Moeder wil geen chemo
Toen Gemma Bond in maart 2011 kanker in haar baarmoeder en eierstokken bleek te hebben, weigerde ze chemotherapie. Ze gooide het roer om en veranderde haar dieet en levensinstelling. Mensen waren geschokt door haar besluit. Toch wijzen vertrouwelijke enquêtes onder oncologen uit dat velen van hen hetzelfde zouden doen. Dochter Laura, journalist en gezondheidscoach, begon een blog om een aantal beperkingen van de conventionele kankerbehandeling onder de aandacht te brengen. Ze wilde zo laten zien wat er nog meer mogelijk was.
Laura interviewde meer dan zestig deskundigen uit de hele wereld, vooral artsen, en schreef haar bevindingen op in het boek Mum’s NOT having chemo. Het boek wil niet dicteren hoe het moet, maar laat de grote verscheidenheid aan opties zien. Daardoor kunnen mensen ‘hun beslissing baseren op informatie in plaats van angst’, zegt Laura.
Het boek vertelt onder andere hoe u de bijwerkingen van chemotherapie kunt minimaliseren. Dat kan bijvoorbeeld met twee zeer moderne therapieën die zorgen dat patiënten hun haar niet verliezen en nauwelijks last hebben van misselijkheid. Met Gemma gaat het uitstekend en ze heeft geen kanker meer. Lees meer op www.laura-bond.com.

Ziekte raakt de kern van wie je bent. Plotseling staat je hele leven op losse schroeven en worden toekomstplannen, dagelijkse gewoontes en zelfs relaties op zijn kop gezet. Als je in deze bedreigende situatie terechtkomt, kan het lonen om eens te kijken naar anderen die door ditzelfde lot werden getroffen.
De afgelopen twee jaar heb ik talloze mensen gesproken die genezen zijn van kanker. Velen van hen hebben het noodlot getart door af te zien van een conventionele behandeling. Ik heb ook meer dan zestig deskundigen uit de hele wereld geïnterviewd – van vooraanstaande oncologen tot energetisch genezers. En tot mijn verbazing kwam ik tot de ontdekking dat innerlijke kracht, vertrouwen in de behandeling en de bereidheid om ‘los te laten’ heel belangrijk zijn voor het overwinnen van kanker, net als hoge doseringen vitamines, aanpassingen in je dieet en de allermodernste behandelingen.
Niet iedere kankerpatiënt zal een verband zien met de emotionele aspecten van kanker. Voor sommigen zullen giftige stoffen in de omgeving, junkfood of beschadigde genen een grotere rol spelen. Maar kanker is een ziekte met vele factoren en een van de stappen die u kunt zetten op weg naar genezing, is zorgen voor uw emotionele gezondheid.
Wat zijn nu belangrijke factoren die ons helpen genezen? Hieronder vindt u zes eigenschappen die mensen die kanker hebben overwonnen, met elkaar gemeen hebben. U kunt deze ontwikkelen als het leven tegenzit – of als de ziekte toch een verhulde zegen blijkt te zijn. Want hoe u tegen de diagnose aankijkt, kan wel eens belangrijker zijn dan u denkt…

