Veel diabetespatiënten gebruiken trouw de medicijnen die hun artsen voorschrijven en doen veel moeite hun bloedsuiker te reguleren. Mona Morestein vertelt ons over allerlei bekende en minder bekende supplementen die u kunnen helpen deze ziekte beter de baas te worden.

Veel diabetespatiënten die een conventionele behandeling krijgen, slikken geen supplementen. De medische wereld zendt dubbele boodschappen uit over het nut ervan. Zo heeft de Amerikaanse Diabetesvereniging (ADA), de grootste organisatie in de VS die zich met diabeteszorg bezighoudt, een nogal vreemde kijk op supplementen.

Aan de ene kant sponsort de vereniging een zeer gerespecteerd ‘peer-reviewed’ tijdschrift (Diabetes Care), waarin geregeld publicaties verschijnen over onderzoeken naar de voordelen van supplementen, vitaminen, mineralen, nutraceuticals (medicinale voedingssupplementen) en botanische supplementen (van kruiden of andere plantaardige bronnen).

Aan de andere kant schrijft ADA over hoe ze tegen het gebruik van supplementen aankijkt het volgende: ‘Er is geen duidelijk bewijs dat mensen met diabetes die geen onderliggende vitamine- of mineraaltekorten hebben, baat hebben bij vitamine- of mineralensupplementen. Ook is er geen bewijs voor het gebruik van kaneel of andere kruiden en supplementen bij de behandeling van diabetes.’

In tegenstelling tot deze verklaring zijn er vele studies die de positieve effecten van supplementen voor diabetespatiënten aantonen. U leest hier waarom supplementen deel horen uit te maken van een doeltreffend diabetesprotocol.

Antioxidanten

In het lichaam van een diabetespatiënt kan schade ontstaan door jarenlange hoge bloedsuikerspiegels. Die schade kan via biochemische processen, die te maken hebben met oxidatieve stress, tot diabetische complicaties leiden. Suppletie met antioxidanten kan uw lichaam helpen deze ongeremde oxidatieve schade een halt toe te roepen.

Tekorten

Veel westerse mensen, dus ook diabetespatiënten, hebben tekorten aan bepaalde voedingsstoffen. Hoge bloedsuikerwaarden kunnen, via de nieren, zorgen voor extra verlies van allerlei voedingsstoffen, zoals zink, chroom en magnesium. Ook bepaalde medicijnen, zoals metformine en protonpompremmers (bijvoorbeeld omeprazol), kunnen tekorten veroorzaken, doordat het spijsverteringskanaal daardoor minder voedingsstoffen kan opnemen. Daarnaast hebben veel mensen met diabetes type 2 jarenlang ongezond gegeten; vaak bevatte hun voeding te weinig essentiële vetzuren, vitamine D3 en andere voedingsstoffen.

Betere regulatie bloedglucosewaarden

Van sommige supplementen is aangetoond dat ze bijdragen aan het verminderen van de insulineresistentie op celniveau, en dat ze ervoor zorgen dat de glucose makkelijker door de cel kan worden opgenomen.

Uit studies blijkt dat supplementen kunnen bijdragen aan een verlaging van de nuchtere bloedsuiker (de bloedsuiker voordat iemand ’s morgens gegeten heeft), de bloedsuiker na de maaltijd, het HbA1c-gehalte (een indicatie voor de gemiddelde bloedsuikerspiegel gedurende een aantal weken), het cholesterol en de triglyceriden.

Supplementen kunnen ook het aantal hypo- en hyperglycemieën (te lage en te hoge bloedsuikerspiegels) verminderen.1-3
Minder hongergevoel. Sommige supplementen helpen heel goed tegen de constante zin in eten, vooral in koolhydraten.

