in zijn totaliteit 168 aparte ingrediënten bevatten. Een kleine rekensom leert dat een op de dertien vrouwen blootstaat aan stoffen die mogelijk of zelfs met zekerheid carcinogeen zijn. Bovendien ontdekte de EWG dat ten minste 146 cosmetische producten bestanddelen bevatten die verontreinigd zijn, zoals het van kanker verdachte cadmium.

Hoewel alle zware metalen uit het Environmental Defence Report schadelijke effecten hebben, geldt dat in het bijzonder voor cadmium, lood en arseen. Autoriteiten als de US Food and Drug Administration (FDA) beschouwen cadmium al langere tijd als giftig, en de negatieve effecten op de gezondheid zijn al lang bekend. Canada en Europa hebben cadmium dan ook als opzettelijke toevoeging aan cosmetica verboden.
Toch is het net als in de VS niet verboden als het onopzettelijk als verontreiniging van de gebruikte grondstoffen aanwezig is, of ontstaat als bijproduct tijdens fabricage of bij afbraak van bepaalde bestanddelen. Omdat cadmium en andere zware metalen van nature in de grond en in rotsgesteente zitten – en in veel pigmenten en andere grondstoffen die in cosmetica worden gebruikt – beschouwt men het als onvermijdelijk dat ze ook in het eindproduct zitten. Canada – maar niet de VS – heeft ‘eindnormen’ gesteld, het maximale grensgehalte voor verontreiniging met cadmium. Geen van de door de Environmental Defence geteste producten – waaronder die met de hoogste gehaltes – overschreed die Canadese limiet.

De Amerikaanse belangenorganisatie Campaign for Safe Cosmetics heeft een beroep gedaan op toonaangevende cosmeticafabrikanten om schoon schip te maken en de etikettering op de producten transparanter te maken, vooral waar het zware metalen betreft, en om uiteindelijk de samenstelling van hun producten te veranderen.

Andere negatieve kanten
Het onderzoek van Louie naar cumulatieve blootstelling aan cadmium heeft nog meer consequenties. Nieuw onderzoek wijst uit dat vrouwen die grote hoeveelheden brood, aardappelen en wortels eten hun risico op kanker ook met 30 procent verhogen. Dat komt doordat dit soort groente hoogstwaarschijnlijk verontreinigd is met cadmium uit kunstmest.

Granen en wortelgroenten als knolraap, pastinaak en peen – die in aarde groeien – hebben het hoogste gehalte. Zweedse onderzoekers, die twaalf jaar lang het voedingspatroon en de gezondheid onderzochten van meer dan 55.000 vrouwen, ontdekten dat het risico het grootst was bij vrouwen met een normaal gewicht. Mogelijk was dat omdat in hun geval het cadmium verhoudingsgewijs een groter deel van hun lichaam aantastte2.
Uit dit onderzoek, in combinatie met dat van Louie, valt af te leiden dat vrouwen die bovengenoemd voedsel eten en regelmatig make-up gebruiken een aanmerkelijk hoger risico op borstkanker hebben.

Behalve met kanker is cadmium ook in verband gebracht met osteoporose. Uit onderzoek blijkt dat langdurige blootstelling aan cadmium, zelfs in lage doses – de botdichtheid kan verminderen, het risico op breuken verhoogt en ook kan leiden tot het inzakken van wervels. In een Belgisch onderzoek bleken vrouwen die het dubbele van het normale cadmiumgehalte in hun urine hadden een 73 procent hoger risico op breuken te hebben. Bij mannen was dat risico bij hetzelfde gehalte 60 procent hoger. Evenals bij het borstkankeronderzoek blijkt hieruit dat de schade ook optreedt bij langdurige blootstelling aan lage doseringen 3.

Eerder al is chronische blootstelling aan lage doses cadmium in verband gebracht met depressie, nierziekte, hoge bloeddruk, leveraandoeningen en zenuw- en hersenschade.

Lynne McTaggart

1 Br Med Bull, 2003; 68: 167-182
2 Cancer Res, 2012; 72: 1459-1466
3 Lancet, 1999; 353: 1140-1144
 

Hoe u blootstelling kunt vermijden

  • Stop met roken. Sigaretten zijn wellicht de grootste bron van cadmium.
  • Gebruik ‘milieuvriendelijke’ en ‘natuurlijke’ cosmetica. Probeer merken als Dr Hauschka, Aveda, Aubrey Organics en Neways. Vele zogenaamde natuurlijke cosmetica zijn niet helemaal vrij van chemicaliën, maar in elk geval bevatten ze minder daarvan.
  • Maak matig gebruik van cosmetica. Vraag u af hoe veel make-up u elke dag werkelijk wilt gebruiken en of die wel noodzakelijk is.
  • Zorg voor een uitgebalanceerd, biologisch voedingspatroon. Cadmium richt waarschijnlijk meer schade aan als uw lichaam een tekort heeft aan essentiële voedingsstoffen als zink, ijzer, koper, calcium en aminozuren 1.
  • Vermijd voedsel dat als riskant bekendstaat. Daaronder vallen niet-biologisch brood, aardappelen, wortelgroenten en alle bespoten of in bemeste grond geteelde groente en fruit.
  • Vermijd zeevoedsel uit kustwater of zoet binnenwater (vis, schaal- en schelpdieren, maar ook diepzeevissen als zwaardvis en tonijn). Dit is een bekende bron van zware metalen, waaronder cadmium.
  • Doe een ontgiftingskuur. Neem ontgiftingssupplementen met onder meer vitamine A, B-complex en C, selenium en zink.
  • Ontgift uw lichaam van zware metalen. NAC (N-acetylcysteïne, een vorm van het aminozuur L-cysteïne) en MSM (methylsulfonylmethaan) hebben beide bewezen cadmium uit de bloedsomloop te kunnen verwijderen, althans in dierproeven 2.
  • Voeg spirulina toe aan uw voeding. Deze blauwgroene zoetwateralg kent een lange geschiedenis als ontgifter van zware metalen.

1 J Environ Qual, 1988; 17: 175-180
2 Biol Trace Elem Res, 2000; 76:19-30

 

Uit onderzoek blijkt dat zelfs heel kleine concentraties cadmium bij langdurige blootstelling de groei van borstkankercellen stimuleren

De uitstoot van cadmium in de atmosfeer is fors gestegen, doordat producten die dit bevatten gewoon worden weggegooid als huisvuil in plaats van ze te recyclen
 

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Medisch Dossier

De invloed van klanken op je lichaam

Van ziekte en zorg naar gezond gedrag

Het celgeheugen

Hersenen onder hoogspanning

Mediteren tegen dementie

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Medisch Dossier avatar

Over de auteur

Lees meer artikelen van Medisch Dossier