1. Verwelkom verandering
Het staat buiten kijf dat het voor uw geestelijk welzijn beter is kanker te zien als een waarschuwing dan te denken dat u slachtoffer bent. ‘Veel kankerpatiënten die ik spreek en met wie het niet zo goed gaat, hebben het gevoel dat alles wat ze moeten doen een straf is − van het drinken van koolsap tot het ondergaan van chemo’, zegt Kelly Turner. Ze begeleidt mensen met kanker en schreef er een boek over dat in maart verschijnt: Radical remission. ‘Veel patiënten hebben weerstand tegen verandering. Ze willen alleen maar hun oude leven terug.’
De overlevers die ik heb gesproken, waren allemaal bereid om oude (eet)gewoonten en denkpatronen om te gooien, hoewel de stappen die zij zetten op weg naar genezing verschillend waren. Toen Nicola Corcoran op haar veertigste te horen kreeg dat ze stadium II van borstkanker had, besloot ze dat het tijd was voor grote veranderingen – maar wel in hanteerbare stapjes. Eerst nam ze haar dieet onder handen: zout, suiker, gluten, zuivel en alcohol verving ze door notenmelk, kortkorrelige rijst en groentesappen. Daarna begon ze met het ontgiften van haar lichaam en gaf ze haar immuunsysteem een oppepper met een reeks natuurlijke behandelingen, waaronder hoge doseringen vitamine C, waterstofperoxide-infusen en hyperthermiebehandelingen (warmtetherapie).
Al snel na haar diagnose pakte ze ook haar emotionele gezondheid aan. ‘Ik probeer me niet te laten leiden door angst, maar door mijn intuïtie en ik leef in het hier en nu’, zegt ze. ‘Ik kijk naar een situatie en bedenk wat ik ervan kan leren, in plaats van een oordeel te hebben of op mijn gebruikelijke manier te reageren.’ Corcoran is inmiddels kankervrij.
Verandering lijkt te leiden naar herstel, of je nu voor conventionele of alternatieve geneeskunde kiest. Onderzoekers van het kankercentrum MD Anderson in Texas keken naar patiënten die op onverklaarbare wijze langer bleven leven, nadat hun verteld was dat ze terminale kanker hadden. Hun bereidheid om actie te ondernemen, bleek de sleutel te zijn. Een deelnemer aan het onderzoek vertelde: ‘De ziekte schudde me wakker en zette mijn leven in een ander daglicht, waardoor ik dingen meer ging waarderen.’
Hoewel we na een traumatische ervaring misschien terugverlangen naar ons ‘oude leven’, is dit niet bevorderlijk voor onze genezing. Dat zegt de Amerikaanse psychotherapeut Ruth Bolletino, die zelf jaren geleden genezen is van kanker. Ze legt uit: ‘Als een kankerpatiënt tegen me zegt dat hij gewoon wil dat alles weer precies hetzelfde wordt als voor de diagnose, dan vind ik dat een slecht idee, want in die context is de kanker juist ontstaan. Dus vroeg of laat komen we uit bij de vraag: wat in uzelf heeft u tegengehouden om uw eigen manier van leven te zoeken, te vinden en te volgen? Wat houdt u tegen te doen wat u graag doet?’

2. Geniet van het leven
Een blij gevoel is de op een na belangrijkste factor die voorspelt of iemand beter wordt, volgens Sandra Levy, hoogleraar psychiatrie en geneeskunde aan de universiteit van Pittsburgh. Een opgewekt gevoel zorgt voor meer interleukine-2. De synthetische versie van deze molecule – het antikankermedicijn aldesleukin – kost ongeveer € 30.000 en heeft een lange lijst bijwerkingen. Maar medisch onderzoek wijst uit dat u uw eigen interleukine-2-spiegel kunt verhogen door gewoon blij en ontspannen te zijn.
Het klinkt zo simpel. Maar is het dat ook? Volgens een recent onderzoek werkt ruim een op de drie werknemers in Nederland geregeld over. De aanhoudende druk van het leven in de 21e eeuw maakt dat we niet meer weten hoe we moeten ‘loslaten’.
Voordat mijn moeder Gemma Bond kanker kreeg, leed ze een ‘plichtmatig’ leven, zoals ze zelf toegaf. Ze voelde zich een slaaf van haar klussenlijst en stelde leuke dingen altijd uit omdat ze nog een klusje moest afmaken. ‘Als ik tegenwoordig met mezelf in conflict kom, maak ik even pas op de plaats en maak ik tijd voor leuke dingen − of dat nou luisteren naar een inspirerende spreker op mijn iPod is of blootsvoets met mijn honden door de tuin lopen’, zegt ze.
Plezier en voldoening zijn de sleutel tot herstel, aldus Bernie Siegel in zijn boek Lessen van wonderbaarlijke patiënten. ‘Heb ik genoeg spel in mijn leven? Dat moeten patiënten zich afvragen’, zegt hij. ‘Dus zoek dingen die je helpen de tijd te vergeten. Want dan kom je in een toestand van trance en dat is de gezondste toestand die er is.’