Meer energie en betere stemming

Voedingsstoffen kunnen uw stemming en energie op verschillende manieren verbeteren. Als u de hele dag wisselende bloedsuikerspiegels hebt, kan dat irritatie en wisselende stemmingen veroorzaken. Dan voelt u zich het slachtoffer van diabetes en dat kan uw gevoel van eigenwaarde negatief beïnvloeden.

Voedingsstoffen kunnen u meer energie geven, doordat ze uw cellen van alles voorzien wat nodig is om goed te werken.
Voedingsstoffen zoals omega-3 olie en biologisch beschikbaar foliumzuur zijn allebei in verband gebracht met minder angst en depressie.4,5
Als een patiënt gezonder eet, geen hongergevoel heeft, zich energiek en opgewekt voelt, en geen hoge glucosewaarden heeft, is hij bovendien beter en sneller in staat af te vallen.

In Finland komt per hoofd van de bevolking meer diabetes type 1 voor dan in de rest van de wereld. Vandaar dat Finse onderzoekers uitgebreid onderzoek hebben gedaan naar supplementen die jonge kinderen kunnen gebruiken om de kans te verkleinen dat ze diabetes type 1 ontwikkelen. In deze studies komen twee voedingsstoffen duidelijk naar voren: vitamine D3 en visolie.6,7
Ook blijken probiotica te helpen om de bloedsuiker te reguleren.8

Elke diabeet zou een goed multivitamine- en mineralensupplement moeten gebruiken, en ook vitamine D3, probiotica, niacinamide (een vorm van vitamine B3), omega-3 vetzuren, vanadium en kalium.
Maar er zijn ook een heleboel minder bekende supplementen die u kunnen helpen uw diabetes de baas te worden. Kijk op pagina 51 welke dat zijn.

Alfaliponzuur

Als Mona Morestein maar één supplement aan een diabetespatiënt mocht voorschrijven, zou dat alfaliponzuur zijn. Dit water- en vetoplosbare antioxidant blijkt de insulinegevoeligheid en de glucosestofwisseling bij patiënten met diabetes type 2 te verbeteren.9,10 Ook wijst onderzoek uit dat het complicaties van diabetes in de zenuwen, ogen en nieren kan voorkomen.11,12

Alfaliponzuur wordt verkocht als ALA of R-ALA. De gewone alfaliponzuur (ALA) bestaat voor de helft uit S-alfaliponzuur en voor de andere helft uit R-alfaliponzuur. Maar alleen de R-alfaliponzuur is actief in het lichaam, dus dat is de vorm die u moet gebruiken. Als op een potje alfaliponzuur staat dat elke capsule 300 mg ALA bevat, bevat het dus slechts 150 mg R-ALA die actief werkt. Als er op potje R alfaliponzuur staat dat elke capsule 300 mg bevat, betekent dat 300 mg actief werkende R-ALA. Dus koop een product waarop R-alfaliponzuur of R-ALA staat, en niet alfaliponzuur (of ALA).

Benfotiamine

Deze vetoplosbare vorm van thiamine (of vitamine B1) blijkt de vorming van versuikerde eiwitten (AGE’s: advanced glycation endproducts), die verband houden met diabetische complicaties, te verminderen.13

Benfotiamine wordt beter opgenomen dan de wateroplosbare thiamine, en het verhoogt de productie van thiaminepyrofosfaat, dat schade door glucose voorkomt. Het blijkt retinopathie, nefropathie en neuropathie (respectievelijk schade aan de ogen, nieren en zenuwen) te verminderen.14-17

N-acetylcysteïne (NAC)

NAC is ook een waardevol en goedkoop neutraceutical: het fungeert als antioxidant en kan zo de insulineresistentie verminderen en daardoor oxidatieve schade door glucose voorkomen.18 Het blijkt vooral de ogen te beschermen tegen diabetische retinadegeneratie (netvliesschade door diabetes),19 en het beschermt ook nier- en huidcellen tegen beschadiging als gevolg van diabetes.20

Acetyl-L-carnitine

Uit onderzoek is gebleken dat dit voedingssupplement pijn verlicht en bepaalde symptomen van neuropathie bij diabetespatiënten vermindert.21
Ik schrijf acetyl-L-carnitine voor aan al mijn diabetespatiënten die een vorm van neuropathie hebben.

