Verbinding en gezondheid

Het lijkt onze diepste wens om verbonden te willen zijn. Verbonden met uzelf. Met de ander. Wat we echt nodig hebben is contact, liefde, warmte. Maarten Klatte belicht manieren om verbinding te ervaren én te verdiepen. Zoals – paradoxaal genoeg – de kunst van het ‘loslaten’.

De meeste mensen denken dat ze zijn, wie ze dénken dat ze zijn!
Filosoof en zenleraar Alan Watts gebruikte de uitdrukking skin encapsulated ego, ‘een ego verpakt in huid’, om ons geloof in een afgescheiden zelf te beschrijven. We denken dat we een individuele mind (geest) zijn, gehuisvest in een stoffelijk lichaam. We geloven dat ons bewustzijn de beperkingen en het lot van het lichaam deelt.
Anders gezegd geloven wij: als het lichaam wordt geboren, worden wij geboren. Als het lichaam ziek is, zijn wij ziek. En als het lichaam sterft, dan is dat ook ons einde.
Belangrijk is om te zien dat we niet geboren worden met deze kijk op het leven. De eerste preverbale jaren van ons leven zijn nog vrij van concepten en overtuigingen. Onze ervaring is aanvankelijk niet verdeeld in een ‘ik’ en een ‘ander’. We leven onbevangen, argeloos in verbinding met alles om ons heen. ‘Ik’ en de ‘ander’ is een aangeleerd onderscheid dat die ervaring van eenheid verbreekt.

Huidig paradigma

Het wetenschappelijk materialisme, dat onze huidige cultuurperiode domineert, versterkt het geloof in een afgescheiden zelf. De westerse wetenschap gaat ervan uit dat materie primair is en bewustzijn een afgeleide van materie. Aangezien hier geen enkel bewijs voor is gevonden, rust het fundament van deze wetenschap op niet meer dan een geloof. Het is immers nog steeds onverklaard hoe bewustzijn zou kunnen ontstaan uit materie.
Max Planck, een genie en beroemd wetenschapper op het gebied van natuurkunde, ging uit van het tegenovergestelde: hij beschouwde bewustzijn als primair en materie als een afgeleide daarvan. Ook Albert Einstein deed uitspraken als ‘Deeltjes zijn een functie van het veld.’
Dit soort fundamentele opvattingen over de aard van de werkelijkheid en de nu heersende overtuiging dat we primair uit materie bestaan en afgescheiden zijn van elkaar, heeft een verregaande invloed op vrijwel alle aspecten van ons leven.

Gebrek aan verbinding

Ondertussen is er een epidemie van eenzaamheid, sociale isolatie en vervreemding. Een derde van de bevolking in de westerse wereld voelt zich eenzaam. Het aantal zelfmoorden is de laatste 20 jaar met 25 procent gestegen. Mensen die zich eenzaam voelen hebben een tot tien keer hogere kans op ziekte en vroegtijdig overlijden door vrijwel alle ziekteoorzaken.1
Eenzaamheid veroorzaakt chronische emotionele stress en een overactiviteit van het sympathische zenuwstelsel. Eenzaamheid is ook verantwoordelijk voor een toename van de ontstekingsneiging in het lichaam. Inmiddels zijn er meer dan duizend genen gevonden die door gevoelens van eenzaamheid worden beïnvloed en chronische ziekten veroorzaken. Het mechanisme berust op het activeren van genen die ontstekingsprocessen bevorderen. En het inactief maken van genen die ons juist beschermen tegen ontstekingsneiging.2

Verlangen naar verbinding

Ondanks de invloed van de huidige materialistische cultuur lijkt onze diepste wens om verbonden te willen zijn. Verbonden met onszelf. Met de ander. Met de natuur. Met God. Met een ideaal of passie.
Verbinding ervaren gaat samen met u gelukkig voelen. Verbinding geeft ons leven betekenis. Denk aan een relatie waarin u zich verbonden voelt met de ander.
En het omgekeerde is ook waar: een gebrek aan verbinding maakt dat we ons ongelukkig voelen, het leidt tot gevoelens van eenzaamheid, depressie en zinloosheid.
We snakken naar echt contact. Er zijn nu meer dan twee miljard gebruikers van Facebook. Maar dit medium komt niet tegemoet aan onze behoefte aan verbinding en intimiteit. Onlangs werd tijdens een televisieprogramma stilgestaan bij het feit dat mensen op Facebook alleen de mooie kant van hun leven laten zien. Zo ontstaat een schijnwereld van perfectie die ons eerder een gevoel van isolement geeft dan verbinding.