3. Wees een lastige patiënt
Lawrence LeShan, beschouwd als pionier van de psychologische steun aan kankerpatiënten, waarschuwt om geen onderdanige patiënt te zijn. ‘Hoewel de zachtmoedigen de aarde zullen beërven, kun je beter niet zachtmoedig zijn. Tenzij je graag zo snel mogelijk in je eigen stukje aarde wilt belanden’, schertst hij in zijn boek Een kans op herstel.
Je maakt jezelf misschien niet geliefd als je weigert rustig op bed te gaan liggen, maar het kan je wel helpen genezen. Onderzoekers van de Yale-universiteit hebben ontdekt dat er een direct verband bestaat tussen een actief immuunsysteem en het negatieve oordeel dat de hoofdverpleegkundige over een patiënt heeft. Een recent Brits onderzoek liet zien dat kankerpatiënten ‘doodgingen van beleefdheid’, terwijl diegenen die geen genoegen namen met ‘nee’, meer kans hadden op herstel. ‘Te veel mensen durven hun arts niet tegen te spreken’, zegt de Britse professor Jane Plant, auteur van het boek Your life in your hands. ‘Ze kunnen beter duidelijk maken dat ze bij alle beslissingen betrokken willen worden.’
Plant kreeg in 1987 borstkanker. Ondanks een borstamputatie, 35 bestralingen en chemotherapie bleef de kanker terugkomen. De laatste keer, toen ze een kwaadaardige tumor in haar nek kreeg, zeiden de artsen dat ze weinig meer konden doen. Maar Plant weigerde dit medische vonnis te accepteren en stortte zich op een onderzoekscampagne, die leidde tot de ontdekking dat zuivel de oorzaak van haar ziekte was (zie kader Krijg je van zuivel kanker?).
Alle overlevers die ik interviewde, durfden zonder uitzondering lastige vragen te stellen. Ze gingen op onderzoek uit en als ze het gevoel hadden dat er iets niet klopte, stonden ze erop dat er meer onderzoek werd gedaan. Toen Vincent Crewe merkte dat er in zijn lichaam iets veranderde, liet hij zijn bloed onderzoeken. Maar uit de tests kwam niets. ‘Uiteindelijk kreeg ik een endoscopie. Toen vonden ze een grote tumor in mijn dikke darm, met uitzaaiingen in de lever.’ Zes jaar later is hij in uitstekende conditie. Hij heeft allerlei alternatieve behandelingen ondergaan, van koffieklysma’s en vitamine C-injecties tot infraroodsauna’s. Zijn advies? ‘Laat je niet onder druk zetten om de conventionele route te doorlopen; kennis is de sleutel tot succes.’

4. Heb vertrouwen in de behandeling
De diagnose kanker kan u vervullen met angst en ervoor zorgen dat u niet meer rationeel kunt denken. Veel deskundigen adviseren daarom dat u een week de tijd neemt om het nieuws te verwerken en alle opties te overwegen. Maar als u eenmaal klaar bent met uw speurwerk en hebt besloten wat de juiste weg voor u is, dan moet u vertrouwen hebben in het behandelplan. Vertrouwen is de grootste, belangrijkste factor. Volgens de huidige opvattingen lijkt het misschien extreem, zelfs roekeloos, om je gevoel te volgen als het om gezondheid gaat. Maar in mijn interviews met overlevers kwam het woord intuïtie steeds terug.
Nadat bij Rachel Kierath op haar 31e een agressieve vorm van borstkanker werd geconstateerd, werd ze sterk onder druk gezet om een conventionele behandeling te ondergaan. ‘De dag voordat de chemotherapie zou beginnen, dacht ik uiteindelijk: weet je wat? Ik moet luisteren naar wat voor mij goed voelt. Als ik aan chemo dacht, voelde ik me vreselijk terneergeslagen; alle energie ebde weg… Het leek me afschuwelijk om me de hele dag ziek te voelen en dan de energie te moeten vinden om daartegen te vechten. Zodra ik had besloten om op mijn gevoel af te gaan, de behandeling af te wijzen en het op mijn manier te doen, viel er een last van mijn schouders. Ik wist dat ik mijzelf zojuist had bevrijd van alle spanning en dat het goed zou komen.’ Kierath kreeg een jaar na de diagnose te horen dat ze ‘helemaal schoon’ was.
Nicholas Gonzalez, een vooraanstaand oncoloog in New York, legt uit wat de kracht van vertrouwen is: ‘Als mensen ergens in geloven, brengt dat een gevoel van ontspanning teweeg, wat zorgt voor genezing. Voeding is geweldig, maar geen enkele vitamine, geen mineraal of spoorelement krijgt zoveel voor elkaar als iemands geest.’