Taurine

Taurine is een goedkoop aminozuur dat onvoldoende benut wordt als supplement bij diabetes. Taurine voorkomt glycosylering (versuikering) van eiwitten. Het is het belangrijkste aminozuur in het hart en helpt de galblaas om vetten beter te verteren. Taurine blijkt een krachtig bloedglucoseverlagend middel, dat het effect van insuline kan versterken. Uit een studie waarin diabetespatiënten taurine kregen, bleek dat ze een maand lang minder insuline hoefden te gebruiken om een hypoglykemie te voorkomen. Ook hadden patiënten lagere cholesterol- en triglyceridewaarden, nadat ze taurine hadden genomen.22,23

Sulforafaan

Deze antioxidant zit in kruisbloemige groenten, zoals broccoli. Dat sulforafaan kanker bestrijdt, is goed gedocumenteerd, maar daarnaast blijkt het ook de nuchtere bloedsuiker en HbA1c bij obese patiënten met diabetes type 2 te verlagen.24 Het kan diabetici beschermen tegen beschadiging van de bloedvaten door oxidatieve stress, en zo diabetische complicaties voorkomen.25

L-carnosine

Dit product kan mogelijk de insulineresistentie verbeteren en de kans op diabetescomplicaties verminderen.26

Gymnema sylvestre

In de ayurvedische geneeskunde wordt Gymnema ook wel gurmar of ‘suikervernietiger’ genoemd. Het blijkt keer op keer heilzaam te zijn voor mensen met diabetes. Het belangrijkste actieve bestanddeel van de plant is waarschijnlijk gymnemic-zuur. Uit analyse blijkt dat dit kan helpen de glucosewaarden in het bloed te verlagen en de glucoseopname vanuit de darmen te blokkeren. Het blijkt ook de vetophoping in de lever en in het bloed te voorkomen, en het lichaamsgewicht te verlagen.27

Ik raad mijn patiënten meestal capsules aan, en soms de vloeibare vorm.

Kaneel

Cinnamomum cassia en zijn broertje C. burmanii zijn de twee soorten kaneel die het beste werken voor diabetespatiënten. Talloze studies hebben aangetoond dat kaneel de maaglediging vertraagt en de postprandiale glucosewaarden (d.w.z. de bloedsuiker na de maaltijd) verlaagt.
Het verlaagt de glucosewaarden bij patiënten met diabetes type 2 die hun bloedsuiker slecht kunnen reguleren. Het kan ook bijdragen aan het verlagen van insulinewaarden, de bloeddruk en HbA1c, en de vorming van AGE’s verminderen, die verband houden met chronische ontstekingsziekten.28

Berberine

Uit een toonaangevende studie bij mensen bleek dat berberine de effecten van metformine bij diabetespatiënten evenaart. In de verkennende studie werd duidelijk dat berberine de opname van glucose uit het bloed stimuleerde, de bloedsuiker verlaagde en de insulineresistentie verminderde.

Berberine is een antioxidant, het kan de bètacellen van de alvleesklier versterken en voorkomen dat de lever te veel glucose produceert.29,30
De dosering is echter lastig, want een hoge dosering kan problemen geven in de dunne darm. Ik adviseer patiënten om de dosis langzaam op te voeren en de pil meteen na de maaltijd in te nemen, dus als er al voedsel in de maag zit.