De verschuifkunde

Al in 1977 verscheen een publicatie getiteld The broken heart, – The medical consequences of loneliness. De auteur, arts James Lynch, doet daarin verslag van zijn onderzoek naar de effecten van menselijke relaties op het hart- en vaatstelsel. De conclusies zijn overduidelijk. Zelfs een simpele aanraking heeft tal van gunstige effecten op het functioneren van ons hart: daling van een verhoogde bloeddruk, verbetering van de cholesterolwaarden, vermindering van de kans op een hartinfarct, etc. Toch is er weinig gedaan met de inzichten van Lynch. De trend van de laatste decennia is eerder een groeiende aandacht voor een gedetailleerdere diagnostiek met laboratoriumonderzoek, hartkatheterisaties, diverse scans etc. Een wijze collega, wijlen huisarts Hans Moolenburgh, noemde dit de ‘verschuifkunde’. We verschuiven onze aandacht van de werkelijke oorzaak, eenzaamheid, naar getallen: de laboratoriumwaarden. We geloven dan dat een verhoogd cholesterol de oorzaak is van hart- en vaatziekten.
Vervolgens schrijven we cholesterolverlagende medicatie (statines) voor. Maar hartziekten zijn niet het gevolg van een tekort aan statines. Deze medicatie verlaagt weliswaar het cholesterol maar deze symptomatische benadering camoufleert de werkelijke oorzaak; een gebrek aan verbinding in de samenleving. Wat we echt nodig hebben is contact, liefde, warmte. Verbinding.

Wat is het eigenlijk, verbinding?

Volgens het woordenboek betekent verbinding ‘iets dat twee of meer afzonderlijke delen met elkaar verbindt’. Er is dus iets wat is afgezonderd, dat wordt verbonden met iets anders wat ook is afgezonderd. Stelt u zich voor, u geeft iemand een hand. Dat kan een formele, beleefde handdruk zijn. Maar het kan ook een handdruk zijn die wordt gegeven met aandacht, met ‘warmte’. Als u elkaar daarbij ook nog in de ogen kijkt, wordt het gevoel van verbinding verdiept. Dit werkt zelfs als u uw hond in de ogen kijkt. Het gehalte aan oxytocine wordt dan verhoogd, bij uzelf maar ook bij de hond! Oxytocine is een hormoon dat een rol speelt bij het aangaan van een verbinding. Als u zich verbindt, dan stijgt het gehalte aan deze stof. U zou het kunnen zien als een bio-marker voor verbinding.3
De oplossing is niet heel ingewikkeld. Verander van paradigma. Of neem een hond!

Weg van inzicht

‘Ruimte’ is een goede metafoor voor bewustzijn. De snelste en kortste route is om in te zien dat ruimte objecten niet van elkaar scheidt, maar juist verbindt. Kijk naar de wolken aan de blauwe hemel. Maak een omslag in waarnemen en denken. Laat de opvatting los dat de blauwe hemel de wolken van elkaar scheidt. Neem waar dat de blauwe hemel de wolken met elkaar verbindt. Wolken komen en gaan. De blauwe hemel komt niet en gaat niet, is onbegrensd en omvat alles.
Zo is het ook met gedachten en gevoelens. Ze komen en gaan. Bewustzijn komt niet en gaat niet. Het is. Het omvat en verbindt alles. Het is onze achtergrondstilte.
Bent u datgene wat komt en gaat? Bent u wat u denkt en voelt? Of bent u datgene wat zich bewust is van wat u denkt of voelt?
Langs deze route van non-dualiteit komt u erachter dat wat u in essentie bent, het bewustzijn is. En dat bewustzijn verbindt.
In zijn meest radicale vorm gaat u zien dat geest en materie één zijn.
Anders gezegd, in de kern zijn wij verbinding.
Essays over de eenheid van materie en geest vindt u in Rupert Spira’s boek Bewustzijn als enige werkelijkheid. Meer informatie over Spira kunt u ook vinden op Youtube.