5. Laat los
Decennialang heeft de reguliere geneeskunde het verband tussen stress en kanker ontkend, maar de wetenschap bewijst nu dat er wel degelijk een link is. Zo is gebleken dat epinefrine – een andere naam voor het vecht-of-vluchthormoon adrenaline – er zelfs voor kan zorgen dat de kanker ongevoelig wordt voor behandeling. Uit een andere studie blijkt dat epinefrine in staat is prostaat- en borstkankercellen zo te veranderen dat ze ongevoelig worden voor geprogrammeerde celdood.
Als u geconfronteerd wordt met een ernstig gezondheidsprobleem, is het misschien gemakkelijker om te denken dat u het slachtoffer bent van verkeerde genen dan te erkennen dat uw gedachten en gedrag uw gezondheid aantasten. Maar het negeren van de emotionele aspecten van kanker kan uw herstel in de weg staan.
Volgens Leonard Coldwell, een oncoloog en autoriteit op het gebied van stressgerelateerde ziektes, is het belangrijker om de oorzaak van kanker vast te stellen dan de tumor weg te halen. ‘Als je twaalf dagen lang driemaal daags vitamine C-injecties krijgt, zullen de kwaadaardige tumoren best verdwijnen. Maar ze komen natuurlijk terug als je de oorzaak niet aanpakt: een slecht huwelijk, een vreselijke baan, het constant compromissen sluiten met jezelf, een gebrek aan hoop, aan liefde, aan eigenliefde. Dat zijn de oorzaken van kanker.’
Ruimte maken voor spiritualiteit heeft mijn moeder – en vele anderen – geholpen de donkere tijden door te komen. Maar niet iedereen is gebaat bij gebed. ‘Voor mensen die agnost of atheïst zijn, betekent spiritualiteit bijvoorbeeld ’s avonds laat een wandeling maken en de uitgestrektheid van de nachtelijke hemel voelen’, zegt Joshua Rosenthal, oprichter en directeur van het Amerikaanse Instituut voor Integratieve Voeding (IIN). ‘Mijn ervaring is dat mensen sneller beter worden als ze zich verbonden voelen met het grote geheel.’

6. Neem de touwtjes in handen
Ondanks het denkwerk van deskundigen en stapels studies, stuit het gesprek over de psychologie van overlevers nog steeds op hevig verzet. Critici vinden dat je patiënten onnodig belast als je de verbinding tussen lichaam en geest bij de behandeling betrekt − alsof het hun schuld is wanneer ze niet beter worden.
Niets is minder waar. Het nieuwe geneesmodel geeft patiënten hun macht en autonomie terug. ‘Als we kijken naar wie het redt met kanker, zijn het de mensen die de ziekte niet zozeer als een bedreiging maar als een uitdaging zien’, zegt medisch wetenschapper Joan Borysenko. ‘Ze stoppen hun energie in dingen waarvan ze weten dat die het verschil kunnen maken, en proberen niet het onbeheersbare te beheersen.’ Ruth Bolletino helpt patiënten de zin in het leven terug te vinden. Ze legt uit: ‘Wat veel belangrijker is dan de oorzaken, is wat je ertegen kunt doen. Door psychische factoren te veranderen, transformeer je de hele situatie waarin de kanker is ontstaan.’

Laat de ozon schijnen
Ozontherapie wordt ingezet voor een reeks van ziekten.