Bosbes-extract

Bosbes is rijk aan anthocyanoside bioflavonoïden. Er is onderzoek gedaan naar de werking bij diabetes en de vrucht bleek een duidelijke verbetering in de glykemische respons te geven, waardoor zowel de glucose- als de insulinewaarden na de maaltijd daalden.31 Uit dierstudies blijkt dat het ook de cholesterol- en triglyceridewaarden kan verbeteren.32

Groene thee-extract

Groene thee bevat de bioflavonoïde EGCG (epigallocatechine-3-gallaat). Uit onderzoek blijkt dat deze stof een veilig en effectief antioxidant is.
In klinische studies bleek groene thee het risico op het ontstaan van diabetes type 2
te verkleinen. Bij patiënten met diabetes type 2 kan het de glucosetolerantie verbeteren, de glucoseproductie door de lever verlagen en de glucoseopname verbeteren.

Van groene thee wordt ook gezegd dat het een beschermende werking heeft tegen diabetische retinopathie en dat het een rol speelt in het voorkomen van atherosclerose (slagaderverkalking).33 U kunt het extract slikken, maar het helpt ook om biologische groene thee te drinken.

Kurkuma-extract

Dit knalgele stofje dat uit de specerij kurkuma gewonnen wordt, blijkt een duidelijke remmer van reactieve zuurstofsoorten die celschade door oxidatie bevorderen. In laboratoriumstudies blijkt dat kurkuma de bloedwaarden van moleculen die bij ontsteking betrokken zijn verlaagt, zoals tumornecrosefactor-alfa, die insuline-resistentie veroor-zaakt, en NF-kB, een eiwit dat de productie van cytokinen stimuleert.34,35
Kurkuma blijkt verder de functie van de bètacellen in de alvleesklier te versterken en de bloedsuiker, HbA1c en insulineresistentie te verlagen.36,37

Omdat uw lichaam het niet goed uit uw voeding kan opnemen, en zwarte peper een betere opname ervan stimuleert, bevatten de meeste kurkuma-supplementen ook zwarte peper.

Ginkgo biloba

Deze plant is in verband gebracht met een kleiner risico op dementie en cognitieve achteruitgang. Maar ze blijkt ook de bloedstolling te verminderen en verbetert bij diabetespatiënten met retinopathie de retina- en nierfunctie.38
Dit botanische supplement is een waardevolle aanvulling op een supplementenprotocol voor diabeten, maar patiënten die bloedverdunnende medicijnen gebruiken of mensen met hemofilie (een zeldzame afwijking in de bloedstolling) mogen het niet gebruiken.

Knoflook

Knoflook blijkt bij patiënten met diabetes type 2 de nuchtere bloedsuiker en de fructosamine-, cholesterol- en triglyceridewaarden te verbeteren.39
Ik moedig patiënten aan om bij het koken geregeld knoflookpoeder en knoflooktenen te gebruiken.

Amerikaanse en Aziatische ginseng

Ginseng blijkt in onderzoek de nuchtere bloedsuiker, de Hb1Ac en het lichaamsgewicht te verlagen, en de stemming te verbeteren.40-42
Sommige mensen kunnen na verloop van tijd hormonale bijwerkingen krijgen als ze ginseng gebruiken. Als u daar iets van merkt, kunt u het beste contact opnemen met uw arts.

Momordica charantia (of sopropo, balsem-peer of bittermeloen)

Deze plant uit de komkommerfamilie, die u vooral in Aziatische winkels vindt, staat erom bekend de glucosetolerantie van diabetespatiënten te verbeteren en de Hb1Ac in het bloed te verlagen.43
U kunt het beste een extract gebruiken.

