Vitamine of geneesmiddel?

De EU dreigt lage maximumhoeveelheden voor voedingssupplementen in te stellen als gevolg van gebrekkig onderzoek.

Europese richtlijn
Ergens tussen de tienduizenden richtlijnen en verordeningen van de Europese Unie (EU) zit er eentje uit 2002 die onze dagelijkse hoeveelheid vitamines en mineralen moet gaan beperken. Toen deze wet in 2001 en 2002 door zijn twee lezingen in het Europees Parlement ging, klonk er weinig tegengeluid – vooral omdat de kranten op dat moment vol stonden met verhalen over hoe slecht vitaminesupplementen voor je gezondheid waren.

Hoge vitaminedoses
In twee grote onderzoeken uit de jaren negentig werd het gebruik van bètacaroteen onderzocht bij bevolkingsgroepen met een hoog risico op longkanker: rokers en asbestwerkers. Daaruit bleek dat deze vitamine zowel gunstige als schadelijke effecten had. Het CARET-onderzoek (Beta-Carotene and Retinol Efficacy Trial) werd zelfs voortijdig stopgezet. De onderzoekers kwamen namelijk tot de ontdekking dat de deelnemers die bètacaroteen gebruikten, vaker longkanker kregen (28 procent) en doodgingen (17 procent) dan deelnemers die deze vitamine niet slikten.
Dit onderzoek naar het effect van hoge doses bètacaroteen en andere vitamines, zoals vitamine A en E, werd niet zonder reden gedaan. Er was namelijk behoorlijk wat bewijs waaruit bleek dat mensen met veel van deze vitamines in hun voeding minder vaak longkanker of andere vormen van kanker en hartziekten kregen. Onderzoekers besloten daarom zeer hoge doses geïsoleerde, synthetische vormen van deze vitamines te testen. Dit onderzoek voerden ze uit samen met de geneesmiddelenfabrikanten die deze vitamines produceerden. Volgens deze wetenschappers moesten vitamines als geneesmiddelen worden behandeld en in een zo zuiver mogelijke vorm worden toegediend.

Synthetisch versus natuurlijk
Wij denken nu dat deze aanpak waarschijnlijk de oorzaak is geweest van de schadelijke effecten die de vitamines, vooral bij mensen die al ziek waren, teweegbrachten. Bij hoge doses synthetische, geoxideerde vormen van vitamines kunnen er meer bijproducten van oxidatie en vrije radicalen in de bloedbaan ontstaan. Dat zou vaker tot kanker kunnen leiden. Misschien was dit het mechanisme dat de schade veroorzaakte, nadat mensen langdurig supplementen hadden geslikt met zeer grote hoeveelheden bètacaroteen (meer dan 20 mg per dag) en foliumzuur (meer dan 1200 microgram per dag). Bovendien kunnen hoge doses synthetische vitamine E de toegang tot receptoren blokkeren voor bepaalde natuurlijke vormen van vitamine E, die een sterkere antioxidatieve werking hebben.
Zulke problemen treden niet op als er lagere hoeveelheden van de natuurlijke vormen van vitamine E, bètacaroteen en foliumzuur worden geslikt. Dat betekent dat je supplementen dus niet als geneesmiddelen moet behandelen. Bepaalde vormen van vitamines en mineralen kunnen in hoge doses schadelijk zijn. Meer is niet altijd beter. De reactie op vitamines kan per persoon ook sterk variëren en hangt af van de individuele behoefte.

Keuzevrijheid
Wat we nodig hebben, is geen lage maximumhoeveelheid voor vitamines, maar juist soepele regels voor het gebruik ervan en een ruime keus – zeker omdat een groot deel van onze bevolking een tekort heeft aan een of meer vitamines, mineralen of sporenelementen. Mensen moeten kunnen kiezen tussen allerlei verschillende supplementen en een breed scala aan doses, die aansluiten bij hun persoonlijke behoeften, afhankelijk van hun levensfase, gezondheidstoestand en leefstijl.
Er zijn tegenwoordig eenvoudige tests beschikbaar die dagelijks worden toegepast door ervaren voedingstherapeuten. Deze kunnen bepalen hoeveel voedingsstoffen je opneemt en of er erfelijke eigenschappen zijn waardoor je meer dan een gemiddelde behoefte aan bepaalde voedingsstoffen hebt.

Europees maximum
De EU wil al dertien jaar lang wetgeving invoeren die een maximum stelt aan de hoeveelheid vitamines en mineralen die we dagelijks mogen gebruiken. Dit zou echter kunnen leiden tot supplementen die niet optimaal zijn of zelfs schadelijk, zeker als supplementen synthetische voedingsstoffen bevatten. Dat is zorgwekkend, want multivitamines en mineralen zijn nog steeds de meest gebruikte soort voedingssupplementen.
Oorspronkelijk zou de Europese Commissie in 2007 een voorstel indienen over de maximaal toelaatbare hoeveelheden van vitamines en mineralen in voedingssupplementen en verrijkte voedingsmiddelen. Maar uiteindelijk kwam er alleen een oriëntatiedocument waarin stond hoe er verder gehandeld zou kunnen worden. Sindsdien hebben mijn organisatie – de Alliance for Natural Health (ANH, vereniging voor natuurlijke gezondheid) – en andere partijen, petities aan het Europees Parlement aangeboden en wetenschappelijke artikelen gepubliceerd die aantonen dat de conclusies van de EU op gebrekkig onderzoek zijn gebaseerd.

Wetenschappelijke onderbouwing
De ANH staat op het punt om een onafhankelijke onderzoeksgroep een wetenschappelijk onderbouwd model te laten ontwikkelen. Dit model kan straks bepalen waar de drempelwaarden liggen voor de risico’s en gunstige effecten van de verschillende soorten vitamines en mineralen.
We hopen dat dit enige richting kan geven aan een discussie die zowel draait om grote farmaceutische belangen als complexe wetenschappelijke feiten.

Laatste nieuws
Tegenwoordig gaat het nieuws over vitamines over heel andere zaken dan in 2002. Zo zouden hoge doses betaalbare vitamines B, zoals B12, B6 en foliumzuur, het aantal gevallen van cognitieve stoornissen en alzheimer onder onze bevolking met de helft kunnen verminderen. Dit soort verhalen maakt het voor de EU in elk geval niet eenvoudiger om een beslissing te nemen.
 

Proc Natl Acad Sci USA, 2013; 110: 9523-8

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Medisch Dossier

Groeien met psychosynthese

Essentiële oliën als luchtzuiveraar

Integral Eye Movement Therapy

Fundamenteel ‘waterbewijs’ homeopathie

Innerlijke reis; ik blijf me verwonderen

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Medisch Dossier avatar

Over de auteur

Lees meer artikelen van Medisch Dossier