Onlangs verscheen er een onderzoek waaruit bleek dat veel voedsel in de Nederlandse supermarkten bestrijdingsmiddelen bevat die kunnen leiden tot gezondheidsproblemen bij mensen. Het onderzoek is gedaan door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Welke gezondheidsproblemen kun je oplopen door het eten van deze vervuilde voeding? Wat kun je ertegen doen?  

In ongeveer de helft van nectarines, druiven en perziken in Nederlandse winkels zitten chemische bestrijdingsmiddelen. Deze stoffen staan erom bekend dat ze de hormoonhuishouding kunnen verstoren. Helaas zijn deze middelen ook aangetroffen op andere fruitsoorten, groenten, kruiden, zaden, granen, aardappelen en noten. Uit het NVWA-onderzoek blijkt dat 20 procent van de onderzochte producten die in Nederland worden verkocht, hormoonverstorend gif bevatten. 

De gebruikte gifsoorten worden vaak in verband gebracht met onvruchtbaarheid, aangeboren afwijkingen, overgewicht, diabetes, ADHD en autisme. De bestrijdingsmiddelen zijn vooral voor zwangere vrouwen en baby’s een direct gevaar. 

Europese Commissie laks

Sinds 2009 geldt in Europa de verordening dat de consument uit voorzorg niet mag worden blootgesteld aan stoffen die de hormoonbalans kunnen verstoren. In de praktijk blijkt dat de Europese Commissie weinig aanstalten maakt om deze verordening te handhaven. Zo is er nog altijd geen verplichte test die pesticiden testen op hormoongif. Op dit moment zijn er nog altijd 500 pesticiden niet onderzocht. Het Pesticide Action Network (PAN) heeft 24 bestrijdingsmiddelen op ons voedsel geteld, die de hormoonbalans kunnen verstoren. 

Analyserapport

Een visuele weergave van het PAN-rapport legt bloot dat de hormoonverstorende bestrijdingsmiddelen vooral op producten van buiten de EU zitten.1,2. Stampvol gif zitten: papaja’s uit Brazilië, ramboetans uit Thailand, kousenband uit de Dominicaanse Republiek, pomelo’s uit China en rijst uit India. De geteste voedingswaren uit Nederland kwamen goed uit de bus. Bij producten uit Spanje was het meestal weer foute boel. Opvallend is dat Nederlandse komkommers relatief vaak vervuild waren. Het gevaar schuilt ook in het feit dat vele producten meerdere pesticiden bevatten zoals de alom geprezen gojibessen4 en nectarines.2 Dagelijks kom je op deze manier in aanraking met diverse gifsoorten. 

Biologisch 

Het beste kunnen wij kiezen voor biologisch voedsel. Volgens studies kan het overschakelen naar een biologisch voedingspatroon ervoor zorgen dat er amper tot geen bestrijdingsmiddelen in de urine zijn te meten.3,4 Dat gezegd hebbende, is biologisch voedsel ook niet heilig. Biologisch is namelijk niet hetzelfde als onbespoten. In de biologische landbouw zijn ook bestrijdingsmiddelen toegestaan, maar geen synthetische.5,6 Een groot voordeel is dat biologische bestrijdingsmiddelen vele malen minder toxisch zijn en niet verstorend werken op de hormonale balans.7,8 Gelukkig blijkt in Europa 99,3 procent van de biologische producten vrij te zijn van bestrijdingsmiddelen of binnen de veilige marge te vallen.9 

Wat kun je zelf doen?

Op dit moment zijn ruim 900 bestrijdingsmiddelen toegestaan voor gebruik op levensmiddelen.10 Volgens de Europese voedselwaakhond EFSA is 53,3 procent van de producten in de supermarkt vrij van bestrijdingsmiddelen.11 Dat betekent dat 46,7 procent wel bestrijdingsmiddelen bevat en 2,8 procent zelfs over de ‘veilige’ limieten heengaat. Gelukkig kun je het zekere voor het onzekere nemen en de bestrijdingsmiddelen er grotendeels afwassen: 

Wassen met een base zoals natriumbicarbonaat: het 12–15 minuten laten weken van fruit in natriumbicarbonaat kan verschillende soorten bestrijdingsmiddelen met 80 procent of meer doen afnemen.12 

Wassen met een zuur zoals azijn: een 10 procent verdunning met water kan enkele bestrijdingsmiddelen op tomaten met 43 tot 92 procent verminderen.13 Een zwak zuur zoals waterstofperoxide (H2O2) kan bestrijdingsmiddelen op bloemkool met 17 tot 32 procent doen afnemen.14 

Wassen met koud water: belangrijk is wel dat hierbij een zachte borstel wordt gebruikt om effectief te zijn.15 Het weken van groenten in koud water is met een afname van slechts 12 procent van de bestrijdingsmiddelen niet echt effectief.16 

Schillen: hoewel schillen effectief kan zijn voor het verwijderen van bestrijdingsmiddelen17, is het ook zonde omdat met de schil vele waardevolle voedingsstoffen verloren gaan.18 