Het maakt de hemel blauw, beschermt de aarde tegen uv-licht en wordt al bijna honderd jaar medisch ingezet om een grote verscheidenheid aan ziektes te behandelen. In de Eerste Wereldoorlog gebruikte het Duitse leger op grote schaal ozon voor de behandeling van verwondingen en anaerobe infecties (veroorzaakt door bacteriën die geen zuurstof nodig hebben). Voordien werd onzongas al gebruikt in Zwitserland voor het desinfecteren van operatiekamers.1
Tegenwoordig gebruiken medici overal ter wereld ozon om een breed spectrum aan ziektes te behandelen, zoals aids, astma, blaasontsteking, reumatoïde artritis en kanker. Het maakte ook deel uit van mijn moeders behandeling.
Ozon is een gas dat uit drie zuurstofatomen bestaat (O3). ‘De oxiderende eigenschappen van ozon zetten de witte bloedcellen aan tot het doden van kankercellen’, legt Robert Jay Rowen, een arts uit Californië, uit. Als ozon in de bloedbaan wordt gebracht, komt er een stortvloed van heilzame veranderingen op gang: het stimuleert de circulatie, activeert het immuunsysteem en verbetert de zuurstofuitwisseling in het bloed.
Al meer dan tachtig jaar is bekend dat een laag zuurstofgehalte in het bloed verband houdt met kanker. Otto Warburg uit Duitsland, medicus en Nobelprijswinnaar, ontdekte dit in de jaren dertig van de vorige eeuw. Hij presenteerde zijn bevindingen op een bijeenkomst van Nobelprijswinnaars in 1966. ‘Kankercellen halen hun energie uit fermentatie (gisting), niet uit oxidatie. Vandaar dat ze afhankelijk zijn van glucose, en vandaar dat een milieu met veel zuurstof giftig voor hen is’, zei hij.
Warburgs onderzoek werd in 1980 bevestigd, toen wetenschappers op grond van laboratoriumproeven aantoonden dat ozon selectief de groei van kankercellen remt. Joachim Varro rapporteerde in 1983 op de zesde Wereld Ozon Conferentie als een van de eersten over een geslaagde behandeling van kanker met ozon. Zijn patiënten hadden gedurende opmerkelijk lange perioden geen terugval of uitzaaiingen van de tumor, waardoor hun kwaliteit van leven verbeterde.
Onderzoekers aan de universiteit van Siena in Italië bedachten de theorie dat het vermoedelijke kankerbestrijdende effect van ozon deels te danken is aan zijn vermogen om de afgifte van tumornecrosefactor (TNF) te stimuleren. Ze onderzochten geozoniseerd bloed en ontdekten dat de meeste TNF direct na de ozonisatie werd afgegeven.
Er zijn tot op heden slechts enkele wetenschappelijke proeven gedaan om te onderzoeken of ozon de overlevingskansen verbetert. Helaas zijn deze niet altijd goed uitgevoerd. Maar talloze studies bij kankerpatiënten laten allerlei nuttige toepassingen zien, waaronder de behandeling van botafsterving in de kaak bij patiënten met uitzaaiingen in hun botten, of van zweren bij mensen met dikkedarmkanker. Ook dierproeven zijn veelbelovend: in één onderzoek overleefde 86 procent het zeer kwaadaardige plaveiselcelcarcinoom, waarbij de tumoren volledig verdwenen.
Het klinische bewijs van de vele artsen die ozon gebruiken, is bovendien overtuigend. Rowen, die wereldwijd honderden artsen heeft opgeleid in het toepassen van ozon bij allerlei ziektes, zegt dat de krachtigste effecten zich bij kanker voordoen. Een man van 76 met dikkedarmkanker in een terminaal stadium en twee uitgezaaide tumoren in zijn lever (van 9 en 11 cm) kreeg te horen dat hij nog maar een paar weken te leven had. Rowen behandelde hem met ozon en uv-bestraling van bloed, een behandeling waarmee ozontherapie vaak gecombineerd wordt, en vier maanden later waren de levertumoren met 85 procent geslonken. Na zestien maanden was zijn lever schoon en kon zijn darmtumor operatief worden verwijderd. Hij is nog steeds kankervrij.
Wat houdt ozontherapie nu eigenlijk in? ‘Er wordt een paar honderd milliliter bloed bij de patiënt afgenomen’, vertelt Dan Cullum, holistisch arts in Oklahoma. ‘Aan de fles bloed wordt ozon toegevoegd, waarna deze voorzichtig wordt geschud, zodat de rode en witte bloedcellen het ozon opnemen. Vervolgens wordt het geozoniseerde bloed weer in de bloedbaan gebracht. De hele procedure duurt dertig tot veertig minuten.’
Bij veel centra, zoals Oasis of Hope in Mexico, is ozontherapie een onderdeel van een holistisch programma. Ook vitamine C-infusen, krachtige supplementen en conventionele behandelingen zoals chemotherapie maken deel uit van het totaalpakket. Het aantal overlevers van borstkanker is in het Oasis of Hope-centrum twee tot drie keer zo hoog als het Amerikaanse gemiddelde; bij longkanker in stadium IV is dat zelfs vijf keer hoger. Volgens artsen beperkt ozon de schadelijke gevolgen die chemotherapie voor gezond weefsel heeft. In een Cubaans dierexperimenteel onderzoek uit 2004 bleek dat ozon de toxische effecten van chemotherapie (cisplatine) keert en de nierschade vermindert.
In Nederland worden ook andere behandelingen met ozon aangeboden, zoals het inspuiten van ozongas in de gewrichten bij reumatische aandoeningen. Ozontherapie wordt in Nederland niet vergoed.
 

