Terwijl de verspreiding van het Covid-19-vaccin over de hele wereld in een stroomversnelling raakt, blijft de pandemie nieuwe vragen oproepen.
Hoe komt het bijvoorbeeld dat bepaalde bevolkingsgroepen, zoals Amerikanen en Britten, meer sterfgevallen door Covid hebben dan andere? Welke factoren zorgen voor die verschillen tussen mensen die Covid krijgen, tussen een mild verloop van de ziekte en een ernstige vorm en zelfs overlijden?
In Nederland bleek uit een analyse van de sterfgevallen tijdens de eerste besmettingsgolf in 2020 dat het risico op sterfte onder arme mensen twee keer zo groot is als onder de rijken. Daar is een aantal verklaringen voor, maar de belangrijkste is de algemene gezondheidstoestand van mensen met lagere inkomens: die is minder goed dan die van mensen met een hoger inkomen.
Ook wijzen artsen op een aantal kenmerken die de kans op een ernstig verloop van de ziekte verhogen: leeftijd, een donkere huid, en onderliggende aandoeningen, zoals overgewicht, hartziekte, diabetes of vaatziekten. Welke conclusies kun je hieruit trekken?
We weten dat het coronavirus in de VS en het Verenigd Koninkrijk meer doden heeft geëist dan in andere westerse landen. Dat kan niet alleen te wijten zijn aan een incompetente overheid, want er waren meer landen die na ontdekking van het virus traag reageerden met adequate maatregelen als lockdowns en social distancing.
Misschien heeft het meer te maken met het feit dat de bevolking van beide landen tot de ongezondste bevolkingsgroepen van het Westen hoort. Volgens een literatuurstudie in The Lancet uit 2014 waarin 1800 studies over obesitas wereldwijd werden vergeleken, hebben de VS het grootste aantal mensen met overgewicht en obesitas ter wereld.
Uit de studie bleek dat bijna 71 procent van de Amerikaanse mannen en 62 procent van de Amerikaanse vrouwen overgewicht of obesitas heeft. Ter vergelijking: het gemiddelde percentage zwaarlijvigen in de wereld is 38 procent voor mannen en 37 procent voor vrouwen.
Groot-Brittannie heeft volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) het hoogste percentage zwaarlijvigen in West-Europa. De Britse cijfers voor overgewicht en obesitas (op dit moment 63 procent van alle volwassenen) stijgen sneller dan die van alle andere ontwikkelde landen.
Nederland hoort weliswaar tot de landen met de minste inwoners met overgewicht, maar dat is een twijfelachtige eer: in 2020 had 50 procent van de volwassen Nederlanders overgewicht (waarvan 14 procent obesitas). En de percentages stijgen alleen maar, zowel in de VS als in het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Overgewicht leidt tot allerlei ziekten: hoge bloeddruk, diabetes en hart- en vaatziekten. Dat zijn allemaal risicofactoren voor Covid. Hoe komt dat?
Insuline, het o zo belangrijke hormoon dat door de alvleesklier wordt geproduceerd, zorgt ervoor dat suiker uit het bloed terechtkomt in de cellen van de spieren, de lever en alle andere weefsels. Daar wordt het gebruikt voor de productie van energie, waar onze cellen op werken.
De hoeveelheid suiker in het bloed daalt weer naar normaal en een overschot aan suiker wordt opgeslagen in spieren of vetcellen, om in de toekomst te kunnen gebruiken.
Wanneer bij mensen met overgewicht of obesitas de bloedbaan voortdurend wordt ‘overspoeld’ met suiker, vraagt dat te veel van het insulinesysteem. Daardoor reageren de cellen niet meer adequaat op insuline en worden ze insulineresistent. De alvleesklier blijft het lichaam voorzien van insuline in een poging de situatie te corrigeren, maar tevergeefs.
Deze vicieuze cirkel gaat door totdat iemand uiteindelijk metaboolsyndroom ontwikkelt en op de lange duur misschien ook een of meer degeneratieve ziekten.
Insulineresistentie tast niet alleen de mitochondriën aan (de energiecentrales van de cellen), maar leidt ook tot chronische ontsteking. Het immuunsysteem heeft dus al volop werk. Wanneer het dan ook nog geconfronteerd wordt met een vreemde indringer, zoals een virus, gaat het in de overdrive. De reactie van het lichaam op de indringer houdt aan en beschadigt uiteindelijk gezonde cellen, weefsels en organen.
Cytokinen, de boodschappers van het immuunsysteem, reizen normaal gesproken rustig door de bloedbaan. Ze waarschuwen de cellen als er een infectie is gearriveerd en instrueren hen over welke tegenaanval er nodig is.
Maar als het immuunsysteem al in opperste staat van paraatheid is en er wordt een leger aan cytokinen geproduceerd, dan krijgen de cellen opdracht een volledige oorlog te ontketenen. Dat veroorzaakt veel nevenschade aan de gezonde cellen en weefsels van het lichaam. De patiënt sterft uiteindelijk aan de buitensporige reactie van zijn eigen immuunsysteem.
In ons hoofdartikel van deze maand lees je hoe je met eenvoudige maatregelen je immuunsysteem kunt verbeteren, ja zelfs verjongen. Daardoor is het beter in staat om het geweldige werk te verrichten waarvoor het is ontworpen.
Dat kan bijvoorbeeld met voldoende vitamine D en met andere voedingssupplementen. Maar daarnaast is een gezonde leefstijl met gezonde voeding van levensbelang. Met gezonde voeding krijgt het virus geen kans en redden we levens. Ons mantra moet daarom zijn: minder suiker, minder virus.
