Af en toe komt op de redactie wetenschappelijk onderzoek binnen waar we wel aandacht aan móeten besteden. Zo ook aan het onderzoek van historicus Ruben Verwaal. Hij onderzocht hoe artsen in de achttiende eeuw lichaamssappen bestudeerden en daarmee de basis legden voor baanbrekende medische ontwikkelingen een eeuw later. Hij promoveert op 14 juni, aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Lichaamssappen
De antieke en middeleeuwse geneeskunde was gebaseerd op de vier zogeheten ‘humeuren’ (bloed, zwarte gal, gele gal en slijm). In de zeventiende eeuw verschuift de aandacht vervolgens naar anatomie. Wie kent niet het beroemde schilderij De anatomische les van Dr Nicolaes Tulp van Rembrandt. Verwaal beschrijft in zijn proefschrift hoe artsen vervolgens in de achttiende eeuw weer de nadruk gaan leggen op bloed, zweet, urine, sperma en melk. Nieuwe grensverleggende technieken als thermometers, hydrometers en beter uitgeruste laboratoria geven medici nieuwe mogelijkheden om de werking van onze lichaamssappen te onderzoeken.
Remmingen
De delicate relatie die wij hebben met onze vloeistoffen is volgens Verwaal al eeuwen in beweging. ‘Vrouwen die zwanger zijn, wordt tegenwoordig voorgehouden dat moedermelk heel belangrijk is, terwijl een paar decennia geleden juist het tegenovergestelde gebeurde. Het voorbeeld van de achttiende eeuw toont aan dat moedermelk continu ‘in’ en ‘uit’ is. En onze problematische relatie met urine heeft zelfs negatieve consequenties voor bijvoorbeeld nierpatiënten, die aan 24-uurs urineverzameling moeten doen. Een besef dat urine ooit zeer gewaardeerd was en zelfs geld waard was, kan mensen helpen zich minder te schamen voor de liter urine die ze overdag in een urinebokaal verzamelen.’
Meer weten?
De volledige titel van het proefschrift luidt: ‘Fluid Bodies: Physiology and Chemistry in the Eighteenth-Century Boerhaave School’. In de Nederlands versie gebruikt hij sprekende hoofdstuktitels als De aard van bloed, Piskijkers en kruikezeikers, Veel in de moedermelk te brokkelen hebben, Zweet het uit! en Zaad. Kijk ook eens naar zijn video over lichaamssappen door de eeuwen heen.