Een veelzijdig verhaal over (bijna) alles wat ons beweegt

Steven van de Vijver en Martin Brester

In het boek De gespierde mens geven huisarts Steven van de Vijver en schrijver en journalist Martin Brester interessante informatie over de veelzijdigheid van onze spieren, waarvan we er 583 hebben.

Het boek is verkrijgbaar in de Medisch Dossier boekshop >>>

Spieren zitten vrijwel overal in ons lichaam en zonder spieren kunnen we niet leven. Ze bepalen bijna de helft van ons lichaamsgewicht. We merken pas goed hoezeer we ze nodig hebben als er iets mis is. Denk hierbij aan spierpijn, een blessure of ernstiger, een spierziekte.

Een spier is een soort weefsel dat bestaat uit spiercellen die kunnen samentrekken en ontspannen. Hierdoor zijn we in staat een gedeelte van ons lichaam te laten bewegen. Er bestaan drie soorten spierweefsel: glad spierweefsel waarover je geen actieve controle hebt (bijvoorbeeld spieren rond je maag en darmen); dwarsgestreept spierweefsel (heeft een essentiële functie in het bewegen van botten en gewrichten) en hartspierweefsel (vormt het hart).

De kaak, de bovenbeenspier en de bilspier zijn de sterkste spieren in ons lichaam en de spier die de meeste kracht kan leveren is de kuitspier. Dat moet ook wel want sinds we als menselijke soort van vier op twee benen zijn gaan lopen, gebruiken we de kuitspieren voortdurend om het gehele lichaam te dragen en te verplaatsen.

Tijdens de coronapandemie hebben velen van ons ingezien hoe belangrijk het is om in beweging te blijven. Volgens de auteurs hebben we het ‘op een lopen gezet’. Vooral in de leeftijdsgroep 20 tot 50 jaar trokken ruw geschat zo’n 2,5 miljoen Nederlanders de hardloopschoenen aan. En dat is prima, als je maar wel beseft dat een gezond gebruik van de spieren nauw luistert. Lopen is zwaartekracht overwinnen en dat zorgt voor een flinke belasting van onze botten en gewrichten. Ook onze heupen en onderste ledematen krijgen het vooral tijdens het hardlopen zwaar te verduren, wat vraagt om een stevige ondersteuning. Om blessures te voorkomen, is het belangrijk om een goed trainingsschema te maken en de loopbeweging zo te perfectioneren dat deze weinig kracht, moeite en inspanning kost.

Veel minder belastend is zwemmen, omdat je bijna alle grote spiergroepen gebruikt zónder de schokbelasting waarmee je bij hardlopen te maken hebt.

Een ander belangrijk aandachtspunt bij sporten valt onder het thema voeding en spijzen. Door goed, gezond en uitgebalanceerd te eten zijn ongemakken als hongerklop, steken in de zij of een klotsende buik te voorkomen. Een gouden tip hierbij is: ‘Kijk naar wat je van je lichaam vraagt en welke voedingsstoffen daarbij horen.’

Uitgebreid aandacht besteden de auteurs ook aan de spieren die gebruikt worden bij seks. Zo spelen hierbij onder andere de bekkenbodemspieren een voorname rol. En hoe belangrijk zijn zij dus voor het voortbestaan van onze soort! Ook de baarmoeder is voor dit doel een unieke spier. Wij brengen 280 dagen door in deze spier, voordat we worden geboren. Er is geen andere spier die in korte tijd zo kan groeien!

Aan bod komt ook het spiergebruik van voetballers, schaatsers, wielrenners, vechtsportbeoefenaars, (ballet)dansers en musici. Bij deze laatsten komen vaak blessures voor door het te lang in een ‘foute’ houding zitten.
En ook de zieke spier wordt niet vergeten. Spierziekten hebben vaak niet alleen met de spier zelf te maken, maar ook met de zenuwen die de spier aansturen. De complexe interactie tussen spier en zenuwen is het terrein van de neuroloog. Helaas kan een gezonde levensstijl in veel gevallen een spierziekte niet voorkomen. Bijna altijd draait het hierbij om genetica, is de huidige veronderstelling.

‘Sneller, hoger en sterker’ is de titel van het laatste hoofdstuk en de vraag die hierbij hoort is: ‘Hebben we te maken met progressie of obsessie?’ De sportverslaving bigorexia ligt bij topsporters voortdurend op de loer. Dit houdt in dat je je spieren als het ware ziek traint. In competities op het hoogste niveau worden de spieren steeds fanatieker gebruikt. Een spierbeweging van een honderdste van een seconde maakt het verschil tussen een wedstrijd winnen of verliezen. En continu presteren onder hoge druk levert stress op, wat direct effect heeft op de spieren.

Samenvattend kan ik zeggen dat De gespierde mens voor iedereen die gezond wil bewegen niet alleen veel boeiende informatie oplevert, maar ook zeker stof tot nadenken.

Door: Josée Janssen