Verborgen bestuurders

Een andere route om verbinding te ervaren en te verdiepen, is de bewustwording van onze ‘verborgen bestuurders’, en het ontwikkelen van vaardigheden om deze vormen van conditionering effectief los te laten. Hoe werkt dat?
Alles wat we ervaren verschijnt in een polariteit. Licht en donker. Goed en slecht. Liefde en haat. Ziek en gezond. Verbinding en afzondering.
Al vroeg in ons leven ontwikkelen we een voorkeur voor de éne kant van de polariteit en een afkeer voor de ándere kant.
Stel, u groeit op in emotionele armoede. U wordt veel alleen gelaten, niet geknuffeld en niet bevestigd. Er ontstaat spanning. We streven vervolgens altijd naar het oplossen van die spanning: we proberen vast te houden wat we prettig of goed vinden en te vermijden wat we onaangenaam of slecht vinden. Duwen en trekken. Zo gaan we door het leven. De afkeer van alleen zijn maakt dat u later waarschijnlijk heel erg uw best gaat doen om niet alleen te zijn. Meestal zijn we ons niet bewust van deze drijfveer. Het gebrek aan verbinding in uw jeugd wordt een verborgen bestuurder. De honger naar contact gaat uw gedrag ongemerkt bepalen.
Echter dit streven naar verbinding zit eigenlijk de feitelijke ervaring van verbinding in de weg. De reden is simpel. Als u behoefte hebt aan liefde, contact, verbinding, dan ontstaat dat vanuit een gevoel van een tekort. U geeft uzelf de boodschap: ‘Ik heb niet genoeg contact, intimiteit, vriendschap.’ Dit tekort aan verbinding geeft een spanning. Net zoals een tekort aan water ook een spanning geeft die we dorst noemen. En net zoals de behoefte aan water onze dorst niet kan lessen, zo kan de behoefte aan liefde ons geen ervaring van verbinding geven.
Het lijkt paradoxaal maar het is kennelijk zo dat als we verbinding willen ervaren we het verlangen ernaar beter kunnen opgeven. En omdat het hier gaat om een verborgen bestuurder, een onbewust verlangen, kan dat lastig zijn.

Loslaten

Mensen die kampen met eenzaamheid en depressie, nodig ik uit om een cursus te volgen: de Sedona Methode, ‘de kunst van het loslaten’.
Aan de hand van eerdergenoemd voorbeeld waarbij iemand opgroeit in affectieve verwaarlozing, beschrijf ik nu hoe de Sedona Methode u kan heropenen voor de liefde en verbinding die u in essentie bent.
Ik vraag u om de gevoelens, gedachten en beelden van eenzaamheid waar te nemen.
Vervolgens vraag ik u om de behoefte uw situatie te veranderen, de ruimte te geven (bijvoorbeeld het verlangen om van de eenzaamheid af te komen).
Hierna vraag ik u om deze negatieve gevoelens los te laten. Loslaten is een besluit.
Tenslotte wordt de ‘verborgen bestuurder’ ontmaskerd. Ik vraag u dan of de emotie die u op dit moment voelt, te maken heeft met de behoefte aan liefde, of met de behoefte aan controle (het anders willen dan het is), de behoefte aan veiligheid of de behoefte aan verbinding.
Dan vraag ik u om het streven naar liefde, controle, veiligheid of verbinding op dit moment los te laten als besluit.
Meestal volgt direct na het loslaten een ervaring van ontspanning, ruimte en rust. Na herhaaldelijk loslaten gaat u ervaren dat u angst, pijn verdriet en alle beperkende overtuigingen kan laten gaan. Het enige wat u niet kan loslaten, is de ruimte waarin uw gedachten en gevoelens verschijnen. Die ruimte kunt u bewustzijn noemen. Bewustzijn omvat en verbindt alles. U ontdekt dat u in essentie verbinding bent!

Literatuur
1. Lancet. 2018 Feb 3;391(10119):426
2. Mol Psychiatry. 2017 Jul;22(7):1069-1078
3. Front Neurosci. 2016 Apr 11;10:155
 

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Maarten Klatte

Moestuingeluk

De beelden van onszelf werken als verborgen bestuurders

Nog een copernicaanse revolutie

Vaccineren. Is het nodig? Is het effectief? Is het veilig?

Soja – So-nee

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Maarten Klatte avatar

Over de auteur

Dr. Maarten Klatte starte in 1983 zijn algemeen medische praktijk al met het accent op leefstijlgeneeskunde en preventie. Een echte pionier dus. Gaandeweg kwam hij tot nieuwe inzichten. Het zijn vooral onze gevoelens en gedachten, onze kijk op de werkelijkheid, wat wij eten en of we wel of niet bewegen, die de genetische expressie en daarmee onze gezondheid bepalen.
Lees meer artikelen van Maarten Klatte