Krijg je van zuivel kanker?

‘Naar mijn mening moet iemand die kanker krijgt, helemaal stoppen met zuivelproducten.’ Dat zegt Patrick Kingsley, een Britse kankerdeskundige en schrijver van het boek The New Medicine. Elke deskundige, van Tokio tot Arizona, die zich verdiept in voeding, komt met hetzelfde mantra: stop met zuivel.
De Britse wetenschapper Jane Plant was 42 toen ze een knobbeltje in haar borst ontdekte. Zes jaar later had de ziekte zich uitgezaaid naar haar lymfesysteem en had ze een gezwel ‘ter grootte van een half ei’ dat uit haar nek puilde. Haar toestand werd beschouwd als terminaal, maar ze knapte snel op toen ze besloot met zuivelproducten te stoppen. Na een aantal dagen begon de kwaadaardige tumor in haar nek kleiner te worden en binnen zes weken was hij compleet verdwenen. Dat was 25 jaar geleden en de tumor is nooit meer teruggekomen.
Het Amerikaanse onderzoeksinstituut Kaiser Permanente Division of Research heeft gedurende twaalf jaar bijna tweeduizend overlevenden van borstkanker gevolgd en komt met nieuw bewijs. Vrouwen die doorgaan met de consumptie van zuivel nadat ze borstkanker hebben gekregen, blijken 49 procent meer kans te hebben om aan de ziekte te overlijden (en beduidend meer kans om aan iets anders te overlijden) dan vrouwen die dergelijke voedingsmiddelen uit hun dieet schrappen.
‘Er is inmiddels consistent en substantieel bewijs dat hoe hoger de melkconsumptie van een land is, hoe groter de kans is op borst- en prostaatkanker’, zegt de Britse voedingsdeskundige en schrijver Patrick Holford. Volgens cijfers uit 2008 krijgen in China 21,6 op de 100.000 vrouwen borstkanker, terwijl dat er in Amerika 76 zijn, in het Verenigd Koninkrijk 89,1 en in Nederland 95,5. Deze verschillen kunnen niet aan erfelijke eigenschappen worden toegeschreven, want als Chinezen en Japanners naar het Westen verhuizen, stijgt ook in die groep het aantal patiënten met borst- (en prostaat)kanker, zo blijkt uit migratieonderzoek.

Bewerkte melk
Het probleem kon echter wel eens te maken hebben met de melk die we tegenwoordig in de winkel kopen en met onze obsessie met ‘halfvol’, en niet met zuivel als zodanig. Als wetenschappers bijvoorbeeld op zoek gaan naar het verband tussen zuivelproducten en prostaatkanker, zien ze dat het risico alleen toeneemt bij magere melk. Daar zit te veel calcium in, terwijl alle tegen kanker beschermende effecten van CLA (geconjugeerd linolzuur) eruit zijn gehaald.