Heilige basilicum

Dit kruid (niet dezelfde plant als gewone basilicum) blijkt de nuchtere glucose en glucosewaarde na de maaltijd te verlagen.44

Met toestemming van de uitgever overgenomen uit: Master your diabetes: a comprehensive, integrative approach for both type 1 and type 2 diabetes (Chelsea Green Publishing, 2017)

Literatuur
1. Indian J Med Res, 2007; 126: 471–4
2. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids, 1998; 58: 257–63
3. Exp Mol Med. 2012;44:665–673
4. Nutr Clin Pract, 2011; 26: 409–25
5. J Psychopharmacol, 2005; 19: 59–65
6. JAMA, 2007; 298: 1420–8
7. Diabetes, 2012; 61: 175–8
8. PLoS One, 2015; 10: e0132121
9. Free Radic Biol Med, 1999; 27: 309–14
10. Arzneimittelforschung, 1995; 45: 872–4
11. Diabetes, 2004; 53: 3233–8
12. Rev Diabet Stud, 2009; 6: 230–6
13. Diabetes Care, 2006; 29: 2064–71
14. Nat Med, 2003; 9: 294–9
15. Diabetes, 2003; 52: 2110–20
16. Diabetes Care, 2012; 35: 1095–7
17. Int J Clin Pharmacol Ther, 2005; 43: 71–7
18. J Basic Clin Physiol Pharmacol, 2006; 17: 245–54
19. Mol Biol Rep, 2012; 39: 3727–35
20. Diabetes, 2003; 52: 499–505
21. Diabetes Care, 2005; 28: 89–94
22. Amino Acids, 2012; 42: 1529–39
23. Exp Mol Med, 2012; 44: 665–73
24. Sci Transl Med, 2017; 9: eaah4477
25. Pharm Biol, 2016; 54: 2329–39
26. Amino Acids, 2016; 48: 1131–49
27. J Sci Food Agric, 2014; 94: 834–40
28. Ann Fam Med, 2013; 11: 452–9
29. Metabolism, 2008; 57: 712–7
30. Acta Pharm Sin B, 2012; 2: 327–34
31. J Nutr Sci, 2013; 2: e22
32. Nutrition, 2017; 41: 107–12
33. Molecules, 2017; 22: 849
34. Int J Med Sci, 2013; 10: 337–81
35. Nutr Metab, 2008; 5: 17
36. Diabetes Care, 2012; 35: 2121–7
37. Evid Based Complement Alternat Med, 2013; 2013: 636053
38. Exp Clin Cardiol, 2005; 10: 85–7
39. Food Nutr Res, 2017; 61: 1377571
40. Coll Antropol, 2012; 36: 1435–40
41. J Ginseng Res, 2017; 41: 589–94
42. Diabetes Care, 1995; 18: 1373–5
43. Nutr J, 2015; 14: 13
44. Evid Based Complement Alternat Med, 2017; 2017: 9217567

Een langere honeymoonfase

Wie diabetes type 1 krijgt, begint meteen met insuline spuiten. Vaak volgt al snel een periode waarin minder insuline (of zelfs geen) nodig is en waarin het veel eenvoudiger is om de bloedsuiker te regelen. Die periode heet de honeymoonfase. Het lijkt alsof de alvleesklier weer gaat werken, en deze fase kan weken, maanden of zelfs jaren duren.

Er is onderzoek gedaan naar supplementen die deze honeymoonfase kunnen verlengen. Ze werken natuurlijk het beste in combinatie met de juiste voeding en een gezonde leefstijl. Niacinamide bijvoorbeeld, alleen of in combinatie met vitamine E, blijkt de honeymoonfase te kunnen verlengen.1
Hoewel we meestal 900 mg niacinamide per dag aanbevelen, werd in één onderzoek een dagelijkse dosis van 25 mg per kg lichaamsgewicht gebruikt, en de dosering van vitamine E was 15 mg per kg lichaamsgewicht. Dus als een kind 25 kg weegt en we deze methode gebruiken, zouden we slechts 625 mg niacinamide en 375 mg vitamine E per dag moeten voorschrijven: nog niet de helft van de standaarddosering.

Overleg met een integratieve arts over de dosering die het beste bij u of uw kind past. En gebruik geen niacine, een andere vorm van vitamine B3.

Literatuur
1. Eur J Endocrinol, 2004; 150: 719–24