Een spannende vraag! Omdat er mogelijk een oordeel in besloten ligt. Is dat ook zo? De formulering ‘Waarom blijf ik ongezonde keuzes maken?’ is bijna een verzuchting. De vraag ‘Blijf ik ongezonde keuzes maken?’ is kennelijk al met ‘ja’ beantwoord. Klopt dat?

Wanneer u een vraag gaat onderzoeken, kunt u kijken naar de vooronderstellingen die aan de vraag ten grondslag liggen. In dit geval de vooronderstelling dát u ongezonde keuzes blijft maken. Deze vooronderstelling kunt u bevragen. Maakt u ongezonde keuzes? En zo ja, wat is dat dan, een ongezonde keuze? Is de keuze zelf ongezond (en moet-ie naar de dokter?) of heeft ‘ongezond’ betrekking op iets anders? Wat is dan ongezond?

De vraag impliceert in ieder geval dat er zoiets bestaat als ongezonde keuzes en, daar tegenover, gezonde keuzes. Wat zijn dat dan?
De formulering ‘blijf ik … keuzes maken’ valt ook op. Waarom niet: ‘Waarom maak ik ongezonde keuzes?’? Wat is het verschil?
In de formulering lijkt een interessante tegenstelling te zitten. ‘Blijven’ is een werkwoord, maar tegelijkertijd zit er iets passiefs in. Alsof het eerder gaat over iets níet doen dan over iets doen. Terwijl keuzes maken juist iets actiefs is, iets doen. Gaat het hier over het maken van keuzes of juist over het niet maken, het uitblijven van keuzes?

De waarom-vraag

Als laatste kunnen we het woord ‘waarom’ onder een vergrootglas leggen. Iemand die een waarom-vraag stelt, kan namelijk verschillende dingen bedoelen.

Ik kan mij voorstellen dat er in dit geval naar een reden gevraagd wordt: ‘Wat is de reden dat ik ongezonde keuzes blijf maken?’. Het antwoord zou er mogelijk over kunnen gaan dat u iets spannend vindt, of misschien gaat het over wat u belangrijk vindt. Dit zou u bij uzelf kunnen nagaan. Maar soms wordt ‘waarom’ ook verward met ‘waardoor’; er wordt dan gevraagd naar een oorzaak. Wat is de (biologische? psychologische?) oorzaak van de keuzes die u als mens blijft maken?

In beide gevallen wordt er van uitgegaan dat er een reden of een oorzaak is. En, u raadt het al, ook dat kunt u zich bevragen!
En o ja, waarom stelt u de vraag eigenlijk? Wilt u soms geen ongezonde keuzes maken? En wat bedoelt u daar dan precies mee?

Wanneer u ergens tegenaan loopt, is het verleidelijk om naar de wereld en de mensen om u heen te kijken voor een oplossing, een inzicht of een uitweg. Maar wat nou als u het omdraait?

Wat nou als u, wanneer u een vraag stelt, de vraag zélf gaat onderzoeken in plaats van op zoek te gaan naar een antwoord?
In deze column onderzoekt Margit Vegter iedere keer een vraag die veel mensen bezighoudt. Een pasklaar antwoord op deze vraag zult u hier niet vinden, maar juist meer vragen. Want een vraag is niet een opdracht tot het najagen van een antwoord. Een vraag is een uitnodiging om stil te staan, stil te staan bij de vraag.

Oproep

Zit er een vraag tussen die u ook bezighoudt? Schrijf hem voor uzelf op en plak hem op uw koelkast, in uw agenda of draag hem met u mee in uw portemonnee. Leef met de vraag! En wie weet leeft u zomaar naar het antwoord toe. Er bestaan immers veel vragen waar alleen u het antwoord op kunt geven.

Margit Eelbren Vegter ontvangt in haar filosofische praktijk bezoekers die in gesprek gaan met zichzelf. Aan de hand van een kwestie die hen bezighoudt, onderzoeken ze hun eigen denken en oefenen ze een vragende denk- of zelfs levenshouding. Omdat ze meer willen dan alleen een oplossing voor het probleem of een antwoord op de vraag. Ze willen wijzer worden, over zichzelf en over het leven.
Margit is in 2015 afgestudeerd als basisarts en heeft na een periode van niet-weten besloten om de opleiding tot filosofisch practicus te volgen. Ze is nu gezel binnen het Gilde van Filosofisch Practici en houdt haar praktijk Bedrijf de Wijsheid in de stad Groningen. Ze hoopt dat haar column ‘De vraag bevragen’ lezers ertoe aanzet om hun eigen denken kritisch te onderzoeken en te bevragen.