Waarom melk kankerverwekkend kan zijn
Dit CLA beschermt ons ook tegen een hormoon dat sterk kankerbevorderend werkt: IGF-I of insulin-like growth factor I. Die groeifactor zit van nature in ons bloed en we hebben hem net als cortisol, progesteron en oestrogeen nodig. Dit hormoon zit ook in moedermelk om de baby te laten groeien, en in de puberteit stijgt de spiegel van IGF-I om de borstgroei te stimuleren. Als we ouder worden, neemt de spiegel van nature geleidelijk af, tenzij je een grote liefhebber bent van zuivel.
‘We weten zeker dat mensen die veel melkproducten gebruiken, een hogere IGF-I-spiegel hebben’, zegt Holford. ‘Dat hormoon doet gewoon wat het hoort te doen: de groei stimuleren. Daarnaast weerhoudt het woekerende cellen van het plegen van zelfmoord, een proces dat we “apoptose” noemen.’
Behalve met borstkanker wordt een hoge IGF-I-spiegel ook in verband gebracht met een hoger risico op kanker in de dikke darm, alvleesklier, longen, prostaat, nieren, eierstokken en het baarmoederslijmvlies. Zo is de kans op prostaatkanker vier keer hoger bij mannen met een hoge IGF-I-spiegel.

Maar onze botten dan?
Iedereen vertelt ons altijd dat het drinken van melk onze botten sterker maakt. Maar klinisch onderzoek zegt iets anders. Uit een studie waarbij 72.000 vrouwen achttien jaar lang gevolgd werden, bleek het drinken van veel gepasteuriseerde melk, niet te beschermen tegen botbreuken.
Zou het eten van groenten een betere bescherming bieden? Uit een Amerikaans onderzoek bleek dat vrouwen die dagelijks een portie sla of een andere groene bladgroente eten, de helft minder kans hebben op een gebroken heup als vrouwen die maar eens per week bladgroenten eten.
Donkergroene bladgroenten leveren niet alleen calcium, maar zijn ook een rijke bron van vitamine K, die helpt bij de calciumregulatie en botvorming. Er zit nog een voordeel aan voedingsmiddelen zonder zuivel. Holford: ‘Noten, zaden en groenten zorgen voor een juiste verhouding tussen calcium en magnesium; zuivelproducten doen dat niet.’
Sojamelk zou een goed alternatief kunnen zijn, maar die wordt vaak op zeer milieuonvriendelijke wijze geproduceerd. Gelukkig is er een overvloed aan keuzes beschikbaar voor mensen die geen zuivel- en sojaproducten willen − van amandelmelk tot chocoladetruffels met rauwe cacao.

Bronnen:

1Support Care Cancer, 2011; 19: 1125-1132
2Siegel BS, Peace, Love and Healing. London: Rider&Co, 1999; 28
3Ibid, 144
4The Independent, 26 september 2013; http://www.independent.co.uk/news/cancer-patients-too-polite-to-ask-for-best-treatment-1143265.html
5Cancer Genet Cytogenet, 2009; 190: 81-87
6J Biol Chem, 2007; 282: 14094-14100
 

1Altman N, The Oxygen Prescription: The Miracle of Oxidative Therapies. Rochester, VT: Healing Arts Press, 2007
2Science, 1980; 209: 931-932
3Medical Applications of Ozone, LaRaus J, ed, International Ozone Association, 1983: 94-95
4Lymphokine Cytokine Res, 1991; 10: 409-412
5Haematologica, 2007; 92: 1289-1290; Oral Oncol, 2011; 47: 185-190
6Int J Cancer, 2008; 122: 2360-2367
7Mediators Inflamm, 2004; 13: 307-312

1J Nat Cancer Inst, 2013; 105: 616-623
2http://globocan.iarc.fr/factsheets/cancers/breast.asp#incidence
3Am J Clin Nutr, 2005; 81: 1147-1154
4Recent Pat Anticancer Drug Discov, 2012; 7: 14-30
5Science, 1998; 279: 563-566
6Am J Clin Nutr, 1999; 69: 74-79