Blancheren: dit betekent het voedsel heel kort blootstellen aan kokend water, waarna het in koud water wordt gedompeld. Met deze techniek neemt de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen gemiddeld met meer dan 50 procent af.19 

Koken: het koken van fruit kan de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen tussen de 40 en 90 procent laten afnemen volgens onderzoekers.20 Helaas kan het ook zorgen voor afname van de hoeveelheid vitamine C.21 

Zoutoplossing: wassen in een oplossing van keukenzout (natriumchloride, NaCl) kan voor een flinke afname van bestrijdingsmiddelen zorgen.22 Geadviseerd wordt een oplossing van 5–10 procent natriumchloride in water gedurende 15 minuten. 

Bevriezen: opvallend is dat sommige bestrijdingsmiddelen afnemen door blootstelling aan kou.23 De vriezer kan voor afname zorgen, maar deze methode is volgens de onderzoekers minder effectief dan de bovengenoemde methodes. 

Ozon
Spoelen met ozonwater kan de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen flink doen afnemen. Wanneer groenten of fruit 15 minuten lang worden blootgesteld aan ozon, neemt de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen met bijna 100 procent af.24-26 Ozon rekent niet alleen af met bestrijdingsmiddelen, het kan ook micro-organismen doden die voedsel doen verouderen.27,28 Hierdoor blijft voedsel langer eetbaar en hoeft er minder te worden weggegooid.  

Combinatie
Een combinatie van de hierboven genoemde methoden werkt het beste.29 Het is eigenlijk van de gekke dat we onze groenten en fruit zouden moeten wassen in warm en koud zuur/basisch water om de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen grotendeels te verwijderen. Daarbij komt nog dat er vaak systemische bestrijdingsmiddelen worden gebruikt die niet op de schil zitten, maar in het gehele gewas.30 Gelukkig wordt het gebruik van deze middelen steeds meer aan banden gelegd.31,32 

Van het seizoen
Het beste blijft om groenten en fruit uit eigen tuin te eten. Als dat niet lukt, dan zijn seizoensproducten uit eigen omgeving een goed alternatief. Het zou fijn zijn als de supermarkten een nieuw logo zouden introduceren dat staat voor onbespoten. Veel groenten en fruit in de supermarkt zijn niet bespoten, maar dat valt moeilijk aan de buitenkant te zien. Op deze manier blijft boodschappen doen een vorm van Russische roulette. Hopelijk komt hier in de toekomst verbetering in. 

BRONNEN

1.NVWA. Onderzoek Bestrijdingsmiddelen in Groente en Fruit; 2017
2 https://verhalen.trouw.nl/wp-content/uploads/2019/12/AnalyseNVWAToelichting.pdf
3 Environ Health Perspect. 2006 Feb; 114(2): 260–263
4 Environ Health Perspect. 2008 Apr;116(4):537-42
5 https://www.skal.nl/biologische-teelt-van-gewassen/
6 www.nrc.nl: Bioproducten onbespoten vergeet het maar
7 Int J Environ Res Public Health. 2011 Jun; 8(6): 2265–2303
8 Environ Health. 2017; 16: 111.
9 EFSA Journal 2017;15(4):4791
10 https://toelatingen.ctgb.nl/nl/authorisations
11 https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/170411
12 J. Agric. Food Chem. 2017, 65, 44, 9744-9752
13 J. Braz. Chem. Soc. vol.26 no.10 São Paulo Oct. 2015
14 J Food Sci Technol. 2016 Aug; 53(8): 3312–3319
15 J Sci Food Agric. 2018 Jun;98(8):2857-2870
16 J Food Sci Technol. 2016 Aug; 53(8): 3312–3319
17 Int J Environ Res Public Health. 2017 Aug; 14(8): 833
18 Nutr J. 2004; 3: 5
19 J Food Sci Technol. 2014 Feb; 51(2): 201–220
20 Environ Monit Assess. 2016; 188: 51
21 J Zhejiang Univ Sci B. 2009 Aug; 10(8): 580–588
22 J Agr Res. 2011 Jan; 49: 379-390
23 Food Chem. 1999 Jun;65(4):509-514
24 Food Chem. 2018 Mar 15;243:435-441
25 Environ Monit Assess. 2016 May;188(5):301
26 Food Addit Contam Part A Chem Anal Control Expo Risk Assess. 2016;33(1):128-36
27 J Sci Food Agric. 2015 Mar 15;95(4):662-71
28 J Res Med Sci. 2013 Apr; 18(4): 330–334
29 J Agric Sc 2012; 4 (2)
30 www.huffingtonpost.ca/brent-preston/pesticides-systemics_b_7252650.html?guccounter=1
31 www.greenpeace.org/nl/natuur/321/goed-nieuws-voor-de-bijen/
32 www.rtvdrenthe.nl/nieuws/133968/Minister-Schouten-wil-einde-aan-gebruik-bijengif-neonicotinoiden