In 1980 bezocht ik India om deel te nemen aan een conferentie in New Delhi over de neurofysiologie van bewustzijn. Begin dit jaar was ik opnieuw in Delhi, wat door de overweldigende verkeersdrukte bijna onherkenbaar veranderd was.

(Dit is deel 1 van Maarten’s column over vitamine D en corona – zie hier deel 2)

Mijn gastheer klaagt over moeheid en pijn op de borst. Ik vraag hem onder meer of hij onlangs zijn vitamine D nog heeft laten bepalen. Dat blijkt niet het geval. Hij denkt ook niet dat zijn vitamine D-niveau relevant is wat betreft de klachten die hij nu heeft. Een dag later staat er een groot artikel in de Indian Times, een grote krant in India, over een nieuwe epidemie: Vitamine D-tekort als gevolg van lucht-vervuiling! Mijn gastheer is nu toch bereid om zijn vitamine D-spiegel te laten checken. De laboratoriumuitslag is dramatisch laag: 19 nmol/ L.

Meten

Vitamine D is vooral bekend vanwege zijn rol bij de calciumstofwisseling. Tijdens mijn artsopleiding leerde ik dat een tekort kan leiden tot de Engelse Ziekte, ook wel rachitis genoemd. Einde verhaal. De laatste decennia is de kennis over vitamine D enorm toegenomen. Opleidingen benadrukken vaak dat te veel vitamine D gevaarlijk is. Het is een vetoplosbare vitamine en kan stapelen in het lichaam.

Maar dit is vooral theoretisch. In de laatste twintig jaar heb ik bij vrijwel al mijn patiënten de vitamine D-spiegel laten bepalen. Niet één keer heb ik een waarde gezien hoger dan de bovengrens (250 nmol/L), maar wel duizenden uitslagen met te lage waarden. Mijn voorstel is om de zaak om te draaien: waarschuw gezondheidswerkers en publiek voor te lage waarden!
Een lage vitamine D-spiegel is een serieuze risicofactor!

Belang van vitamine D

Bij een voldoende concentratie blijkt vitamine D een aantal vitale functies te vervullen. Dit pro-hormoon activeert genen die bepalend zijn voor gezonde groei, cel-differentiatie, de vorming van nieuwe bloedvaten, apoptose (natuurlijke celdood), insulineproductie, de werking van het immuunsysteem en de regeneratie van de binnenbekleding van bloed-vaten, waardoor er minder kans is op vorming van micro- stolsels. Vooral deze laatste twee werkingen zijn van belang bij Covid-19.

Stel dat er één enkel medicijn werd ontwikkeld met al deze gunstige effecten, dan zou dat miljarden waard zijn. De ironie is dat we dit ‘medicijn’ al aan boord hebben. Het heet vitamine D! Als je dan ook nog vaststelt dat het geen bijwerkingen heeft en gratis is (tweemaal daags 15 tot 20 minuten in de zon) dan is het voor mij moeilijk te begrijpen dat we onze tijd verdoen met gekibbel over mondkapjes. Een te lage D-spiegel wordt in verband gebracht met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten, diabetes, kanker, hoge bloeddruk, infecties, autisme, depressies en een aantal auto-immuunziekten.

Bronnen van vitamine D

Vitamine D komt beperkt voor in voeding (vette vis en eidooiers). Plantaardige bronnen zijn schaars. Het zit ondere andere in wilde paddenstoelen. Voor de meeste mensen is zonlicht de voornaamste bron: de ultraviolette fractie van zonlicht vormt vitamine D in de onbedekte huid. Bij te weinig blootstelling aan zonlicht is aanvulling met een voedingssupplement de beste optie. Belangrijke oorzaken van een vitamine D-tekort zijn: gebrek aan zon, ernstige luchtvervuiling, donkere huidkleur, leven binnenshuis, te veel blokkerende zonnecremes, hoge leeftijd, roken en een beperkte lever- en/of nierfunctie. Naar schatting heeft 40 procent van de wereldbevolking een vitamine D-tekort.

Vitamine D-onderzoek

Een meta-analyse van 25 gerandomiseerde, dubbel-blind, placebo-gecontroleerde studies, met meer dan 11.000 deelnemers geeft als conclusie dat vitamine D beschermd tegen acute luchtweginfecties. De auteur, Adrian Martineau, hoogleraar luchtweginfecties en immunologie zegt: “Vitamin D could almost be thought of as a designer drug to help the body handle viral respiratory infections. It boosts the ability of cells to kill and resist viruses and simultaneously dampens down harmful inflammation which is one of the big problems of Covid-19.”1
Geeft vitamine D bescherming tegen Covid-19?

Bij 780 patiënten die vanwege bewezen Covid-19 in het ziekenhuis waren opgenomen werd gekeken naar het verband tussen het risico op overlijden en het gemeten vitamine D-gehalte. Van de overledenen had 98,9 procent een vitamine D-tekort. Omgekeerd was de sterftekans bij voldoende vitamine D slechts 4,6 procent. Dit onderzoek was statistisch (p<0,001) zeer significant.2

Volgende keer zal ik ingaan op doseringen, slimme combinaties met andere vitaminen, veilig zonnebaden et cetera.

Proost! Op uw D-factor!

BRONNEN:
1 BMJ 2017;356:i6583
2 Patterns of Covid-19 mortality and vitamin D. An Indonesian study. 26-04-2020. Prabowo Raharusana, SSRN abstract id=3585561